Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 2/2019 (35)

6 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 2, kwiecień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Glejaki to najczęściej występują- ca grupa pierwotnych nowotworów ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Wywodzą się z tkanki glejo- wej stanowiącej zrąb, czyli podścieli- sko tkanki mózgowej. Jej funkcją jest odżywianie, wspomaganie funkcjo- nowania i ochrona neuronów. Jakkol- wiek rokowanie w przypadku glejaków jest uzależnione od wielu czynników, takich jak wiek, stopień złośliwości guza, jego wielkość i umiejscowienie, to i tak jest bardzo poważne w każdym przypadku. O ile u pacjentów w wieku dorosłym glejaki nie są częstą staty- stycznie przyczyną zgonów z powodu chorób nowotworowych, to w wieku dziecięcym są drugim (po białaczkach) powodem umieralności. Epidemiologia Guzy pierwotne ośrodkowego układu nerwowego stanowią ok. 2% wszyst- kich nowotworów. Światowy współ- czynnik zachorowalności na nie wynosi 3,7/100 000 osób (dla męż- czyzn) oraz 2,6/100 000 (dla kobiet). Wyższy współczynnik zachorowalności obserwuje sie w krajach wysoko uprze- mysłowionych. Przyjmuje się, że gleja- ki stanowią od 30 do 40% wszystkich nowotworów wewnątrzczaszkowych. Około 50% glejaków wieku dorosłego stanowi jego najbardziej złośliwa po- stać – glejak wielopostaciowy ( Glio- blastoma multiforme IV ). W 2009 r. w Polsce odnotowano 1444 nowych zachorowań na nowotwory złośliwe mózgu u mężczyzn oraz 1362 u kobiet. Etiologia Przyczyny powstawania glejaków nie są jasne. Przyjmuje się, że w pa- togenezie odgrywają rolę zarówno czynniki endogenne (czyli wrodzo- ne) jak i egzogenne – środowiskowe (wiek, płeć, położenie geograficzne, ekspozycja na wirusy, promieniowanie, niektóre substancje chemiczne, dieta, np. żywność zawierająca pochodne ni- trozomocznika). Glejaki nie są chorobami dziedzi- czonymi rodzinnie. Rodzinnie mogą wystąpić w przypadku bardzo rzadkich wrodzonych zespołów genetycznych o typie fakomatoz (choroba Reckli- ghausena, zespół von Hyppel-Lindau, stwardnienie guzowate). Proces powstawania glejaka w przypadku guza o niskim stopniu złośliwości od chwili pojawienia się nowotworu do jego klinicznej manifestacji może trwać od kilku do nawet kilkunastu lat. W przypadku guzów o wysokim stopniu złośliwości okres ten nie jest dłuższy niż pół roku. Objawy Objawy nowotworów ośrodkowe- go układu nerwowego zależą od lo- kalizacji guza i charakteru wzrostu. Mogą to być zaburzenia osobowości: spowolnienie psychoruchowe, utrata zainteresowań, senność, nadmierna pobudliwość, agresja (guzy zlokalizo- wane w okolicy czołowej), niedowła- dy i porażenia (guzy zlokalizowane w okolicy ruchowej), zaburzenia czucia, drętwienia, przeczulica (guzy zlokalizowane w okolicy czu- ciowej), zaburzenia mowy – tzw. afazja (guzy zlokalizowane w oko- licy ośrodków mowy), zaburzenia czytania, pisania i leczenia (guzy zlokalizowane na styku płata skro- niowego i ciemieniowego półkuli dominującej), zaburzenia pola wi- dzenia (guzy w okolicy skrzyżowania nerwów wzrokowych, ewentualnie obejmujące pasmo wzrokowe i korę wzrokową), zaburzenia koordynacji ruchowej tzw. ataksja (guzy zlokali- zowane w móżdżku). Pojawienie się zaburzeń hormonalnych (cukrzyca, otyłość) może wskazywać na lokali- zację guza w okolicy podwzgórza. Częstym objawem jest padaczka. Czasami objaw ten jest bagatelizowany. W każdym przypadku wystąpienia napadu padaczkowego w pierwszej kolejności powinien być podejrzany guz mózgu. Nie muszą to być napady Temat numeru Dr n. med. Jacek Furtak jest Ordynatorem Kliniki Neurochirurgii 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego SP ZOZ w Bydgoszczy. Specjalizuje się w diagnostyce i leczeniu nowotworów Ośrodkowego Układu Nerwowego, w szczególności pochodzenia glejowego. Rola badań genetycznych w diagnostyce i leczeniu operacyjnym glejaków foto. Marcin J. Walczak