Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 2/2019 (35)

11 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 2, kwiecień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Onkologia dziecięca W jakich sytuacjach klinicznych wskazane jest stosowanie radioterapii u pacjentów z glejakami? Zacznijmy od tego, że glejaki to bardzo szeroka grupa nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. Obecnie obowiązująca klasyfikacja WHO z 2016 roku, oprócz charakte- ru wzrostu guza uwzględniła również charakterystykę molekularną i wyod- rębniła niezależną grupę rozlanych naciekających nowotworów astrogle- jowych i oligodendroglejowych. Grupa ta obejmuje guzy pochodzące z gleju gwiaździstego i gleju skąpowypustko- wego w II i III stopniu złośliwości oraz glioblastoma i grupę rozlanych gleja- ków obszaru środkowego z mutacją H3K27 charakterystycznych dla wieku dziecięcego, w IV stopniu złośliwości. Gwiaździak włosowatokomórkowy, podwyściółkowy olbrzymiokomór- kowy i żółtakogwiaździaki jako guzy o bardziej ograniczonym charakterze wzrostu, z brakiem zmian w rodzinie genów IDH zostały wyłączone jako inne guzy astroglejowe. Odrębną, sze- roką grupę stanowią nowotwory wy- wodzące się z gleju wyściółkowego. Powszechnie jednak, przyjęło się na- zywać glejakami jedynie nowotwory astroglejowe i może skupmy się na tych nowotworach. Postępowaniem, które daje pacjen- towi największą szansę na wyleczenie jest radykalny zabieg operacyjny. Ta- kie leczenie w wielu przypadkach, ze względu na lokalizację guza, chociaż- by w obszarze środkowym mózgu, jest niemożliwe. Radioterapia jest wskaza- na u wszystkich pacjentów z glejakami o wysokim stopniu złośliwości (HGG – high grade glioma ) niezależnie od radykalności operacyjnej. W glejakach o niskim stopniu złośliwości (LGG – low grade glioma ), w przypadku nie- wielkich guzów radykalnie usuniętych można rozważyć obserwację. Włącze- nie leczenia odroczonego do nawrotu nie wpływa w istotny sposób na po- gorszenie wyników. Jest to szczególnie ważne w przypadku małych dzieci, u których opóźnienie napromienia- nia może wiązać się ze zmniejszeniem toksyczności leczenia onkologicznego. W przypadku guzów nieoperacyjnych radioterapia pozostaje metodą z wybo- ru. Jakie korzyści daje radioterapia pa- cjentom z glejakami? Czy jest możli- we całkowite ustąpienie objawów czy zmniejszenie masy guza? Czy da się to zrobić na trwałe w niektórych przy- padkach? Rokowanie pacjenta z rozpoznaniem glejaka zależy od wielu czynników, przede wszystkim stopnia złośliwości, charakterystyki molekularnej guza, jego lokalizacji i możliwości radykal- nego usunięcia. W przypadku glejaka o niskiej złośliwości po zastosowaniu nowoczesnych technik napromieniania odsetek 5-letnich przeżyć sięga nawet 95–100%. Z kolei w nieoperacyjnych rozlanych glejakach pnia mózgu DIPG ( diffuse intrinsic pontine glioma ) pomi- mo zwykle bardzo dobrej odpowiedzi klinicznej na zastosowaną radiotera- pię, średnie przeżycie nie przekracza 12 miesięcy. Paradoks polega na tym, że u dzieci te guzy o niskim stopniu zróżnicowania często odpowiadają na radioterapię w sposób spektakularny. Podczas leczenia zwykle wycofują się objawy neurologiczne. Zdarza się, że dziecko rozpoczynające radioterapię w stanie średnio-ciężkim, z niedowła- dami, zaburzeniami mowy i połykania, kończy ją bez jakichkolwiek ubytków neurologicznych. Niestety ta poprawa trwa nie dłużej niż 6–9 miesięcy. Jakie dawki napromieniowania i w jakim czasie dają najlepsze efekty? W glejakach o niskim stopniu złośli- wości standardowo stosowaną dawką napromieniania jest dawka w zakresie Dr n. med. Marzanna Chojnacka – koordynator Centrum Radioterapii NowotworówWieku Dziecięcego w COI wWarszawie, specjalista radioterapii onkologicznej ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów wieku dziecięcego. Z dr Marzanną Chojnacką rozmawiamy o zastosowaniu radioterapii w leczeniu glejaków u dorosłych i dzieci oraz o nowej placówce radioterapii nowotworów u małych pacjentów. Radioterapia w leczeniu glejaków Centrum Radioterapii Nowotworów Wieku Dziecięcego w COI w Warszawie na Wawelskiej