Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 5/2018 (33)

18 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 5, październik 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON ze szpiczakiem polecanych do wyko- nywania w domu. W ród najczę ciej pojawiających się aktywno ci wymie- nić mo na: nordic walking, ćwiczenia rozciągające, siłowe z ta mami oporo- wymi, wytrzymało ciowe, aerobowe o niskim lub rednim natę eniu. Przy zalecaniu pacjentowi aktywno ci fi- zycznej nale y wziąć pod uwagę jego stan ogólny. Szczególn ostro no ć zachować nale y u osób z małopłyt- kowo ci , neutropeni , anemi oraz komplikacjami kardiologicznymi i pulmonologicznymi pojawiaj cymi si zwłaszcza u pacjentów po proce- durze przeszczepu szpiku kostnego. Fizjoterapia chorych na nowotwory hematologiczne U pacjentów ze szpiczakiem plazmo- cytowym, ze względu na zró nicowany wiek, stadium choroby, stan kliniczny oraz prowadzone leczenie, brak jest mo liwo ci ustalenia wystandaryzowa- nych zabiegów kinezyterapeutycznych. Prowadzona terapia musi mieć cha- rakter zindywidualizowany. Dobór zabiegów powinien odbywać si na podstawie oceny ogólnej sprawno ci chorego oraz dynamicznie korygo- wany na podstawie subiektywnych odczuć pacjenta. Ćwiczenia powin- ny mieć charakter ogólnorozwojowy i być dopasowane do wydolno ci pa- cjenta. Dobór aktywno ci powinien być poprzedzony dokładnym wywia- dem. Nieocenionym narzędziem te- rapeutycznym jest Mi dzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Nie- pełnosprawno ci i Zdrowia (ICF, ang. International Classification of Functioning, Disability and Health ). Po- maga ona w wyborze wła ciwych na- rzędzi oceny stanu pacjentów podczas rehabilitacji oraz opisuje mo liwo ci funkcjonalne danej osoby. Szpiczak plazmocytowy, poza wy- st pieniem choroby kostnej, cz sto doprowadza równie do innych po- wa nych zaburze w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych (jak niewy- dolno ć nerek), układu kostnego i mię- niowego. Upo ledza bezpo rednio narząd ruchu i motorykę, co wpływa na równowagę i postawę ciała pacjenta. Tym zaburzeniom cz sto towarzysz choroby współistniej ce, dodatkowo negatywnie wpływaj c na sprawno ć motoryczn i funkcjonalno ć pacjen- ta. Problemy z mobilno cią pacjentów pogłębiają się wraz z progresją nowo- tworu. Szpiczak plazmocytowy ma często przebieg silnie progresywny i dopro- wadza w wielu przypadkach do mierci chorego, lecz coraz czę ciej czas prze- ycia pacjenta znacząco się wydłu a i w tym aspekcie nale y uznać szpicza- ka plazmocytowego za chorob o cha- rakterze przewlekłym. Rehabilitacja ma znacz cy wpływ na wydłu enie tego okresu i warunkuje polepszenie ogólnej sprawno ci. Kinezyterapia, fizykoterapia Pomimo licznych ograniczeń istot- nym jest wprowadzenie rehabilitacji w ka dym etapie choroby, a najwa - niejsz jej cz ć stanowi leczenie z wy- korzystaniem ruchu (kinezyterapia). Najbardziej kontrowersyjna cz ć rehabilitacji pacjentów z choroba- mi onkologicznymi to fizykotera- pia, przedstawiana jako bezwzględnie przeciwwskazana przy czynnym pro- cesie nowotworowym, coraz czę- ciej jednak pojawiają się doniesienia o dobrych efektach stosowania bodź- ców fizykalnych. Zachowując dalece idącą ostro no ć mo na u pacjenta zastosować, np. ciepłolecznictwo (ter- moterapię), ograniczone jednak do oddziaływania miejscowego – pro- mieniowanie podczerwone (IR, ang. infrared ), prądy elektrostymulujące (TENS, ang. transcutaneous electrical nerve stimulation ). Masa klasyczny mo e być zasto- sowany jako masa czę ciowy (miej- scowy, o charakterze leczniczym, relaksacyjnym i pobudzającym), a naj- wa niejszy jego efekt to rozluźnienie tkanek miękkich pacjenta. Podej cie do rehabilitacji ruchowej chorych na szpiczaka plazmocytowe- go powinno być bardzo indywidualne i uwzględniające szczególnie: obecny stan ogólny pacjenta (dynamicznie zmienny) oraz subiektywne odczucia pacjenta podczas samej terapii. Przed terapią najbardziej istotny jest podział pacjentów ze szczególnym zwróceniem uwagi na indywidualne dysfunkcje chorego i stan ogólny. Podział powinien nast pić po do- konaniu wywiadu i prostych testów funkcjonalnych. • Wywiad powinien być skupiony na obserwacji pacjenta jak sobie radzi z czynno ciami codziennymi, np.: ze ciągnięciem kurtki, siadaniem, poruszaniem się, wstawaniem, jak wygląda postawa pacjenta czy wy- stępują asymetrie, a dopiero później powinno się zadawać pytania, które pozwolą na głębszą ocenę stanu kli- nicznego. • Testy funkcjonalne, w których ko- nieczne jest dla porównania wyników i dokonania oceny pacjenta wprowa- dzenie skali punktowej (Tabela 1). Wa na jest obserwacja nie tylko sta- nu ogólnego oraz postawy, ale równie ocena nasilenia bólu oraz kiedy i przy jakich ruchach występuje. W trakcie usprawniania pacjen- tów nie da si wprowadzić ramowe- go programu oraz prowadzić terapii Rehabilitacja Czynność Punktacja Wstawanie i siadanie z krzesła 1 2 3 4 5 Marsz po prostym i z drobnymi przeszkodami 1 2 3 4 5 Stanie na jednej nodze 1 2 3 4 5 Siad przy ścianie, a następnie uniesienie rąk 1 2 3 4 5 Próba ręcznika (wycieranie) 1 2 3 4 5 Marsz w miejscu z wysoko unoszonymi kolanami 1 2 3 4 5 Tabela 1. Testy funkcjonalne – ankieta oceny funkcji pacjenta w skali punktowej, gdzie: 1 – nie sprawia żadnych trudności, 2 – sprawia pewną trudność, 3 – jest dość trudna do wykonania, 4 – jest bardzo trudna do wykonania, 5 – nie jest możliwa do wykonania (schemat własny autorów).