Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 5/2018 (33)

9 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 5, październik 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON sonografia, u starszych mammografia. Wydolno ć mammografii zale y od budowy piersi, największa jest przy piersi tłuszczowej. Zarazem ryzyko zachorowania na raka piersi zaczyna się od 5. dekady ycia, stąd w większo- ci systemy publicznie finansowanych przesiewowych badań mammograficz- nych dotyczą kobiet powy ej 50. roku ycia, gdy istnieją największe szanse rozpoznania nowotworu. W grupie kobiet pomiędzy 40. a 50. rokiem ycia, mammografia umo liwia rozpoznanie nowotworu, ale jej wydol- no ć jest mniejsza. Po pierwsze, ryzyko zachorowania w tymwieku jest mniejsze, po drugie ten przedział wiekowy charak- teryzuje się gruczołową budową piersi. U kobiet powy ej 50. roku ycia mam- mografia odgrywa największą rolę: jest wystandaryzowana, umo liwia histo- ryczne porównanie wyników, mo na wykonać du o badań w relatywnie krótkim czasie i ocenić je mo e zespół lekarzy. Ultrasonografia mo e być tutaj rekomendowana jako uzupełnienie ba- dania mammograficznego. A polski wynalazek – urz dzenie BRASTER, czy ma przyszło ć w dia- gnostyce raka piersi? Urządzenie wykorzystujące termogra- fię BRASTER mo e słu yć do wykry- wania podejrzanych zmian w piersi, ale nie jest narzędziem diagnostycznym. Pokazuje obraz rozkładu temperatury w obrębie piersi. Zaletą badania termo- graficznego jest generowanie trwałej dokumentacji, rejestracja zapisu obrazu termograficznego piersi. Pierwszym ba- daniem jest porównywanie lewej piersi z prawą. Później badania wykonuje się co miesiąc i porównuje obrazy. Wynik tego badania, który mo na traktować jako prawidłowy, nie wymaga podjęcia dalszych działań, za nieprawidłowy powinien skłaniać do wizyty u lekarza. Zaletą jest mo liwo ć wykonywania go w domu, a wynik jest przesyłany, trwale archiwizowany i interpretowany przy pomocy programu elektronicznego, a później przez człowieka. To bada- nie mo e wypełnić lukę w interwałach między kolejnymi badaniami mam- mograficznymi. Potencjalnie mo e być przydatne dla kobiet, które są nosiciel- kami mutacji genu BRCA1 i BRCA2 i w badaniu osób, które są w młodszym wieku ni rekomendowany do badań przesiewowych. Jaka jest rola biopsji gruboigłowej w diagnostyce nowotworu piersi? Wskazania do pobrania materiału przy pomocy biopsji gruboigłowej do badania mikroskopowego wynika z po- dejrzenia bądź podejrzenia klinicznego w sensie zmian, które są widoczne go- łym okiem i są wyczuwalne dłonią, a do zmian, które są widoczne w badaniu obrazowym. Wówczas pod kontrolą takiego obrazu pobiera się próbkę do badania mikroskopowego, eby wyklu- czyć lub potwierdzić nowotwór i ustalić jego charakter. Do diagnostyki i leczenia raka piersi wkroczyła te biologia molekularna, co w tym zakresie jest dost pne dla pacjentek w Polsce? Biologia molekularna nie ma takiego znaczenia przy diagnostyce raka piersi, ale ma znaczenie przy ustalaniu czyn- ników rokowniczych i ustalania wska- zań do poszczególnych metod leczenia, np. przy ustaleniu, czy rak posiada re- ceptory estrogenowe lub czy w jego ob- szarze występuje nadmiar receptorów HER2 . Na pewno wkrótce będzie oce- nianych więcej cech i pojawią się nowe sposoby leczenia, które będą uzale nio- ne od ekspresji ró nych czynników. W czym s przydatne testy wieloge- nowe u pacjentek z rakiem piersi? Testy wielogenowe, takie jak Oncotype DX czy MammaPrint mają ogromną przydatno ć u kobiet, u któ- rych istnieją pewne wątpliwo ci, czy poza hormonoterapią powinny mieć zastosowaną chemioterapię. Testy te rozwiewają takie wątpliwo ci. Jest gru- pa pacjentek tzw. po rednich, u któ- rych wykonanie testu Oncotype DX jest wskazane. W krajach, gdzie takie testy wielogenowe są refundowane, przepro- wadza się je u chorych z ju rozpozna- nym rakiem, u których po pierwotnym, radykalnym leczeniu raka są wątpliwo- ci co do tego, czy sama hormonotera- pia wystarczy, czy powinny być dodane do niej cytostatyki. Czy wobec tych wszystkich metod comiesi czne samobadanie piersi jest skuteczne, skoro wykrywamy w nim guzy na tyle du e, e w wi kszo ci przypadków nie da si ju raka wyle- czyć? Kobiety powinny badać swoje piersi. Samobadanie umo liwia rozpoznanie w przytłaczającej ilo ci 3/4 wykry- walnych zmian. Istnieją te sytuacje, e przez Panie w samobadaniu są wy- czuwalne zmiany, które nie są widocz- ne w badaniu obrazowym. Kobiety powinny znać swoje piersi, powinny je obserwować, czy się nie pojawiły w nich jakie zmiany. Natomiast re- alistycznie patrząc, samobadania tak szeroko rekomendowanego, prawie nikt nie wykonuje regularnie. Trudno sobie wyobrazić, aby ta grupa wyko- nująca samokontrolę piersi co miesiąc była w przewadze. Samobadanie piersi jest sygnałem, e co się dzieje w orga- nizmie i na te sygnały trzeba reagować. Na pewno, je li więcej kobiet by je wy- konywało regularnie, to wiele z nich miałoby lepsze rokowanie w przypad- ku rozpoznania nowotworu. I jeszcze jeden mit dotycz cy ba- da w kierunku raka piersi u kobiet w okresie ci y czy laktacji, czy mo - na je wykonywać? Badania te u kobiet w trakcie cią y czy laktacji często nie są wykonywane z uwagi na to, e nikt nie spodziewa się choroby w takim okresie ycia. W przypadku, kiedy w piersi kobiety, która jest w cią y lub w okresie lakta- cji, pojawiają się niepokojące sygnały, stwardnienia czy zgrubienia, nale y podjąć wszelkie działania zmierzają- ce do ustalenia przyczyny tych zmian. Kobiety w cią y mogą mieć wykona- ną ultrasonografię czy mammografię, poniewa nie wpływają one na płód. Nale y oczywi cie taki fakt zgłosić osobie wykonującej badanie. Mogą te być wykonane u nich biopsje, bo przecie gdy istnieją przyczyny me- dyczne, mogą być operowane z wielu powodów. Ograniczenia diagnosty- ki z tytułu cią y dotyczą zastosowa- nia izotopów promieniotwórczych (np. przy scyntygrafii). Aleksandra Rudnicka Temat numeru