Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2019 (35)

17 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Temat numeru może być zastosowana nawet w przy- padku obecności zakrzepicy w obrębie układu wrotnego wątroby. Powikłania pojawiają się u około 18% pacjentów poddanych temu zabiegowi, w tym w 1% jest to niewydolność wątroby. Mediana całkowitego przeżycia u tych pacjentów wynosi 8 miesięcy. Radioembolizacja (SIRT, Selective Internal Radiation Therapy ) jest metodą leczenia celowanego u chorych z zajęciem wątroby przez proces nowotworowy. Me- toda ta została zastosowana po raz pierw- szy w Australii w latach 80. Od 2002 r. jest ona zaakceptowana przez organizacje ma- jące uprawnienia do rejestracji procedur leczniczych w Europie oraz w USA. Do tej pory metodą tą leczonych było tysiące chorych na całym świecie. Radioembo- lizację stosuje się u chorych z guzami wątroby, zarówno pierwotnymi oraz guzami pochodzącymi z innych narzą- dów, dających przerzuty do wątroby (np. rak jelita grubego, melanoma gałki ocznej, rak piersi). Leczenie to oparte jest na działaniu radioizotopu itru-90 ( 90 Y) połączonego z drobnymi granulkami (mikrosfery), które docierają bezpośred- nio do naczyń krwionośnych guza po- wodując tym samym napromieniowanie wysokoenergetycznymi elektronami pro- mieniowania beta. Aktywność wprowa- dzonego drogą dotętniczą preparatu jest duża ze względu na to, iż jest on podawa- ny bezpośrednio do wątroby. Ogranicza to toksyczność leku dla innych narządów i sąsiadujących tkanek. Leczenie metodą radioembolizacji ma korzystny wpływ na wydłużenie przeżycia całkowitego, które wynosi 14 miesięcy, w porównaniu do pa- cjentów leczonych chemioterapią ( so- rafenib ), u których mediana przeżycia wynosi 9 miesięcy. Czas do wystąpie- nia progresji choroby u pacjentów le- czonych za pomocą radioembolizacji wynosi od 6 do 8,6 miesięcy. Zabiegi te charakteryzują się obec- nością niewielkich działań niepożą- danych i powikłań, w porównaniu do chemioterapii, co ma odzwierciedlenie w jakości życia pacjentów. Kwalifikacja do radioembolizacji Do zabiegów radioembolizacji kwalifikowani są pacjenci, u których choroba dotyczy tylko wątroby lub zmiany w wątrobie są dominujące . Przed samym leczeniem każdy chory jest poddany badaniom kwalifikują- cym, określającym czynność wątroby (na podstawie oceny klinicznej oraz ba- dań biochemicznych krwi). Dodatkowo u każdego pacjenta należy ocenić stopień zaawansowania choroby na podstawie badań obrazowych – tomografii kompu- terowej, rezonansu magnetycznego. W przypadku kobiet w okresie roz- rodczym wymagany jest ujemny test ciążowy, ponieważ nie mogą być one w ciąży lub nie mogą karmić piersią w momencie leczenia radioizotopem. Całą procedurę wykonuje zespół le- karzy, w skład którego wchodzą: radio- log interwencyjny wykonujący zabieg radioembolizacji oraz lekarz medycy- ny nuklearnej, uczestniczący w przy- gotowaniu zabiegów oraz ustalający wielkość dawki radioizotopu ( 90 Y Sir- Spheres) i kontrolujący ich dystrybucję w badaniach poterapeutycznych. Powikłania i działania niepożądane radioembolizacji Ze względu, na to iż zabieg polega na przezskórnym wprowadzeniu mi- krocewnika do naczyń wątroby moż- liwe jest powstanie następujących powikłań: • krwiak w miejscu nakłucia - zwykle leczony zachowawczo bez dodatko- wego specjalistycznego leczenia ope- racyjnego • rozwarstwienie lub perforacja ścia- ny naczynia, skutkująca dalszym le- czeniem z użyciem metod radiologii interwencyjnej lub leczeniem opera- cyjnym • zator w naczyniach trzewnych lub obwodowych • niezamierzona embolizacja naczyń obwodowych lub trzewnych • zakażenie wmiejscu nakłucia – z dal- szym leczeniem antybiotykami • alergia lub wstrząs po podaniu jodo- wych środków cieniujących – obser- wowane zwykle u osób uczulonych na te środki • bóle brzucha (ok. 50% pacjentów) – mają charakter przejściowy zwią- zany z zabiegiem embolizacyjnym; zwykle ustępujące po podaniu środ- ków przeciwbólowych, rozkurczo- wych oraz sterydów z uwagi na tzw. zespół poembolizacyjny (proces za- palny związany z bezpośrednim po- dawaniem substancji) • nudności (ok. 40%) • uczucie zmęczenia (ok. 40%) - zwy- kle związane z rodzajem zabiegu (embolizacji oraz działaniem radio- izotopu); • gorączka (ok. 50%) • poradiacyjne zapalenie żołądka lub dwunastnicy (5–10%), trzustki (1%), pęcherzyka żółciowego(1%), zwią- zane z przedostaniem się sfer radio- izotopowych do innych narządów niż wątroba; zazwyczaj leczone za- chowawczo za pomocą inhibitorów pompy protonowej lub leków zobo- jętniających kwaśną treść żołądka i hamujących wydzielanie soków żołądkowych mogących nasilać stan zapalny w obrębie błony śluzowej żo- łądka i dwunastnicy; przypadki za- palenia poradiacyjnego pęcherzyka żółciowego mogą przy braku reakcji na standardowe leczenie objawowe skutkować zabiegiem operacyjnym z usunięciem pęcherzyka żółciowe- go; w przypadku poradiacyjnego zapalenia trzustki – postępowanie jak w przypadku ostrego zapalenia trzustki (spotykane niezwykle rzad- ko) • poradiacyjne zapalenie wątroby (po- niżej 1%) – związane z procesem zapalnym napromieniowania całej wątroby i jej niewydolności po za- biegu • poradiacyjne zapalenie płuc (poniżej 1%) Zabiegi radioembolizacji wątro- by są refinansowane dla szpitali przez NFZ. Wykonywane są one jako procedury standardowe przez dr Mirosława Nowickiego w Pra- cowni Neuroradiologii Interwen- cyjnej i Radiologii Zabiegowej CSK MSWiA w Warszawie oraz w Pra- cowni Radiologii Zabiegowej i In- terwencyjnej Centrum Onkologii – Instytut w Gliwicach. Ponadto w Warszawie wykonywane są w Pra- cowni Radiologii Zabiegowej Woj- skowego Instytutu Medycznego.