Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 3/2018 (31)

4 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 3, czerwiec 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON Panie Profesorze, historycznie rzecz biorąc, chirurgia do XX wieku była je- dyną metodą leczenia pacjentów z no- wotworami. Jaki jest obecnie procentowy udział leczenia chirurgicznego w terapii pacjentów onkologicznych? Nadal ponad 90% nowotworów litych może być wyleczonych jedynie przy za- stosowaniu leczenia chirurgicznego jako podstawowego elementu terapii, ale coraz częściej leczenie to przyjmuje postać lecze- nia skojarzonego, tzn. zastosowania u jed- nego chorego wielu metod dla poprawy wyników leczenia, np. chemioterapii lub radioterapii. Dla jakiej części z tych chorych zabieg chirurgiczny jest leczeniem radykalnym, od czego to zależy? Podstawowym założeniem operacji ra- dykalnych w onkologii jest usunięcie wszystkich tkanek nowotworowych. Le- czenie radykalne dotyczy sytuacji, kiedy nowotwór ma wczesny, czyli miejscowy charakter zaawansowania lub charakter regionalny, czyli zajęte przez przerzuty no- wotworowe są tylko węzły chłonne w naj- bliższym otoczeniu chorego narządu. Chirurgia onkologiczna to bardzo szeroka dziedzina, dotycząca wielu na- rządów i nowotworów, czy można powie- dzieć, że posiada ona swoją specyfikę? Co odróżnia pracę chirurga onkologa od, np. kardiochirurga? Chirurg onkolog powinien nie tylko znać i stosować różnorakie metody leczenia chi- rurgicznego (w tym rekonstrukcyjnego), ale musi także umieć zaplanować leczenie skojarzone u chorego, z zachowaniem se- kwencji prowadzącej do optymalnej korzy- ści klinicznej. Chirurg onkolog musi znać podstawy teoretyczne i praktyczne doty- czące sposobów i metod rekonstrukcji tka- nek, czyli podstawy chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej, jak również coraz czę- ściej stosowanych w chirurgii onkologicz- nej technik minimalnie inwazyjnych. Musi także poznać zasady rehabilitacji chorych po rozległych operacjach onkologicznych oraz prowadzenia badań kontrolnych po leczeniu. W chirurgii ogólnej najważniej- szą sprawą jest podjęcie decyzji o rodzaju zabiegu; w chirurgii onkologicznej często trzeba podejmować decyzję znacznie trud- niejszą – decyzję o zaniechaniu operacji lub jej odroczeniu na rzecz zastosowania leczenia przedoperacyjnego radioterapią lub leczeniem systemowym. Chirurg on- kolog posługuje się standardami, czyli wy- tycznymi postępowania dla chirurga, które zapobiegają dowolności interpretowania w przypadku pojawienia się trudnych pro- blemów. Co więcej, chirurg onkolog musi znać podstawy leczenia systemowego, czy zastosowania radioterapii i umieć współ- pracować z lekarzami innych specjalności dla osiągnięcia jak największych korzyści dla chorego (konsylia wielospecjalistycz- ne). Wskazane jest, aby chirurg, operujący chorego na nowotwór, miał odpowiednie przygotowanie, kwalifikacje i doświadcze- nie. Przede wszystkim jednak chirurg on- kolog powinien być krytyczny w stosunku do własnych umiejętności i prawidłowo oceniać możliwości i przygotowanie swoje i ośrodka, w którym pracuje do leczenia chorych na nowotwory. Dobrze przepro- wadzona operacja jest pierwszym etapem na długiej drodze, prowadzącej do wy- leczenia chorego. Operacja przeprowa- dzona źle, drogę tę zamyka. Chirurgia onkologiczna powinna być prowadzona w warunkach ścisłej kontroli jakości, gdyż ma to bezpośredni wpływ na wyniki lecze- nia skojarzonego chorego na nowotwór, nawroty miejscowe i przeżycia chorych. Należy wprowadzić konieczność raporto- wania usług z zakresu chirurgii onkolo- gicznej i skorelować jakość wykonywanych zabiegów z wysokością kontraktu lub rezygnacją z przyznaniem kontraktu na usługi wykonywane niezgodnie z zale- ceniami konsultanta krajowego. Ocena jakości wykonywanych świadczeń me- dycznych powinna być warunkiem atesta- cji oddziałów chirurgicznych, starających się o uzyskanie w nazwie członu „onkolo- giczna”. W obecnej chwili Narodowy Fun- dusz Zdrowia płaci za usługi medyczne niezależnie od ich wyników, a wskaźniki przeżyć czy powikłań terapii w onkologii, to podstawowe czynniki określające sku- teczność leczenia i diagnostyki. Wyrazem potrzeb społecznych jest też fakt, że chi- rurgia onkologiczna stała się podstawową specjalizacją medyczną. Specjalizacja taka istnieje, np. w Stanach Zjednoczonych, gdzie już dawno uznaje się, że chirurg onkolog nie jest tylko „rzemieślnikiem”, ale wyedukowanym specjalistą w zakresie leczenia skojarzonego nowotworów, któ- ry ma umiejętność zindywidualizowania terapii wraz z innymi specjalistami w za- kresie leczenia nowotworów – onkologami klinicznymi i radioterapeutami. Temat numeru Chirurg onkolog nie jest tylko „rzemieślnikiem” Prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski jest wiceprzewodniczącym Rady Naukowej CentrumOnkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, członkiem Krajowej Rady Onkologii, sekretarzem Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej oraz past-przewodniczącym Membership Committee EORTC, jak również byłym członkiem Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Z prof. Piotrem Rutkowskim rozmawiamy o specyfice chirurgii onkologicznej i o perspektywach jej rozwoju w Polsce.