Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2019 (37)

14 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Fundacja DKMS już po raz trzeci ogłasza październik Miesiącem Świadomości Idei Dawstwa Szpiku. Celem tego projektu jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na ideę dawstwa, edukację, a także pokazanie, jak ważną rolę odgrywają dawcy szpiku w procesie walki z nowotworami krwi. Jakie pytania i zagadnienia najczęściej interesują osoby, które rozważają rejestrację w Bazie Dawców Szpiku Fundacji DKMS? Hematoonkologia Październik Miesiącem Świadomości Idei Dawstwa Szpiku! Czy szpik pobiera się z kręgosłupa? Kim jest „bliźniak genetyczny”? Czy szpik pobiera się z kręgosłupa? To najbardziej rozpowszechniony mit związany z dawstwem szpiku, który niestety wciąż – choć już w mniejszym stopniu – funkcjonuje w świadomości części społeczeństwa. A odpowiedź na to pytanie jest prosta – szpiku oczy- wiście nie pobiera się z kręgosłupa! Transplantolodzy stosują w tym celu jedną z dwóch metod: pobranie szpiku z talerza kości biodrowej lub krwio- twórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej – żadna z metod nie ma nic wspólnego z kręgosłupem. O tym, która z tych metod zostanie za- stosowana w przypadku konkretnego dawcy, zawsze decyduje lekarz prowa- dzący pacjenta, uwzględniając jego stan zdrowia oraz chorobę. Jak wygląda pobranie szpiku? Osoby myślące o zarejestrowaniu się, jako potencjalny dawca szpiku, najczę- ściej szukają szczegółowych informacji o metodach pobrania szpiku. Pierw- szą z nich, stosowaną częściej, bo aż w 80% przypadków , jest tzw. afereza , czyli pobranie krwiotwórczych komó- rek macierzystych z krwi obwodowej dawcy. Zabieg przypomina oddawanie płytek krwi w centrum krwiodawstwa, trwa ok. 4–5 godzin. Od dawcy pobra- ny zostaje tylko nadmiar krwiotwór- czych komórek, powstałych w wyniku działania czynnika wzrostu. Preparat podawany jest dawcy przez 4 dni przed donacją po to, aby nadmiar komórek przemieścił się ze szpiku do krwi ob- wodowej. Po donacji dawca od razu może wrócić do domu, ponieważ pro- cedura nie wymaga hospitalizacji. Drugą metodą, stosowaną u 20% dawców, jest pobranie szpiku z tale- rza kości biodrowej – nie z kręgosłu- pa! Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym i trwa do 60 minut. Dwóch lekarzy, w tym samym czasie, pobiera szpik bezpośrednio z kości. W cza- sie zabiegu Dawca jest w znieczuleniu ogólnym, więc nie czuje bólu. Po wy- budzeniu mogą pojawić się ewentualne dolegliwości związane ze znieczule- niem np. senność, mdłości, chrypka i ból gardła (związane z obecnością rur- ki intubacyjnej). Po pobraniu dawca może przez parę dni, w okolicy wkłu- cia, odczuwać ból podobny do lekkiego stłuczenia. Dawca, na czas całej proce- dury, pozostaje w szpitalu przez dwa dni. Warto podkreślić, że szpik regene- ruje się w przeciągu 2–3 tygodni, więc organizm dawcy bardzo szybko wraca do stanu sprzed pobrania. A dawca na czas swojej absencji w pracy zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia. Kim jest „bliźniak genetyczny”? „Bliźniakiem genetycznym” nazywa się osobę, której antygeny zgodności tkankowej są takie same, jak nasze wła- sne. Żeby można było wykonać prze- szczepienie naszych komórek choremu najlepiej, aby była pełna zgodność, czyli 10/10, w wyjątkowych sytuacjach – 9/10, a bardzo rzadko 8/10. Im wyż- sza zgodność, tymwiększa szansa na to, że pacjent wyzdrowieje. Trzeba mieć świadomość, że znalezienie zgodnego dawcy dla chorego jest bardzo trudne, a szansa na to wynosi 1: 20 000 lub na- wet 1: kilku milionów w sytuacji, gdy pacjent ma rzadki genotyp. Dlatego właśnie pomimo ponad 1,7 miliona dawców, zarejestrowanych w Polsce, nie zawsze udaje znaleźć się zgodnego dawcę dla chorego. Kto może zostać dawcą? To drugie najczęściej zadawane pyta- nie, w kontekście dawstwa szpiku. Po- tencjalnym dawcą szpiku może zostać