Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2019 (37)

10 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Temat numeru Na całym świecie obserwuje się rosnącą liczbę zachorowań na nowotwory złośliwe. W Polsce w 2016 roku było to aż 164 tys. nowych przypadków. Wymusza to wprowadzanie nowych, bardziej skutecznych terapii antynowotwo- rowych, co przekłada się na popra- wę rokowania chorych. Stwarza to również nowe wyzwania dla lekarzy praktyków. W obecnym systemie, w opiekę nad pacjentem onkolo- gicznym zaangażowany jest zespół terapeutyczny, w którego skład obok lekarza onkologa wchodzą m.in . radioterapeuci, chirurdzy, kardiolodzy, rehabilitanci, lekarze rodzinni. Zindywidualizowane po- dejście terapeutyczne zależy przede wszystkim od statusu chorego. Pierwszą grupę stanowią chorzy, którzy w danym momencie otrzy- mują leczenie przeciwnowotwo- rowe. Rola zespołu polega wówczas na szybkiej diagnostyce ewentu- alnych powikłań prowadzonej te- rapii i wdrożeniu odpowiedniego postępowania, tak aby bezpiecznie kontynuować optymalne leczenie onkologiczne. Drugą grupę stano- wią chorzy, którzy zakończyli już leczenie i pozostają w obserwacji, a toksyczność chemioterapii może pojawić się po dłuższym czasie (miesiące, lata). Kardiotoksyczne leczenie Wobec wzrastającej liczby pacjentów otrzymujących potencjalnie kardiotok- syczne leczenie (leczenie onkologiczne uszkadzające układ sercowo-naczynio- wy), Europejskie Towarzystwo Kardio- logiczne w 2016 r. wydało dokument dotyczący podstaw profilaktyki i tera- pii naczyniowej chorych na nowotwory. Powikłania kardiologiczne należą do najcięższych, gdyż mogą w znacznym stopniu negatywnie wpływać na rokowanie, jakość życia oraz niejednokrotnie mogą limitować leczenie onkologiczne. Niezwykle istotne jest zatem wczesne ich wykrycie, rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Wychodząc naprzeciw temu wyzwaniu wyspecja- lizowała się grupa kardiologów-kar- dioonkologów, którzy zajmują się wszystkimi aspektami prewencji, dia- gnostyki obrazowej i laboratoryjnej oraz leczenia chorób sercowo-naczy- niowych u pacjentówonkologicznych . Rodzaje powikłań kardiotoksycznych Powikłania dotyczące układu serco- wo-naczyniowego mogą obejmować mięsień sercowy, naczynia żylne oraz tętnicze, czy układ autonomiczny i hormonalny wpływając pośrednio na funkcjonowanie układu krążenia. Etio- logia tych zmian nie jest do końca po- znana. Bezpośredni wpływ na komórki serca czy śródbłonek, naciekanie na- czyń przez raka, wpływ układu immu- nologicznego, czy uogólniony proces zapalny, to tylko niektóre z postulowa- nych mechanizmów kardiotoksyczno- ści. Każda ze strategii terapeutycznych raka (chemioterapia, hormonoterapia, leki ukierunkowane molekularnie, immunoterapia, radioterapia) prze- jawia potencjał toksyczny. Leczenie onkologiczne, jak i sama choroba nowotworowa, mogą przyczynić się nie tylko do powstania nowych dole- gliwości kardiologicznych, ale też do nasilenia objawów uprzednio dobrze kontrolowanych chorób. Zaawanso- wanie procesu nowotworowego ko- reluje z częstością powikłań. Tak jest choćby w przypadku żylnej choroby zakrzepowo- zatorowej, której częstość wzrasta w chorobie rozsianej z obecno- ścią przerzutów odległych. Pojawienie się nowych objawów może również świadczyć o prawidłowej odpowie- dzi na prowadzone leczenie, m.in . w przypadku narastania ciśnienia tęt- niczego przy terapii bewacizumabem czy inhibitorami kinazy tyrozynowej, które wykorzystywane są w leczeniu raka nerki. Najpoważniejszym efektem tok- sycznego działania chemioterapii Jarosław Kępski – lekarz kardiolog, absolwent Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, obecnie pracuje w Europejskim Centrum Zdrowia w Otwocku, gdzie w zespole prof. Sebastiana Szmita zajmuje się opieką kardiologiczną nad pacjentami leczonymi onkologicznie. Główne zainteresowania naukowe to powikłania zakrzepowo-zatorowe oraz arytmiczne w onkologii. W swojej codziennej praktyce klinicznej zajmuje się przede wszystkim diagnostyką nieinwazyjną, ze szczególnym uwzględnieniem echokardiografii. Opieka kardiologiczna nad pacjentem z chorobą nowotworową