Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 5/2018 (33)

17 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 5, październik 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON magnetycznym (MRI, ang. m agnetic resonance imaging ) – jak MRI całe- go ciała (WBMRI, ang. whole body magnetic resonance imaging ), których wyniki korelują z WBLDCT. Wyst pienie zmian osteolitycznych wi e si z wieloma nast pstwami zdrowotnymi. W ród powikłań cho- roby kostnej wyró niamy: złamania patologiczne, incydenty związane z układem kostnym (SREs, ang. skeletal related events ) czy ucisk na rdzeń krę- gowy (SCC, ang. spinal cord compres- sion ). Ognisko osteolityczne powstaje w wyniku wzmo onej aktywno ci li- tycznej osteoklastów, a obni onej osteoblastów. W szpiczaku plazmocy- towym równowaga między procesami ko ciotworzenia i resorpcji jest zabu- rzona ze względu na obecno ć komó- rek nowotworu i wydzielanie przez nie szeregu cytokin oddziałujących z mi- kro rodowiskiem szpiku. Aktywacja osteoblastów powoduje pobudzenie proliferacji plazmocytów, czego efek- tem jest progresja nowotworu. Ju powstałe ogniska osteolityczne rzad- ko ulegaj gojeniu, ich powstawanie mo na jednak spowolnić lub nawet zatrzymać poprzez podawanie we wlewach do ylnych leków z grupy bisfosfonianów (np. kwas pamidrono- wy lub kwas zoledronowy) będących analogami pirofosforanu. Preparaty te hamują aktywno ć i pobudzają apop- tozę osteoklastów, jak równie wywo- łują apoptozę komórek szpiczakowych. Stosowanie bisfosfonianów wpływa równie na opóźnienie wyst pienia hiperkalcemii. U chorych, u których występują bo- lesne zmiany kostne stosowana jest ni- skodawkowa radioterapia miejscowa, która jest skuteczna równie w leczeniu paliatywnym bólu opornego na inne formy leczenia. Oprócz efektu prze- ciwbólowego, radioterapia wpływa na wyst pienie procesu rekalcyfikacji ko ci oraz zmniejszenie nasilenia ob- jawów neurologicznych. Chirurgiczne metody leczenia powikłań kostnych W przypadku wyst pienia u pa- cjenta złama kompresyjnych trzo- nów kr gów (VCFs, ang. vertebral compression fractures ) wynikających z masywnej osteolizy, konieczne mo e być leczenie chirurgiczne polegaj ce na uzupełnieniu ubytków kostnych. Dzięki temu osiąga się z jednej stro- ny odbudowę, polepszenie stabilno ci i wzmocnienie kręgosłupa, z drugiej za zmniejszenie dolegliwo ci bólo- wych, a co za tym idzie podniesienie bezpieczeństwa i komfortu ycia cho- rego. Metodami rekonstrukcji kr gów kr gosłupa stosowanymi u pacjen- tów ze szpiczakiem plazmocytowym s wertebroplastyka przezskórna i jej modyfikacja – kifoplastyka. Podczas zabiegu wertebroplastyki do ubytku kostnego w trzonie kręgu przez igłę, pod kontrolą radiofluoroskopową, wprowadzany jest cement kostny (me- tylometakrylat). Zabieg kifoplasty- ki polega natomiast na rozszerzeniu złamanego kręgu za pomocą balonu, a następnie wprowadzeniu do powsta- łej przestrzeni cementu kostnego, co pozwala odtworzyć kształt złamanego kręgu. Oprócz efektu stabilizacji oraz wypełnienia ubytku tkanki kostnej, wykazano równie efekt przeciwbó- lowy zarówno wertebroplastyki, jak i kifoplastyki. Mała inwazyjno ć za- biegów oraz du a skuteczno ć stanowią o du ej ich u yteczno ci w przypadku chorych ze złamaniami kompresyjnymi kręgosłupa. Rehabilitacja Rehabilitacja, definiowana jako ogół działa zmierzaj cych do po- prawy jako ci ycia pacjenta, zni- welowania negatywnych skutków niepełnosprawno ci – zarówno pod wzgl dem psychofizycznym, jak i społecznym – jest bardzo wa nym elementem wspomagającym leczenie choroby nowotworowej. Najwa niej- szymi celami w rehabilitacji pacjen- tów z chorobami onkologicznymi jest z jednej strony przygotowanie psychofizyczne do leczenia przeciw- nowotworowego i zapobieganie jego powikłaniom, z drugiej za wspoma- ganie powrotu do sprawno ci fizycz- nej i psychicznej. Charakteryzować ją powinny: powszechno ć, wczesno ć, ciągło ć i kompleksowo ć. Fazy, w któ- rych powinna być prowadzona re- habilitacja chorego na nowotwór podzielić mo na na: pocz tkow (ostra faza choroby, leczenie szpital- ne), wczesna (poszpitalna – do roku od zako czenia leczenia), późna (am- bulatoryjna – po roku, w czasie remi- sji), paliatywna (faza po sko czeniu leczenia). Istotne jest, aby rehabilitacja włączona była na odpowiednio wcze- snym etapie choroby (najlepiej jeszcze przed leczeniem szpitalnym) oraz kon- tynuowana, w miarę mo liwo ci, przez cały okres jej trwania, równie w fazie remisji. Powinna być dostępna dla ka - dego pacjenta chorego na nowotwór zło liwy. Kompleksowo ć rehabilitacji to uwzgl dnienie wszystkich obsza- rów ycia chorego. Problemy pacjen- tów onkologicznych wynikać mogą z jednej strony z samego nowotworu, ale równie ze skutków ubocznych te- rapii, czy ze schorzeń towarzyszących. Celem rehabilitacji powinno być d - enie do zmniejszenia posiadanych ogranicze wpływaj cych na ycie codzienne pacjenta. Rehabilitacja po- winna być prowadzona przez zespół specjalistów składający się z lekarza onkologa, lekarza rehabilitacji, leka- rzy innych specjalno ci, fizjoterapeu- ty, pielęgniarki, dietetyka klinicznego, terapeuty zajęciowego oraz wszelkich innych niezbędnych specjalistów. Aktywność fizyczna Leczenie onkologiczne powoduje wiele skutków ubocznych, które od- bijają się na samopoczuciu pacjenta, jak zmęczenie, osłabienie i senno ć, obni enie siły mię niowej, anemia, wahania nastrojów, czy problemy ze snem. Postęp choroby kostnej powodu- je u pacjentów ból kostny, który mo e nie ustępować po podaniu leków prze- ciwbólowych. Wystąpienie wy ej wy- mienionych objawów znacząco wpływa na obni enie jako ci ycia pacjenta, podnosi równie poziom stresu towa- rzyszącego chorobie. Regularna ak- tywno ć fizyczna mo e przyczynić si do znacz cej poprawy stanu pacjenta w opisanych aspektach. W literaturze znaleźć mo na wiele doniesie dotycz cych zalecanych ty- pów aktywno ci fizycznej u chorych Rehabilitacja