Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2019 (37)

19 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Rehabilitacja szybsze powstanie uczucia zmęczenia. Czynniki te znacząco obniżają jakość życia pacjenta leczonego z powodu choroby nowotworowej w rejonie gło- wy i szyi. Odpowiednie zastosowanie technik rozluźniania mięśniowo- -powięziowego w fizjoterapii onkologicznej w rejonie głowy i szyi pozwala zmniejszyć negatywny wpływ wyżej opisanych dysfunkcji. Mają one wpływ na powięź pokrywającą i otaczającą poszczególne struktury anatomiczne. Jest ona ciągłym i nieprzerwa- nym układem, rozpostartym w cie- le pomiędzy warstwami głębokimi (kości, ścięgna, więzadła oraz na- rządy wewnętrzne), a warstwą leżą- cą bezpośrednio pod skórą (powięź powierzchowna). Tym samym bez- pośrednie uszkodzenie jej podczas leczenia operacyjnego w rejonie głowy i szyi, zaburza istotnie czyn- ności ruchowe i czuciowe w tym re- jonie. Może także powodować, często występujący u pacjentów onkolo- gicznych i trudny do terapii ból mię- śniowo-powięziowy. Rola manualnych technik fizjoterapeutycznych i osteopatycznych Zastosowanie manualnego rozluź- niania mięśniowo-powięziowego u pa- cjentów leczonych z powodu choroby nowotworowej jest skuteczną metodą zmniejszania zaburzeń ruchomości tkankowej. Pozwala ona w istotnym stopniu zwiększyć ograniczone za- kresy ruchów, zmniejszyć bolesność tkankową. Ten rodzaj terapii istotny jest także u chorych leczonych z po- wodu nowotworów głowy i szyi, bo- rykających się z problemem zrostów i restrykcji tkanek miękkich w obrębie blizn pooperacyjnych. Mobilizacje tkankowe powinny obej- mować poszczególne warstwy powięzi pokrywających i otaczających poszcze- gólne struktury anatomiczne rejonu głowy i szyi, żuchwy oraz języka. Po- zwala to znacznie zmniejszyć liczbę chorych zgłaszających uczucie sztyw- ności i ściągania tkankowego, które jest potwierdzane w badaniu palpacyjnym. Wykazuje ono wyraźne ograniczenie przesuwalności tkanek miękkich na różnych poziomach. Także chorzy le- czeni z powodu nowotworów głowy i szyi przy użyciu pierwotnej radiotera- pii często zgłaszają problemy z ograni- czeniem ruchomości tkanek. U chorych po leczeniu onkologicz- nym w rejonie jamy ustnej oraz szyi występują zaburzenia sprawności języka i czynności mięśni dna jamy ustnej. Ma to istotne znaczenie pod- czas procesu nauki i doskonalenia po- łykania oraz mowy (w tym szczególnie przełykowej). Istotną przyczyną zabu- rzeń nauki połykania oraz mowy jest zwłóknienie i blizny tkankowe gardła oraz przełyku. U chorych obserwu- je się znacznie podwyższone napięcie mięśniowo-powięziowe w obrębie szyi i barków. Blizny, zrosty pooperacyjne (tzw. cross links ) wpływają na zaburze- nie ruchomości tkankowej w okolicy gardła i części szyjnej przełyku. Zmniejszanie napięcia mięśniowo- -powięziowego szyi i w obrębie obręczy barkowej metodami manualnymi po- zwala na odruchowe obniżenie napięcia w obrębie tzw. ust przełyku u laryn- gektomowanych. Ułatwia to uzyska- nie lepszej jakości głosu. Świadczyć o tym mogą spontaniczne wypowiedzi chorych bezpośrednio po zabiegu fi- zjoterapeutycznym: lepiej połykam po- wietrze i mam lepszą mowę, lepiej mi się mówi, czuję, że mam lepszy i silniejszy głos czy czuję się luźniej. Opisane powyżej zaburzenia w ob- rębie układu mięśniowo-powięziowo- -więzadłowego występują u wszystkich chorych po oraz w trakcie leczenia onkologicznego w rejonie głowy i szyi. Z tego względu nieodzowne jest stoso- wanie technik zmniejszających napię- cie mięśniowo-powięziowe. U pacjentów onkologicznych, tech- niki rozluźniania mięśniowo-powię- ziowego należy stosować w miejscach, gdzie obserwuje się ograniczenia ru- chomości tkanek. Terapia powinna rozpocząć się wkrótce po zagojeniu się rany. Delikatne techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego, które nie powodują zwiększania bólu, warto stosować także podczas radioterapii. Właśnie w tym okresie dochodzi do włóknienia i do zaburzenia ślizgów tkankowych pomiędzy poszczegól- nymi warstwami tkanek w obrębie naświetlania, a pacjenci odczuwają często napięcie tkanek, ograniczenia ruchomości czy ból. Do podstawowych technik rozluźnia- nia mięśniowo-powięziowego u cho- rych po operacjach onkologicznych w rejonie głowy i szyi należą: • • bezpośrednia technika rozluźniania mięśniowo-powięziowego – np. ro- lowanie skóry w różnych kierunkach, • • aktywne rozluźnianie mięśniowo- -powięziowe w rejonie szyi i obręczy barkowej, • • mobilizacja tkanek miękkich w rejo- nie blizn pooperacyjnych i po radio- terapii, • • technika poizometrycznej relaksacji mięśni karku. Zastosowanie tych technik rozluźniania mięśniowo- powięziowego u pacjentów leczonych z powodu choroby nowotworowej w rejonie głowy i szyi pozwoli skutecznie zmniejszyć zaburzenia ruchomości tkankowej, umożliwi w istotnym stopniu zwiększyć ograniczone zakresy ruchów oraz zmniejszyć bolesność tkankową.