Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 5/2018 (33)

21 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 5, październik 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON Głównymi problemami, z którymi bory- kają się pacjenci z rakiempłuca jest spadek tolerancji wysiłku fizycznego wynikający z obni enia aktywno ci fizycznej, bardzo często nasilony kaszel, ogólne zmęczenie i duszno ć wysiłkowa lub spoczynkowa oraz spadek masy ciała. Prowadzi to do nasilenia stresu i lęku związanego z choro- bą. Szacuje si , e u ok. 73% męż czyzn i 53% kobiet choruj cych na raka płuca współistnieje POChP (przewlekła obtu- racyjna choroba płuc). U tych pacjentów występuje tendencja do wysiłkowej hiper- wentylacji, hiperkapnii oraz hipoksemii, mają oni tak e zmniejszoną siłę mię ni oddechowych. Według American College of Chest Physicians „ rehabilitacj pulmo- nologiczn mo na okre lić jako sztukę postępowania medycznego, polegającą na umiejętno ci opracowania indywidual- nego i wielospecjalistycznego programu obejmującego dokładne rozpoznanie, leczenie, wsparcie psychologiczne i edu- kację”. Zamierzeniem fizjoterapii w raku płuca jest niedopuszczenie do wystąpie- nia powikłań wynikających z akinezy, a przede wszystkim zmniejszenie dole- gliwo ci ze strony układu oddechowego i układu krą enia. Działania te maj na celu zwi kszenie codziennej aktywno ci oraz zaanga owania psychospołecznego. Rehabilitacja przed operacją Z procesem leczenia chirurgicznego od początku nale y powiązać rehabilitację. Odpowiednia edukacja chorego powinna obejmować informacje o prawidłowym funkcjonowaniu układu oddechowego, patologiach i zmianach, które mogą wy- stąpić lub nastąpią po zabiegu, o przyczy- nach choroby, o czynnikach szkodliwych mających wpływ na jej przebieg i pod- stawowych mechanizmach ich działania. Motywacja pacjenta oraz odpowiednie nastawienie psychiczne warunkują pra- widłowy przebieg postępowania po- operacyjnego oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia powikłań. Fizjoterapia przedoperacyjna obejmuje: • korekt wzorca oddechowego ; • nauk ćwicze oddechowych torem przeponowym oraz dolno ebrowym; • nauk ćwicze rozci gaj cych i uelastyczniających ciany klatki piersiowej – ma na celu uelastycznie- nie strony operowanej, co poprawia ukrwienie mię ni między ebrowych wspomagając proces gojenia, jed- nocze nie zapobiegając retrakcji e- ber oraz zrostom. Dodatkowo takie uło enie sprzyja rozprę eniu tkanki płucnej, ułatwia odpływ tre ci z jamy opłucnowej do butli sekrekcyjnej; • nauk technik oczyszczania drze- wa oskrzelowego ze szczególnym uwzględnieniem efektywnego kaszlu – po zabiegu operacyjnym oczysz- czanie oskrzeli jest utrudnione, a wydzielina zalega w obwodowych czę ciach drzewa oskrzelowego, co mo e doprowadzić do niedodmy lub zapalenia płuc; • nauk stabilizacji rany pooperacyj- nej – nale y w jej miejscu przyło yć taki opór, by siły te wzajemnie się równowa yły i okolica klatki piersio- wej pozostała we względnej równowa- dze. Warto wyćwiczyć u chorego taki nawyk, by ograniczyć ryzyko bólu i mo liwe powikłania do minimum; • nauk ćwicze przeciwzakrze- powych – zakrzepica jest jednym z powikłań niespecyficznych dla to- rakochirurgii, dotyczy najczę ciej kończyn dolnych, poniewa kończy- ny górne uczestniczą czynnie w trak- cie ćwiczeń oddechowych; • trening oporowy mi ni oddecho- wych – ból pooperacyjny, obecno ć drenów w przestrzeni między ebro- wej oraz wie a rana pooperacyjna powodują wzrost oporu dla mię ni oddechowych. Mię nie oddechowe, aby zachować prawidłową wymianę gazową muszą zwiększyć swoją pra- cę, a tym samym dochodzi do ich zwiększonej męczliwo ci, co niesie za sobą nasilenie duszno ci oraz ograni- czenie tolerancji wysiłku fizycznego. To mo e w konsekwencji opóźniać proces rozprę enia się płuca po za- biegu. Do treningu mię ni odde- chowych mo na stosować ró nego rodzaju aparaty przeznaczone do tego celu lub butelkę z wodą; • trening fizyczny – wydolno ciowy, dostosowany do mo liwo ci pacjen- ta (trening na cykloergometrze no - nym i ręcznym, trening marszowy na bie ni ruchomej lub korytarzu) z ele- mentami treningu siłowego du ych grup mię niowych; • masa leczniczy – w praktyce kli- nicznej stosuje się oklepywanie oraz wibrację, które wspomagają toaletę drzewa oskrzelowego, poprzez uru- chomienie wydzieliny zalegającej w drzewie oskrzelowym. Są to rów- nie techniki rozluźniające ciany klatki piersiowej. Rehabilitacja Agata Gładzka – magister fizjoterapii, zast pca kierownika Samodzielnej Pracowni Rehabilitacji Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie. Od 16 lat pracuje z pacjentami pulmonologicznymi i torakochirurgicznymi. Mgr Agata Gładzka opisuje, jak wygl da rehabilitacja pulmonologiczna przed operacj . W kolejnym numerze GPO dowiemy si , jak rehabilitowani s pacjenci po zabiegu i jaka forma aktywno ci fizycznej jest im zalecana. Fizjoterapia pacjentów z rakiem płuca