Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2019 (35)

27 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Ważna jest także możliwość spożycia ich przy stole, a nie w łóżku oraz w to- warzystwie bliskich osób, w miłej at- mosferze. Nie należy zmuszać pacjenta do je- dzenia, ponieważ takie postępowanie może przynieść odwrotny od zamie- rzonego skutek. Danie lepiej podać na dużym talerzu, wówczas porcja wydaje się optycznie mniejsza i łatwiejsza do spożycia. Gdy chory chudnie Chudnięcie może być efektem osłabienia apetytu i niesie za sobą ryzyko niedożywienia, spadek odpor- ności i pogorszenie samopoczucia. Aby uniknąć utraty masy ciała należy jeść regularnie i nie pomijać posiłków, które powinny być dobrze zbilansowa- ne i bogatokaloryczne. Wzmocnienie energetyczne można osiągnąć dodając do posiłków, np. zup i sosów: masło, słodką śmietankę, żółtko jaja, mąkę pszenną, mleko lub mąkę kokosową oraz oliwę lub olej rzepakowy. Dodatki te to głównie tłuszcze, dlatego należy je wprowadzać stopniowo, sprawdzając tolerancję chorego. Jeśli metody naturalnego wzmacnia- nia pokarmów okażą się niewystar- czające można zastosować odżywki dostępne w aptekach, ale za każdym razem należy skonsultować to wcze- śniej z dietetykiem klinicznym lub lekarzem , którzy pomogą dobrać od- powiedni do stanu pacjenta preparat. Jeśli wystąpi biegunka W przypadku wystąpienia biegunki należy zastosować dietę lekkostrawną i zapierającą, a jeśli to nie pomoże udać się na konsultację do lekarza – biegunka może być efektem zakażenia bakteryjne- go, które należy leczyć farmakologicznie. Dieta zapierająca polega na ograni- czeniu błonnika pokarmowego do mi- nimum, a więc należy wykluczyć z diety pełnoziarniste produkty zbożowe oraz większość warzyw i owoców, szczegól- nie tych surowych. Nie należy także spożywać słodyczy , ani słodzić napojów i potraw (cukrem, miodem ani natural- nymi bądź syntetycznymi słodzikami). Do momentu wygaszenia biegunki należy odstawić słodkie mleko oraz znacznie ograniczyć jego przetwory (jogurty, kefiry, twarogi). Zamiast zupy mlecznej można podać choremu kleik ryżowy na wodzie. Do posiłku najle- piej podawać czerstwe białe pieczywo, wafle ryżowe, ryż biały lub ziemniaki z wody. Inne pokarmy o działaniu za- pierającym to gotowana marchewka, mus jabłkowy, jagody, niezbyt dojrzałe banany i kisiele z tych owoców. Do picia należy podawać wodę, czarną herbatę lub napar z suszonych czarnych jagód. W biegunce przewlekłej, która nie ustępuje na diecie lekkostrawnej i nie wynika z infekcji, niezbędne może się okazać okresowe zastosowanie diety składającej się z czterech najbardziej zapierających produktów spożyw- czych: ryżu, niezbyt dojrzałych ba- nanów, pieczonych zmiksowanych jabłek i pieczywa pszennego. Taka dieta jest niedoborowa, dlatego może być stosowana krótkotrwale i tylko pod kontrolą dietetyka. Jeśli wystąpi zaparcie Zaparcie może być efektem długo- trwałego stosowania diety ubogiej w błonnik pokarmowy, albo niewystar- czającej objętości przyjmowanych pły- nów. Może być także wywołane przez niektóre leki przeciwbólowe stosowa- ne w onkologii. Zalecenia obejmują zwiększenie ilości włókna pokarmowe- go (błonnika) w diecie, ale tylko wów- czas jeśli nie ma innych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Pokar- my bogate z błonnik to pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa i owoce. Na zaparcie pomagają także fermento- wane napoje mleczne (jogurty i kefiry naturalne) oraz suszone śliwki – należy wybierać te ekologiczne, niesiarkowane (kilka sztuk). Należy wykluczyć z diety pokarmy zapierające oraz zadbać o od- powiednią podaż płynów, najlepiej wody niegazowanej (2–3 l). Osłabienie odporności Osłabienie odporności zwiększa ryzyko infekcji. Dlatego też należy zwrócić szczególną uwagę na higienę osobistą (częste mycie rąk – szczegól- nie po wyjściu z toalety, po przyjściu do domu, przed jedzeniem) i higienę przy- gotowywania posiłków (czystość desek do krojenia, blatów, naczyń i sztućców). Posiłki najlepiej jadać w domu i uni- kać dużych skupisk ludzkich. Niewska- zane jest także jadanie w restauracjach i barach, z uwagi na zwiększone ryzyko zatrucia pokarmowego. Jeśli nie ma in- nego wyjścia należy wybierać sprawdzo- ne miejsca i zamawiać dania gotowane lub pieczone. Najbardziej ryzykowne jest jedzenie potraw, które nie zostały przetworzone termicznie (tatar, sushi, chłodniki, metki, owoce morza, niepa- steryzowane mleko i jego przetwory, a także desery: kremy, lody). Podczas zakupów należy sprawdzać datę przydatności do spożycia i kupo- wać produktywmałych opakowaniach, które mogą być zużyte jednorazowo – wówczas mamy pewność, że są świe- że. Przyniesione do domu zakupy należy przechowywać w odpowiednich warun- kach – te łatwo psujące się w lodówce. Niedokrwistość W niedokrwistości należy zwiększyć udział w diecie produktów bogatych w żelazo, witaminę C, witaminę B12 i kwas foliowy , np. chude czerwone mięso (polędwica wołowa, polędwicz- ki wieprzowe, schab środkowy, cielęci- na) i jaja. Jeśli nie ma przeciwwskazań w postaci zaburzeń trawiennych warto w diecie uwzględnić pełnoziarniste produkty zbożowe (razowe pieczywo, kasze), rośliny strączkowe, orzechy oraz bogate w witaminę C świeże owo- ce i warzywa. Wchłanianie żelaza z diety można także zwiększyć po- dając choremu kwaskowy napój (np. wodę z niewielką ilością soku z cytryny, naturalny sok owocowy rozcieńczony z wodą – np. wiśniowy, porzeczkowy). Niewydolność wątroby W rzadkich przypadkach skrajnej niewydolności wątroby zachodzi ko- nieczność ograniczenia białka w die- cie. Aby wyrównać niedobór tego składnika i jednocześnie nie spowo- dować pogorszenia stanu pacjenta suplementuje się aminokwasy rozgałę- zione (BCAA) za pomocą preparatów medycznych dostępnych w aptekach. Takie zalecenie stosowane jest w osta- teczności i dopiero po decyzji lekarza. Nigdy na własną rękę. Rehabilitacja