Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 6/2018 (34)

5 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 6, grudzień 2018 Projekt realizowany ze środków PFRON sesję terapeutyczną zgodną z przygo- towanym wcześniej planem leczenia. Moduł kontroli wyposażony jest tak- że w specjalny system „stop and go”, który umożliwia przerwanie procedury naświetlania w przypadkach podykto- wanych względami bezpieczeństwa lub komfortu chorego. Alternatywa dla klasycznej neurochirurgii Terapia Gamma Knife stanowi al- ternatywę dla klasycznej neurochi- rurgii w leczeniu licznych patologii wewnątrzczaszkowych, jednak bez potrzeby wykonywania kraniotomii, czyli płatowego otwarcia czaszki. Terapia Gamma Knife Perfexion znajduje zastosowanie w licznych schorzeniach ośrodkowego układu nerwowego, wśród których najważ- niejsze to: – guzy przerzutowe do mózgu – nerwiaki nerwu przedsionkowo- ślimakowego – malformacje tętniczo-żylne – guzy przysadki – neuralgia trójdzielna – choroby czynnościowe mózgu, szczególnie drżenie samoistne. Należy podkreślić, że Gamma Kni- fe jest narzędziem zaprojektowanym specjalnie w celu leczenia guzów mó- zgowia, co sprawia że metoda jest bezpieczna i sprawdzona klinicznie. W przypadku leczenia guzów przerzu- towych mózgu terapia ta ma niejedno- krotnie charakter „złotego standardu”. Niestety technologia Gamma Knife Perfexion nie jest zwykle wskazana w leczeniu zmian o wielkości prze- wyższającej 4 cm. Ścieżka leczenia pacjenta Kwalifikacja do leczenia odbywa się na podstawie konsultacji specjalistycz- nej z neurochirurgiem planującym terapię Gamma Knife, który po zebra- niu wywiadu, zbadaniu chorego oraz szczegółowej ocenie badań neuroobra- zowych dokonuje wyboru optymalnej strategii leczenia. Po zakwalifikowaniu pacjenta do le- czenia pierwszym krokiem jest za- łożenie w znieczuleniu miejscowym lekkiej ramy stereotaktycznej, która przytwierdzana jest do czaszki. Dzię- ki sztywnemu zamocowaniu ramy na głowie możliwe jest uzyskanie prze- strzennych punktów odniesienia oraz zachowanie stabilności podczas na- promieniania, która warunkuje bardzo dużą dokładność procedury. W kolejnym etapie wykonywane są badania obrazowe, co pozwala uzyskać aktualny obraz patologii wewnątrz- czaszkowej i jest niezbędnym krokiem dalszego leczenia. Najczęściej diagno- styka obejmuje badanie rezonansu magnetycznego z podaniem środka kontrastowego. Przed wykonaniem u pacjenta rezonansu magnetyczne- go, na ramę stereotaktyczną zakłada się dodatkowo moduł koordynujący, który pozwala uzyskać punkty refe- rencyjne wykorzystywane w kolejnym kroku procedury obejmującej planowa- nie naświetlania. Procedura ta umożli- wia bardzo dokładną lokalizację zmiany nowotworowej oraz ocenę okolicznych struktur wewnątrzczaszkowych, co warunkuje efekt leczenia i bezpieczeń- stwo procedury. W przypadku lecze- nia zmian o charakterze malformacji naczyniowej w poszczególnych przy- padkach wykonywane jest dodatkowo badanie angiograficzne. Plan napromieniania tworzony jest na najnowocześniejszej stacji plano- wania GammaPlan PFX w oparciu o przestrzenną analizę zapisanych obrazów diagnostycznych. Strategia tworzenia planu napromieniania jest uzależniona od charakteru zmiany (np. guza), jego umiejscowienia oraz stanu klinicznego pacjenta. Komputerowa identyfikacja oraz proces planowania napromieniania wewnątrzczaszkowych patologii umożliwia tworzenie symula- cji wykorzystujących obszary tzw. izo- doz, czyli linii łączących punkty o takiej samej dawce promieniowania. Układ przestrzenny izodoz oraz ich ilość de- cyduje o skuteczności terapii Gamma Knife oraz warunkuje bezpieczeństwo otaczających struktur nerwowych. Optymalizacja procesu planowania wykorzystuje zaawansowane technolo- gie stosowane wyłącznie w najnowszej generacji Gamma Knife Perfexion, do których należy możliwość stosowania naświetleń kompozytowych z dowol- nym układem i konfiguracją każdego ze 192 kolimatorów. Po zakończeniu czynności przy- gotowawczych pacjent umieszczany jest na specjalnym ruchomym łóżku, które jest częścią aparatu Gamma Knife. Głowa pacjenta za pośrednic- twem uprzednio założonej ramy ste- reotaktycznej mocowana jest do stołu pozycjonującego. Plan leczenia zo- staje przesłany ze stacji planowania do pulpitu kontrolnego inicjującego proces napromieniania. Następnie po sprawdzeniu wszystkich elementów bezpieczeństwa otwierają się drzwi do komory napromieniania i rozpoczy- na się właściwa sesja terapeutyczna. Napromienianie trwa zazwyczaj od kilkunastu do kilkudziesięciu minut i przez cały czas trwania sesji pacjent jest w pełni monitorowany i ma bezpo- średni kontakt z zespołemmedycznym. Po zakończeniu sesji leczniczej głowa pacjenta jest uwalniania z ramy ste- reotaktycznej i chory może opuścić pracownię Gamma Knife. Przez ko- lejną godzinę chory przebywa w de- dykowanej sali wzmożonego nadzoru medycznego. W zależności od rodzaju schorzenia oraz zaplanowanej sesji terapeutycznej pacjent może opuścić pracownię pod opieką rodziny. Korzyści z terapii Gamma Knife Pod względem ekonomicznym te- rapia Gamma Knife Perfexion jest w większości przypadków bardziej opłacalna niż klasyczne leczenie opera- cyjne w warunkach szpitalnych. Proces leczenia, w przeciwieństwie do kilku- dniowej hospitalizacji wykonywany jest w ciągu jednego dnia, zaś właściwa sesja terapeutyczna trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Dodatkowo metoda eliminuje ryzyko związane z otwarciem czaszki i operacją na mó- zgu, z których najważniejsze to ryzyko krwotoku oraz powikłania infekcyjne. Terapia Gamma Knife jest terapią nieinwazyjną, bez potrzeby nacina- nia skóry czy otwierania czaszki, co w większości przypadków pozwala na całkowity powrót pacjenta do normal- nych aktywności w ciągu 24–48 godzin. Temat numeru