Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 3/2018 (31)

20 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 3, czerwiec 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON Jakość życia w chorobie nowotworowej Dr n. med. Joanna Czuwara, specjalista dermatolog, dermatopatolog z Katedry i Kliniki Dermatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego wyjaśnia, jaki wpływ na skórę ma słońce i dlaczego jest ono szczególnie niekorzystne dla pacjentów onkologicznych. Dlaczego słońce szkodzi skórze, a zwłaszcza skórze pacjentów z wywiadem onkologicznym? Słońce ma złożony wpływ na skórę. Jeszcze 30–40 lat temu dostrzegano przede wszystkim jego korzystne dzia- łanie, a to w związku z wpływem pro- mieniowania słonecznego na syntezę witaminy D, która chroni organizm przed krzywicą i gruźlicą. Jednak w latach 80. ubiegłego wieku w związku z wyjazda- mi do nasłonecznionych rejonów świata osób o jasnym fototypie (Skandynawo- wie, Niemcy, Brytyjczycy) okazało się, że wpływ nadmiernego nasłonecznienia na skórę ma niekorzystny wpływ i zwięk- sza istotnie występowanie raków skóry i czerniaków. Dziura ozonowa przepusz- czająca zwiększoną ilość promieniowania ultrafioletowego dopełniła reszty i w la- tach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku nie było wątpliwości, że przed słońcem trzeba się chronić i rozsądnie z niego korzystać. W 2008 r. światowa organizacja zdro- wia stwierdziła i ogłosiła związek przy- czynowo-skutkowy między solariami a częstością występowania raków skóry i czerniaków zwłaszcza u osób w młod- szym wieku, co miało wpływ na decyzje wielu państw na wycofanie solariów z ryn- ku usług lub wprowadzenie ograniczeń wiekowych z ich korzystania. Jak wiemy miało to również miejsce w Polsce. Dla przypomnienia, w listopadzie 2017 dzięki poparciu prezydenta Andrzeja Dudy we- szła w życie ustawa zabraniająca korzysta- nia z solariów osobom przed uzyskaniem pełnoletności, wraz z zakazem promocji i reklamy tych usług. O zabezpieczeniu skóry przed działa- niem słońca powinny szczególnie dbać osoby z wywiadem onkologicznym. Pa- cjent z chorobą onkologiczną to chory z określonymi zaburzeniami prowadzący- mi do niekontrolowanego wzrostu komó- rek rakowych, z osłabioną odpornością i upośledzoną zdolnością rozpoznawania komórek zmutowanych. Ponadto leczenie onkologiczne, któremu jest poddawany zmniejsza sprawność układu immunolo- gicznego i regenerację tkanek. W związ- ku z tym wystawianie skóry pacjenta z chorobą nowotworową na słońce gro- zi poważniejszymi konsekwencjami niż chorego bez takich obciążeń . Z tego po- wodu fotoprotekcja, a więc stosowanie metod przeciwdziałających wpływowi słońca, jest szczególnie podkreślana we wszystkich działaniach profilaktycznych terapii onkologicznych. Jak słońce wpływa na skórę? Populacja mieszkańców Polski jest jed- norodna i składa się z osób o jasnym ko- lorze skóry. Wśród Polaków wyróżniamy 3 grupy odmiennie reagujące na działa- nie słońca: 1. Osoby nieopalające się, których skóra czerwienieje na słońcu. 2. Osoby, których skóra szybko po opalaniu słonecznym brązowieje. 3. Osoby z grupy pośredniej, najliczniej re- prezentowanej, których skóra na silniej- szym słońcu najpierw zaczerwienia się, robi się obrzęknięta i piekąca, a potem brązowieje. Opalenizna, a więc zwiększona produkcja barwnika skóry – melaniny stanowi sposób ochrony skóry przed szkodliwym działaniem słońca i nie jest objawem dobroczynnego wpływu słońca na skórę. Promieniowanie słoneczne docierające na Ziemię składa się z: • pasma światła widzialnego dzięki które- mu mamy dzień, • promieniowania ultrafioletowego UV, które wnika w skórę powierzchownie (UVB) lub głębiej (UVA) i uszkadza jej komórki prowadząc do powstawania ra- ków skóry i czerniaków, • podczerwieni, która daje uczucie ciepła i uszkadza skórę. Najbardziej niekorzystne z punktu wi- dzenia tworzenia raka skóry (kanceroge- nezy) jest promieniowanie UV. Pod jego wpływem uszkadza się materiał genetycz- ny komórek skóry tzw. DNA i komórki najpierw zaczynają nieprawidłowo dojrze- wać i różnicować się, a następnie zaczyna- ją nieprawidłowo się dzielić i namnażać. Kolejnym niekorzystnym zjawiskiem in- dukowanym przez promieniowanie UV jest powstawanie wolnych rodników i re- aktywnych form tlenu, które uszkadzają struktury komórkowe lipidowo-białkowe oraz zaburzają procesy energetyczne w ko- mórkach. Komórka z uszkodzonym DNA i wadliwym szlakiem energetycznym to komórka zmutowana, która stanowi punkt wyjścia raka. Oczywiście natura stworzyła mechanizmy zapobiegające takim procesom. Przed słońcem chroni nas: 1. Barwnik melanina odbijająca lub po- chłaniająca promieniowanie UV. 2. Antyoksydanty (m.in. witamina E, wi- tamina C, beta-karoten, flawonoidy z zielonych i żółtych warzyw i owoców), zabezpieczające przed reaktywnymi for- mami tlenu. 3. Antyonkogeny (białko p53, endonukle-