Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2019 (37)

16 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Rehabilitacja Dr Joanna Filipowska – kierownik Zakładu Rehabilitacji w Białostockim CentrumOnkologii, przedstawia cele rehabilitacji onkologicznej i informuje o realizowanym „Programie rehabilitacji osób z chorobą onkologiczną ułatwiającym powrót do pracy” prowadzonym w województwie podlaskim. Program prowadzony jest pod hasłem Idź naprzód. Ciesz się życiem. Takie programy dla pacjentów onkologicznych powinny być realizowane na terenie całej Polski. Program rehabilitacji onkologicznej Choroba nowotworowa wywraca ży- cie do góry nogami. W trakcie leczenia i po jego zakończeniu pacjentem on- kologicznym opiekuje się zespół spe- cjalistów z różnych dziecin medycyny. Jedną z nich jest rehabilitacja onkolo- giczna. Celem rehabilitacji onkologicznej jest przywrócenie pacjentów do sprawności zarówno w czynnościach codziennych, życiu społecznym i zawodowym oraz profilaktyka niepełnosprawności wynikającej z następstw choroby i jej leczenia. Rehabilitacja onkologiczna rozpoczę- ła się od usprawniania kobiet z nowo- tworem piersi. W pierwszym okresie zajmowała się zaawansowanymi po- wikłaniami pod postacią obrzęków chłonnych, zespołów bólowych i ogra- niczeń funkcji pacjentek. Z czasem pojawiły się nowe grupy pacjentów, które w następstwie rehabilitacji otrzy- mywały pomoc: chorzy z rakami gło- wy i szyi, miednicy małej (nowotwory ginekologiczne i urologiczne), płuc, czerniakami, z nowotworami tkanek miękkich, kości i inni. Problemy pacjentów onkologicz- nych są różnorodne i często złożone, może to być: • • zmiana w różnych obszarach ciała (np. piersi – amputacja, zabieg oszczędzający, amputacja z rekon- strukcją; usunięcie prostaty, narządu rodnego kobiety, stomie), • • zaburzenia funkcji układów (np. nerwowego, limfatycznego, ruchu, pokarmowego i innych) prowadzą- ce do między innymi niedowładów, obrzęków chłonnych, • • zespoły bólowe, • • obniżenie wydolności fizycznej, • • problemy z akceptacją sytuacji związanych z chorobą. Prowadzą one do ograniczenia funk- cjonowania pacjentów w różnych obszarach życia, od samodzielnego wykonywania czynności dnia codzien- nego, przez zaburzenia w funkcjo- nowaniu w rodzinie, społeczeństwie i w strefie zawodowej. Część pacjentów będzie korzystała z rehabilitacji przez całe życie. Pierwszym elementem rehabilitacji jest rehabilitacja medyczna oparta o działania fizjoterapeutyczne, psycho- logiczne, wsparcie sprzętowe, a następ- nie rozwijana w działania społeczne i zawodowe. Pacjenci znajdują się na różnych eta- pach swojego życia osobistego i zawo- dowego, różnią się od siebie, jedni są bardzo aktywni fizycznie inni mniej, są w różnym wieku. Ważne jest aby, do- stosować program rehabilitacji indy- widualnie do ich potrzeb i możliwości. Dlatego rehabilitacja onkologiczna wymaga wiedzy i przede wszystkim doświadczenia w pracy z pacjentem onkologicznym. Potrzebna jest wie- dza zarówno z zakresu rehabilitacji i fizjoterapii (razem z najnowszymi osią- gnięciami pracy z tkankami miękkimi – powięziami, bliznami), jak również wiedza onkologiczna, która pomaga zrozumieć, co dzieje się z pacjentem. Postęp w tych dziedzinach jest bardzo duży i bez ścisłej współpracy z onkolo- gami trudno o najlepsze efekty. Niestety, osób zajmujących się rehabilitacją onko- logiczną jest niewiele. Obecnie rehabilitacja medyczna pa- cjentów onkologicznych jest częścią rehabilitacji finansowanej przez NFZ w ramach rehabilitacji ogólnoustro- jowej. Od października ma się to częściowo zmienić. Pacjenci z nowo- tworem piersi i obrzękiem chłonnym będą mogli uczestniczyć w rehabilitacji onkologicznej. Ośrodków specjalizują- cych się w rehabilitacji onkologicznej jest bardzo mało, najczęściej mieszczą się one w centrach onkologii i dostęp do nich jest utrudniony. Szczególnie dla pa- cjentów mieszkających poza miejscem, w którym znajdują się takie ośrodki. Pacjentki z nowotworem złośliwym piersi, w wieku produkcyjnym, ubez- pieczone w ZUS-ie mogą korzystać z rehabilitacji w ramach programu Pre- wencji rentowej ZUS, są to 24-dniowe turnusy wyjazdowe. To bardzo dobra forma usprawniania dla osób, które mogą z niej skorzystać. Rehabilitację prowadzą organizacje pozarządowe, Kluby Amazonek, ale również Towarzystwo Pacjentów La- ryngektomowanych, zrzeszenia kobiet z nowotworami narządu rodnego (np. Stowarzyszenie Eurydyki), Stowarzy- szenie Gladiator i inne. PFRON dofi- nansowuje turnusy rehabilitacji. Pomimo różnych możliwości trze- ba obiektywnie stwierdzić, że wielu pacjentów onkologicznych ma duże trudności w dostępie do rehabilitacji. Pojawiają się też nowe formy rehabili- tacji pacjentów onkologicznych.