Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 5/2018 (33)

8 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 5, październik 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON Panie profesorze, kiedy lekarz miał mo liwo ć diagnozowania raka pier- si tylko w badaniu palpacyjnym, jaka była skuteczno ć tej metody? Medycyna jest tak stara jak ludzko ć i sięga czasów, kiedy lekarz dysponował jedynie swoimi zmysłami. Nie mógł korzystać z technologicznych zdoby- czy, które tak naprawdę pojawiły się relatywnie niedawno. W diagnozowa- niu raka piersi jedynymi narzędziami było wtedy oglądanie i badanie palpa- cyjne. Siłą rzeczy, wykrywane wów- czas zmiany były z dzisiejszego punktu widzenia do ć du e. Diagnostyka raka piersi zaczęła się zmieniać po wykry- ciu promieniowania rentgenowskiego, wykonaniu pierwszych zdjęć przez prof. Roentgena. Historyczne ju zdjęcie dłoni Roentgena jest nadal za- mieszczane w ksią kach po więconych diagnostyce radiologicznej. Wprowa- dzenie badania rentgenowskiego sta- nowiło przełom, tak więc na początku XX wieku zaczęto badać człowieka za pomocą promieniowania jonizującego, co wielu ludziom uratowało ycie. Jakie metody s obecnie stosowane w diagnostyce raka piersi? Najpowszechniejszą metodą diagno- styki raka piersi jest mammografia. Pierwsze badanie mammograficzne wykonano ju te dawno temu. Nato- miast urządzenie, które było zbli one technicznie do dzisiejszych mammo- grafów, pojawiło się w latach 60. Apa- raty dedykowane badaniom piersi, w ciągu kolejnych lat ulegały doskona- leniu, wykrywając coraz to mniejsze zmiany, umo liwiając ich lepszy opis. Skala BI-RADS, czyli system standa- ryzacji opisów badań diagnostycznych raka piersi, kategoryzuje te zmiany w za- le no ci od stopnia podejrzenia tego, czy mają one charakter zło liwy czy nie. Pojawiły się te inne techniki obrazowa- nia wykorzystujące inne zjawiska fizycz- ne, takie jak badanie ultrasonograficzne, które jest badaniem bardzo skutecznym i wydolnym. Badanie jonizujące działa na zasadzie ró nic w wychwytywaniu promieni jonizujących przez tkanki. Za badanie ultrasonograficzne bada od- bicie fal dźwiękowych poszczególnych struktur. Wymienione badania wyko- rzystują inne zjawiska fizyczne, nie do końca się ze sobą pokrywają, raczej się uzupełniają ni konkurują. Następnym badaniem jest rezonans magnetyczny, który wykorzystuje usta- wienie jonów cząsteczek wody w polu elektromagnetycznym. Zaczęto sto- sować te pozytonową tomografię emisyjną (PET-CT), czyli badanie me- tabolizmu glukozy. Od wielu lat trwają prace nad udoskonaleniem termografii, czyli obrazowania ró nic temperatur. Zmiany nowotworowe są zazwyczaj cieplejsze ni otoczenie. Jakie s zalety mammografii, a jakie USG piersi? Ka da z tych technologii posiada swoje zalety i ograniczenia. Badanie mammo- graficzne ma cały szereg niewątpliwych zalet. Po pierwsze jest wystandaryzo- wane, je eli chodzi o jego wykonanie, czyli na całym wiecie powinno być wykonane w taki sam sposób. Po dru- gie pozostawia trwałą dokumentację, która historycznie była zapisywana na kliszach, współcze nie jest dokumento- wana elektronicznie. Wielką siłą mam- mografii jest mo no ć precyzyjnego porównywania obrazówwykonywanych w przeszło ci z obrazami wykonanymi teraz i porównywanie zamian. Jeszcze jedną zaletą badania jest to, e przy nim nie jest obecny lekarz, a wykonuje go radiolog, który mo e wykonać standar- dowo w ciągu dnia to badanie u wielu osób. Natomiast wynik tego badania przechowywany trwale mo e oglądać wielu specjalistów. Podobne znaczenie diagnostyczne ma badanie ultrasonograficzne. USG jest badaniem, którego jako ć zale y od klasy urządzenia, którym jest wy- konywane, od kwalifikacji osoby je wykonującej i od czasu po więconego na badanie. Badanie mammograficzne bada całą pier , za badanie ultrasono- graficzne jest badaniem sektorowym poszczególnych czę ci piersi. Podczas badania wykonuje się printy i lekarz podejmuje subiektywnie decyzję, o wy- konaniu zdjęcia w konkretnym uło e- niu głowicy. Dlatego niemo liwe jest powtórzenie precyzyjnie tych samych printów za rok. Badanie to nie generuje trwałej dokumentacji, którą mo na po- równywać historycznie, natomiast jest jej cennym uzupełnieniem. Czy to prawda, e wykonywanie ultrasonografii piersi jest zalecane u osób młodszych? Często pokutuje stwierdzenie, e u osób młodszych jest wskazana ultra- Temat numeru Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Pie kowski, onkolog specjalizuj cy si w diagnostyce i leczeniu chorych z rakiem piersi. Prezes Polskiego Towarzystwa do Bada nad Rakiem Piersi, były prezydent Mi dzynarodowego Towarzystwa Senologicznego. Kierownik Oddziału Onkologii Szpitala MSWiA wWarszawie. Z prof. Tadeuszem Pie kowskim rozmawiamy o diagnostyce raka piersi. Kobiety powinny badać swoje piersi