Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2019 (35)

19 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON wykorzystywany jest system planowa- nia 3D. Dawka promieniowania mie- rzona jest w grejach (Gy). Jest to ilość energii promieniowania (w dżulach) pochłoniętej przez kilogram materii. Dawka zależna jest od podtypu histo- logicznego nowotworu, rozmiaru guza oraz ograniczona jest dawkami tole- rancji dla narządów sąsiednich. Daw- ka napromieniowania ograniczona dla pojedynczego ogniska przeciętnie wy- nosi 15–25 Gy (max 20 Gy przy bezpo- średnim sąsiedztwie wnęki wątroby). Dawki tolerancji wynoszą: • D 66 dla wątroby <5 Gy • Dmax 1cm3 dla żołądka, dwunastni- cy oraz jelita grubego <15 Gy • D max 1cm3 pęcherzyka żółciowego <20Gy • D max 1cm3 dla rdzenia kręgowego <8 Gy. Całkowity czas napromieniowania ognisk wynosi przeciętnie 20–40 mi- nut. Dawkę modyfikuje się, kiedy cał- kowity czas napromieniania przekracza 60 min. Podczas zabiegu pacjent jest mo- nitorowany ; ma wykonywane EKG, pozostaje pod kontrolą pulsoksymetru sprawdzającego saturację krwi oraz ma mierzone ciśnienie krwi tętniczej. Po zabiegu aplikatory są usuwane. Następnie wykonuje się tomogra- fię z kontrastem celem wykluczenia krwawienia z miąższu wątroby. Całość procedury trwa od 3 do 6 godzin. Po zabiegu chory pozostaje pod opieką le- karsko-pielęgniarską przez min. 12 go- dzin. W następnym dniu po zabiegu wykonuje się u pacjenta USG jamy brzusznej. Jeżeli nie ma cech krwawie- nia, chory wypisywany jest do domu. Po leczeniu Po 3 miesiącach od zakończenia le- czenia u pacjenta wykonywana jest tomografia komputerowa/rezonans magnetyczny. Chory pozostaje w ob- serwacji od 2 do 18 miesięcy. Brachyterapia jest dobrze tolero- waną metodą terapii. Po zakończeniu leczenia u niektórych pacjentów wystę- pują przejściowe nudności i wymioty, ustępujące po lekach przeciwwymiot- nych oraz średniego stopnia dolegli- wości bólowe. Poważne powikłania po usunięciu aplikatorów (krwawienia, odma) występują u niewielkiego odset- kapacjentów.Sporadyczniestwierdzana jest obecność krwiaka podtorebkowe- go w kontrolnym badaniu tomografii komputerowej. Korzyści z brachyterapii Warto zauważyć, że brachyterapia ze względu na możliwość umiejscowienia źródła promieniotwórczego bezpo- średnio w guzie stwarza możliwość le- czenia g uzów wnęki wątroby, zwanej inaczej wrotami wątroby, przez które przechodzi tętnica wątrobowa właści- wa, żyła wrotna wątroby oraz przewód żółciowy, dla którego charakterystycz- ny jest rak dróg żółciowych (CCC). Należy podkreślić, że zwykle palia- tywny charakter tego typu leczenia, może wydłużyć u pacjentów z rakiem wątroby czas wolny do wystąpienia progresji (PFS) oraz czas całkowite- go przeżycia (OS). Także jakość życia chorych poddanych tej metodzie le- czenia jest wysoka, a leczenie jest do- brze tolerowane. Brachyterapia, dzięki stałemu umiejscowieni w obrębie zmian no- wotworowych wątroby aplikatorów z radioizotopem – w przeciwieństwie do radioterapii wykorzystującej do leczenia zewnętrzne źródła promie- niowania jonizującego – to technika niezależna od ruchów pacjenta oraz jego fazy oddechowej . Wykorzystanie tomografii komputerowej do brachy- terapii, pozwala na dokładne planowa- nie rozkładu dawki promieniowania w obrębie guza, co ogranicza skutki terapii w niezajętym chorobą obsza- rze narządu. Ograniczeniem efektyw- ności zabiegu może być wielkość guza powyżej 8 cm. W takich przypadkach, aby uzyskać skuteczność leczenia, prze- prowadza się dodatkowy zabieg. Brachyterapia pod kontrolą tomogra- fii komputerowej i inne techniki wyko- rzystujące unaczynienie tętnicze guza nie mają tak restrykcyjnych ograniczeń w zastosowaniu, jak techniki termo- ablacyjne. Brachyterapia może być użyta nie tylko jako opcja leczenia paliatyw- nego, ale może stanowić dodatko- wą opcję terapeutyczną, tzw. terapię pomostową do ponownego zabiegu operacyjnego z zamiarem wylecze- nia. Tego typu postępowanie jest szcze- gólnie zalecane u chorych, u których stwierdzono znaczącą odpowiedź i re- dukcję wymiarów guza/guzów umoż- liwiające ponowną kwalifikację do zabiegu operacyjnego. Również pod względem kosztochłon- ności, brachyterapia jest jedną z najtań- szych metod leczenia raka wątroby. Dostępność do brachyterapii w Polsce Zakład Brachyterapii Centrum On- kologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli, jako jedyny wPolsce przepro- wadza brachyterapię zmian pierwot- nych i przerzutowych w wątrobie. Do tej pory Zakład Brachyterapii świadczy usługi ambulatoryjne. Pacjenci leczeni w Zakładzie są hospitalizowani w Od- dziale Ginekologii Onkologicznej lub Oddziałach Radioterapii COZL. Po rozbudowie szpitala, która ma zakończyć się w 2019/20 roku część pacjentów będzie mogła być leczona w warunkach szpitalnych, dzięki po- wstaniu oddzielnego Oddziału Bra- chyterapii. Temat numeru