Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2019 (35)

18 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Temat numeru Jedną z technik terapii lokalnej pier- wotnych i przerzutowych guzów wątro- by jest brachyterapia. Jest to metoda radioterapii, która polega na precyzyj- nym umieszczeniu źródła promienio- twórczego w zmianie nowotworowej, co pozwala na zniszczenie nowotworu z jednoczesnym oszczędzeniem zdro- wych tkanek wokół guza . Najnowsza aparatura do brachyte- rapii metodą HDR ( High dose rate ), umożliwia wykonywanie zabiegu z dawkowaniem wysokich dawek pro- mieniowania pod precyzyjną kontrolą tomografii komputerowej (TK). Jak wykazały dotychczasowe badania, jest to metoda bezpieczna i efektywna, umożliwiająca terapię guzów o śred- nicy większej niż 5 cm oraz zmian zlokalizowanych w okolicy wnęki wą- troby, w pobliżu dużych naczyń oraz przewodów żółciowych, jak również innych struktur przyległych do wątro- by, jak jelita czy żołądek. Przeprowadzenie całej procedury jest możliwe dzięki umieszczenie w sali operacyjnej, pełniącej jednocześnie rolę bunkra do brachyterapii, tomogra- fu komputerowego z opcją fluorosko- pii. Pierwiastkiem promieniotwórczym stosowanym w brachyterapii HDR jest Iryd-192. Kwalifikacja chorych Do zabiegu brachyterapii z powodu zmian nowotworowych kwalifikowa- ni są pacjenci z: • nowotworami pierwotnymi lub wtórnymi wątroby (głównie przerzu- ty raka jelita grubego oraz rak wątro- bowokomórkowy), • progresją po co najmniej drugim rzucie chemioterapii, • brakiem możliwości resekcji zmiany, • zmianami pojedynczymi lub zmianą dominującą wśród kilku mniejszych, • zmianą, której położenie i wielkość umożliwiają założenie aplikatorów. Zabieg brachyterapii Przygotowanie: W dniu poprzedza- jącym zabieg brachyterapii pacjent otrzymuje płyny oraz inne leki wg wskazań anestezjologa, a także ma wy- konaną morfologię, badania bioche- miczne z oceną funkcji wątroby, nerek oraz poziomu elektrolitów, ponad to badanie układu krzepnięcia, a w razie braku, oznaczenie grupy krwi (w sytu- acjach zwiększonego ryzyka krwawie- nia rezerwuje się grupę krwi). W dniu zabiegu pacjent pozostaje na czczo, otrzymuje premedykację do zabiegu oraz profilaktyczną antybiotykoterapię. Zabieg przeprowadza się w znieczu- leniu ogólnym lub częściej przewo- dowym – blokadzie międzyżebrowej. Pozwala to na kontakt z pacjentem w trakcie zabiegu, ewentualnie wstrzy- manie oddechu w trakcie aplikacji. Brachyterapia ognisk nowotworowych wątroby wykonywana jest pod kontrolą fluoroskopii z użyciem standardowego tomografu komputerowego wielorzę- dowego wyposażonego w opcję do ba- dań fluoroskopowych. Urządzenie posiada oprogramowa- nie do skopii, umożliwiające uzyska- nie ciągłego w czasie rzeczywistym podglądu, podczas całego czasu trwa- nia zabiegu przez prowadzącego go lekarza radiologa. Nakłucie ognisk poddanych brachyterapii wykonywane jest w pozycji leżącej pacjenta standar- dową igłą biopsyjną lub plastikową igłą do brachyterapii pełniąca rolę aplika- tora. W obszar guza wprowadzane są cewniki do brachyterapii, umieszczane w odstępach 1–2 cm. W zależności od wielkości guza w jego obręb wprowa- dzana jest odpowiednia ilość cewników, tak aby podczas zabiegu brachyterapii został napromieniowany cały guza. Kontrola położenia cewników wyko- nywana jest jednoczasowo w obrazo- waniu tomografii komputerowej po podaniu dożylnym standardowego ni- skojonowego środka cieniującego. Celem bezpośrednim zabiegu jest widoczny w obrazie tomografii komputerowej guz po wzmocnieniu środkiem cieniującym. Do narządów krytycznych, pozostających w obsza- rze napromieniania należą: pozostały miąższ wątroby, żołądek, dwunastnica, jelito grube, rdzeń kręgowy oraz rozwi- dlenie dróg żółciowych. Na podstawie obrazu tomografii komputerowej wykonywane jest pla- nowanie dawki napromieniowania poszczególnych ognisk. Do tego celu Dr n. med. Dariusz Kieszko, kierownik Zakładu Brachyterapii CentrumOnkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli, wyjaśnia na czym polega brachyterapia – nowa metoda paliatywnego leczenia pacjentów z rakiem wątroby, będącą opcją dla chorych, u których wyczerpały się inne możliwości terapii, jak np. zabieg chirurgiczny czy chemioterapia. Brachyterapia zmian nowotworowych wątroby