Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2019 (35)

5 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON (NALFD) czy hemochromatoza ge- netyczna (nadmierne gromadzenie się żelaza w organizmie) lub w nie- których przypadkach niedobór alfa-1 -antytrypsyny. Wszystkie postaci marskości mogą stanowić przyczynę rozwoju raka wątroby, ale ryzyko nowotworu jest wyższe u pacjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby. U jednej trzeciej chorych z marsko- ścią wątroby rozwinie się nowotwór wątroby w trakcie swojego życia. Ogólnie marskość wątroby prze- biegająca z ciężką niewydolnością (niska liczba płytek krwi, wynoszą- ca < 100x109/l, obecność żylaków przełyku), starszy wiek chorego oraz płeć męska korelują z szybszym roz- wojem nowotworu wątroby. U pa- cjentów z alkoholową marskością wątroby zwiększone ryzyko rozwoju raka wątroby odnotowano szczególnie we Francji, Hiszpanii oraz we Wło- szech, co może mieć związek z ilością spożywanego czerwonego wina. Ostatnie badania wykazały, że czę- stość występowania raka wątrobowo- komórkowego wzrasta równolegle do wzrostu ciśnienia w układzie wrot- nym, co jest powiązane z utratą ela- styczności wątroby badanej w ocenie elastografii. Podobnie, ostatnio meta- -analizy twierdzą, że ryzyko rozwoju raka wątroby jest zwiększone u pa- cjentów z genotypem 1b29 HCV lub genotypem 3. Rak wątroby odnotowywany jest u 45% pacjentów z hemochromato- zą , prawie wyłącznie w III etapie za- awansowania marskości. Występuje też częściej u pacjentów z ostrą por- firią wątrobową i porfirią cutanea tarda , jak również u chorych z niedo- borem alfa-1-antytrypsyny i rozwo- jem marskości na tym podłożu Coraz więcej dowodów z retrospek- tywnych badań sugeruje zwiększoną częstość występowania raka wątro- by u pacjentów z niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wą- troby powiązanym z zespołem me- tabolicznym, cukrzycą i otyłością. Ponadto zespół metaboliczny zwięk- sza ryzyko zachorowania na ten no- wotwór u pacjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby. Obecnie uważa się, że niealkoholo- we stłuszczeniowe zapalenie wątroby jest istotną przyczyną rozwoju nowo- tworu wątroby w krajach rozwinię- tych. W przypadku niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby występowanie raka wątroby jest bar- dzo niejednorodne i wynosi od 0,25% do 7,6%. Ponadto marskość na podło- żu niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby i zespołu metabo- licznego mogą nakładać się na rozwój marskości związanej ze spożyciem alkoholu. Wymaga to uwzględnienia w przyszłych badaniach rzeczywiste- go wpływu tych czynników na rozwój marskości i w dalszej kolejności na rozwój raka wątroby. Epidemiologiczne dowody na po- wiązanie między paleniem tytoniu i występowaniem raka wątroby wcze- śniej nie było raportowane. Ostatnie badania potwierdzają jednak, że pale- nie jest znaczącymwspółczynnikiem rozwoju nowotworu wątroby. Także infekcja HIV wydaje się być dodat- kowym czynnikiem, zwiększającym ryzyko raka wątroby, zwłaszcza u pa- cjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby. Prewencja Pierwotną prewencję raka wątroby można osiągnąć za pomocą szczepie- nia przeciwko wirusowemu zapale- niu wątroby typu B. Jest ono zalecane przez ŚwiatowąOrganizację Zdrowia (WHO) dla wszystkich noworodków i grup wysokiego ryzyka. Pierwszą dawkę szczepionki prze- ciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B należy podać dziecku tak szyb- ko, jak to możliwe po urodzeniu, na- wet w krajach o niskim występowaniu wirusa zapalenia wątroby typu B, <2%. Szczepienie jest również zalecane w kohortach specyficznych dla wieku (młodzi dorośli) i osób z czynnikami ryzyka zakażeniem wirusowym zapa- leniem wątroby typu B , tj. pracowni- cy służby zdrowia, osoby podróżujące do obszarów, w których infekcja tym typem wirusa ma częsty charakter, czy u osób zażywających narkotyki w po- staci dożylnej, a także u partnerów seksualnymi osób zarażonych HBV. Leczenie przeciwwirusowe u pa- cjentów z przewlekłym wiruso- wym zapaleniem wątroby typu B i C powinno być zgodne z zale- ceniami i rekomendacjami przy- gotowanymi przez Europejskie Stowarzyszenie do Badania Wątroby (EASL – European Association for the Study of the Liver ). Długoterminowe dane, co do potwierdzenia skutecz- ności w przeciwdziałaniu rozwojowi raka wątroby są dostępne dla inter- feronu alfa, lamiwudyny, entekawiru, fumaranu dizoproksylu tenofowiru . Po pierwszych pięciu latach stosowania entekawiru lub fumaranu dizoproksylu tenofowiru najnowsze dane sugerują, że zapadalność na raka wątroby uległa zmniejszeniu, szczególnie u chorych, u których wyjściowo stwierdzono marskość. Metaanalizy terapii prze- ciwwirusowych opartych na interfero- nie wykazały ponad 70% zmniejszenie częstości występowania tego nowo- tworu, niezależnie od stopnia marsko- ści. Konieczne jest jednak utrzymanie nadzoru nad chorymi z marskością po otrzymaniu odpowiedzi na leczenie przeciwwirusowe. Wprowadzenie nowych leków o bezpośrednim działaniu przeciw- wirusowym (DAA) było wielkim przełomem z powodu ich wysokiej skuteczność i korzystnego profilu bezpieczeństwa. Umożliwiło to stoso- wanie ich u pacjentów z zaawansowa- ną niewydolnością wątroby, u których schematy oparte o interferon nie były zalecane. Oczekuje się, że eradykacja (cał- kowite zwalczenie) wirusa wątroby typu C za pomocą leków nowej ge- neracji o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym przełoży się na zmniejszenie częstość występowania raka wątroby u pacjentów z przewle- kłym zapaleniem wątroby typu C. Niestety, niektóre badania wyka- zały, że ryzyko rozwoju raka wątro- by może być wyższe u pacjentów po terapii o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym niż po leczeniu interferonem, co może być związane z potencjalnie bardziej agresywnym nowotworem. Należy też podkreślić, Temat numeru