Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2019 (35)

4 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Epidemiologia Rak wątrobowokomórkowy (HCC – hepatocellular carcinoma ) jest pią- tym najczęstszym nowotworem zło- śliwymi drugą najczęstszą przyczyną zgonów związanych z nowotworami na świecie . Dane epidemiologiczne mówią o 854 tys. nowych przypad- kach i 810 tys. zgonach rocznie, co stanowi 7% zgonów z powodu chorób nowotworowych. Rak wątrobowokomórkowy stanowi około 90% pierwotnych nowotworów wątroby i stanowi globalny problem zdrowotny. Częstość występowania raka wątroby wzrasta progresywnie wraz z wiekiem we wszystkich popu- lacjach, osiągając szczyt w 70. roku życia. W populacji chińskiej i afry- kańskiej średnia wieku chorych jest niższa. Z kolei w Japonii częstość wy- stępowania tego nowotworu jest naj- wyższa w grupie mężczyzn w wieku od 70 do 79 lat. Rak wątroby częściej spotykany jest u mężczyzn w stosun- ku do kobiet 2–2,5:1,8. Występowanie raka wątrobowoko- mórkowego wykazuje zależność geo- graficzną, z najwyższą zapadalnością w Azji Wschodniej (ponad 50% przy- padków występujących w Chinach) i w krajach Afryki Subsaharyjskiej, razem stanowią około 85% wszystkich przypadków raka wątroby. W Europie częstość występowania tego nowo- tworu jest niższa, z wyjątkiem krajów basenu morza Śródziemnego, gdzie zapadalność wynosi 10,5 przypad- ków na 100 000 mieszkańców rocz- nie. W Europie roczna zapadalność na raka wątroby w ostatnich latach kształtuje się na poziomie 65 tys., a śmiertelność 60 tys. osób. W Pol- sce w 2016 r. zachorowało na raka wątroby 895 mężczyzn i 588 kobiet, a zmarło 1145 mężczyzn i 879 ko- biet. Częstość występowania raka wą- troby rośnie w skali globalnej. W latach 1990–2015 stwierdzono wzrost nowo zdiagnozowane przy- padków HCC o 75% , głównie ze względu na zmieniające się struktu- ry wiekowe i wzrost liczby ludności. Liczba zgonów z powodu nowotworu wątroby wzrosła o około 40% w latach 1990–2004, w przeciwieństwie do ogólnego wskaźnika zgonów z powo- du raka, które zmniejszyły się o około 18% w tym samym okresie obserwacji. Etiologia i czynniki ryzyka Około 90% przypadków raka wątroby wiąże się ze znaną etio- logią tej choroby związaną z prze- wlekłym wirusowym zapaleniem wątroby (WZW) typu B (WZW B, ang. hepatitis B virus, HBV) i typu C (WZWC, ang. hepatitis C virus, HCB ), spożyciem alkoholu oraz aflatoksy- nami (grzyby występujące na fistasz- kach, zbożu, migdałach w wilgotnych rejonach tropikalnych). W Afryce i w Azji Wschodniej, zdecydowanie najczęściej rozwój tego nowotworu spowodowany jest zapaleniem wątro- by typu B (60%), podczas gdy w świe- cie zachodnim tylko 20% przypadków jest związane z wirusowym zapale- niem wątroby typu B, dominującą przyczyną jest WZW typu C. Uwzględniając dane światowe, oko- ło 54% przypadków raka wątroby związane jest z zakażeniem wirusem HBV (które dotyka 400 milionów ludzi), podczas gdy 31% związane jest z zakażeniem wirusem HCV (które dotyka 170 milionów ludzi), pozostałe 15% przypadków związa- nych jest z innymi przyczynami. Te szacunkowe obliczenia nie odzwier- ciedlają współistniejących chorób i prawdopodobnie nie docenią wpły- wu niealkoholowego stłuszczeniowe- go zapalenia wątroby (NALFD) czy zespołu metabolicznego. Najważniejszym czynnikiem ry- zyka stymulującym rozwój raka wątroby jest obecność marskości. Proces ten może być spowodowany przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby, nadużywaniem alkoholu oraz dziedzicznymi chorobami meta- bolicznymi, takimi jak niealkoholo- we stłuszczeniowe zapalenie wątroby Temat numeru Dr hab. n. med. Jarosław B. Ćwikła, prof. UWM w Olsztynie, specjalista w dziedzinie medycyny nuklearnej i radiologii. Ekspert w dziedzinie diagnostyki i leczenia nowotworów neuroendokrynnych. Członek Komitetu Doradczego Europejskiego Towarzystwa Guzów Neuroendokrynnych (ENETS) oraz członek Polskiej Sieci Guzów Neuroendokrynnych. Autor i współautor ponad 120 publikacji naukowych. Stypendysta Fundacji „Stefana Batorego” oraz Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. Rak wątrobowokomórkowy epidemiologia, etiologia, profilaktyka, diagnostyka