Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2018 (32)

2 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON Definicja Mięsaki (łac. sarcoma ) to nowotwo- ry złośliwe tkanek miękkich (mięśni, ścięgien, tkanek tłuszczowych, na- czyń krwionośnych i chłonnych, wy- ściółki stawów) oraz tkanki kostnej i chrzęstnej. Ponieważ tkanki miękkie znajdują się w całym organizmie, no- wotwory te mogą rozwinąć się w każ- dym narządzie. Najczęściej występują jednak w kończynach (50%), tułowiu (40%) oraz w obszarze głowy i szyi (10%). Podobnie mięsaki kości mogą powstawać w każdej części ciała, w któ- rej znajdują się kości, np. kończynach, czaszce, obręczy barkowej i obręczy miedniczej, żebrach, kręgosłupie. Mię- saki charakteryzują się lokalnie agre- sywnym, naciekającym i niszczącym wzrostem komórek nowotworowych, tendencją do wznowy i zdolnością do tworzenia przerzutów. Epidemiologia i rodzaje mięsaków Mamy około 60 rodzajów mięsaków. Obok mięsaków tkanek miękkich i kości osobną grupę stanowią mięsaki wywo- dzące się z tkanek podścieliska przewodu pokarmowego – GIST, o których szeroko pisaliśmy w „Głosie Pacjenta Onkolo- gicznego” nr 1/2016. Mięsaki należą do chorób rzadkich . Mięsaki tkanek mięk- kich w Europie występują od 4 do 5 na 100 000 osób. Najczęściej chorują na nie osoby w wieku od 50–60 lat, ale są rozpoznawane w każdym wieku, rów- nież u dzieci. Mięsaki kości stanowią mniej niż 1% wszystkich nowotworów złośliwych. Najczęstszym z nich jest kostniakomięsak. Co roku rozpoznaje się go w 2 do 3 nowych przypadków na milion osób. Kostniakomięsak wystę- puje najczęściej u młodzieży, zwłaszcza w wieku od 15 do 19 lat. Drugim w ko- lejności najczęstszym mięsakiem kości jest chrzęstniakomięsak występujący najczęściej u dorosłych wwieku od 30 do 60 lat. Co roku na świecie rozpoznaje się 2 nowe przypadki tego nowotworu na milion osób. Trzecim, co do częstości występowania typem mięsaka kości jest mięsak Ewinga . Występuje on częściej u dzieci i nastolatków, u których jest zwykle rozpoznawany około 15. roku ży- cia, choć także u dorosłych zdarzają się zachorowania na ten nowotwór. Mięsak Ewinga występuje częściej u mężczyzn, niż u kobiet. Guz olbrzymiokomór- kowy kości stanowi 5% wszystkich no- wotworów kości. Najczęściej rozwija się w wieku 21 do 30 lat i częściej występuje u kobiet. Struniak jest co roku rozpo- znawany w jednym przypadku na milion osób. Typowe miejsca jego powstania to: kość krzyżowa (50%), podstawa czasz- ki (30%) i kręgosłup (20%). Najczęściej rozpoznawany jest u osób wwieku 60 lat. Struniaki w podstawie czaszki zwykle występują u młodszych osób w wieku około 50 lat, ale stwierdzono także przy- padki tej choroby u dzieci. Przyczyny (etiologia) mięsaków Przyczyny powstawania mięsaków nie są znane. Wiadomo jednak, że wią- żą się one z określonymi czynnikami ryzyka, które nie determinują jednak powstania tej choroby u określonej osoby. Należą do nich: genetyczne uwa- runkowanie rodzinne oraz promienio- wanie jonizujące, związane z przebytą radioterapią. Wykazano także związek pomiędzy zawodowym narażeniem na chlorek winylu lub arsen a zachorowa- niem na naczyniakomięsaka wątroby oraz herbicydami a niektórymi rodza- jami mięsaków tkanek miękkich. Objawy W mięsakach tkanek miękkich ob- jawy są bardzo niecharakterystyczne – najczęściej jest to niebolesny guz, niekiedy dość szybko rosnący, zazwy- czaj położony pod powięzią mięśnia (co można stwierdzić poprzez napię- cie i rozluźnienie mięśnia). Każda taka zmiana wymaga diagnostyki i biopsji (gruboigłowej) przed podjęciem decy- zji o ewentualnej operacji! W przypadku podejrzenia mięsaka kości na pewno powinno się zwrócić uwagę na utrzymujący się ból , choć na przykład chrzestniakomięsaki przez długi czas nie dają objawów bólowych, wtedy guz można wyczuć. Z kolei, je- żeli guz rozwija się w obrębie kości ko- rowej, jedynym objawem będzie stan zapalny (obrzęk i zaczerwienienie). Wyraźnym objawem mięsaka kości jest pojawienie się guza na kończy- nach lub tułowiu. Gdy osiągnie on rozmiar około 5 cm, czyli wielkości piłeczki do golfa, powinno to skłonić nas do wizyty u lekarza. Temat numeru Prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski jest kierownikiem Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Centrum Onkologii – Instytutu wWarszawie, redaktorem serii Biblioteka czasopisma Onkologia w Praktyce Klinicznej , członkiem Editorial Board Annals of Surgical Oncology oraz European Journal of Surgical Oncology. Prof. Rutkowski przygotował compendium wiedzy na temat mięsaków, metod ich leczenia, a także podzielił się refleksjami na temat problemów związanych z opieką nad pacjentami z tymi nowotworami w Polsce. Każdy pacjent z mięsakiem jest inny i wymaga zindywidualizowanego leczenia