Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2019 (37)

4 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Temat numeru miednicy małej (nowotwory gineko- logiczne i urologiczne), czerniakami, nowotworami układów nerwowych – ośrodkowym i obwodowym, a także dzieci chore na nowotwory. Problemów jest dużo, są to następstwa choroby i le- czenia, między innymi polineuropatia, neuropatia. Bardzo ważna jest edukacja od początku leczenia. W tej chwili edu- kacja w zakresie rehabilitacji, zaczy- na się już na oddziale chirurgicznym przed zabiegiem. Pacjenci leżą w szpi- talu coraz krócej i wiedza przekazana przed zabiegiem jest niezwykle waż- na. Edukacja polega zarówno na prze- kazaniu wiedzy, ale też na motywacji pacjenta do podjęcia rehabilitacji, do samodzielnego wykonywania ćwiczeń i kolejnych zaleceń. Pacjent onkolo- giczny boryka się z wieloma problema- mi, ma różne zalecenia, musi zażywać leki, dbać o skórę, ma wiele ograniczeń, a my motywujemy go jeszcze od aktyw- ności, oczywiście nie dużej, stosownej dla niego. Niemniej jednak jest to do- datkowa, kolejna czynność dla chorego. Rehabilitacja to nie tylko fizjoterapia, ale działanie zespołowe różnych spe- cjalistów. Kobiety z nowotworem pier- si, zgłaszające się na rehabilitację są leczone w sposób zindywidualizowany, różnymi technikami chirurgicznymi i leczeniem uzupełniającym, dlatego potrzebują usprawniania dobranego do swoich potrzeb i problemów. Na co dzień nasza placówka styka się z wie- loma wyzwaniami, mamy pacjentów, którzy pracują w trakcie leczenia lub chcą jak najszybciej wrócić do pracy. Są też tacy chorzy, którzy całe życie upra- wiali sport i chcą nadal to robić lub odwrotnie, nie byli przed chorobą ak- tywni fizycznie i trzeba ich zmotywo- wać, zachęcić, pokazać korzyści, jakie daje ruch w powrocie do sprawności po chorobie czy w czasie choroby no- wotworowej. Mgr inż. Iwona Sajór – kierownik Pracowni Prewencji i Leczenia Ży- wieniowego Nowotworów w Instytu- cie Żywności i Żywienia wWarszawie. Wiadomo już, że dieta jest bardzo ważna w profilaktyce nowotworów. Natomiast nie wszyscy wiedzą, że odpowiednia dieta w trakcie leczenia onkologicznego jest w stanie, skutecznie wesprzeć lecze- nie i uchronić pacjenta przed pewnymi schorzeniami. Czego może dotyczyć wsparcie żywieniowe w chorobie onko- logicznej? Zajmując się pacjentami onkologicz- nymi na co dzień, wiem z iloma proble- mami się borykają. Z badań wynika, że od 50 do 75% pacjentów onkologicz- nych rozwija w trakcie choroby nowo- tworowej różne problemy żywieniowe lub zaburzenia odżywiania. Tak na- prawdę od 5 do 20% pacjentów onkolo- gicznych ginie z powodu niedożywienia i wyniszczenia organizmu, a nie z po- wodu obecności samego nowotworu. Głównym problemem pacjentów on- kologicznych są działania niepożądane związane z leczeniem choroby, w tym: nudności, wymioty, brak apetytu, za- burzenia rytmu wypróżnień, zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowe- go i utrata masy ciała, prowadzące do niedożywienia. Działania niepożądane terapii onkologicznych u różnych pa- cjentów mogą mieć różnego stopnia nasilenie. W przypadku chorych na nowotwory przewodu pokarmowego, ich występowanie jest oczywiste. Ale również pacjenci chorzy na szpicza- ka, białaczkę, którzy otrzymują dosyć agresywne leczenie, także doświadczają tych problemów. Właściwa opieka ży- wieniowa nad pacjentem, od momentu postawienia diagnozy, jest niezwykle ważna, ponieważ kiedy w trakcie le- czenia pacjent jest niedożywiony i bra- kuje mu składników odżywczych, jego układ odpornościowy słabo odpowiada na terapię. Bywa tak, że leczenie musi być odroczone lub przerwane. Temat żywienia bardzo zazębia się również z kwestią aktywności fizycznej. Wielu pacjentów w trakcie leczenia onkolo- gicznego, rezygnuje z normalnej ak- tywności, nie zdając sobie sprawy, że to prowadzi do osłabienia mięśni. W po- łączeniu z problemami żywieniowymi i ubytkiem masy ciała przyczynia się to do słabszej odpowiedzi układu im- munologicznego. Dlatego też, zespół opiekujący się pacjentem onkologicz- nym powinien być interdyscyplinarny, aby zaopiekować się nim od diagnozy, przez etap leczenia, aż do zakończenia rekonwalescencji. Prof. Jerzy Walecki – Panie Profeso- rze, wykreował Pan termin neuroon- kologia i powołał Pan zespół roboczy radiologów, którzy analizują badania obrazowe pod kątem zmian neurologicz- nych występujących u pacjentów onko- logicznych. Czym dokładnie zajmuje się ten zespół? Nasze działania w zasadzie nie pole- gają na rozpoznawaniu zmian, widzi- my tylko pośrednie cechy pnia mózgu. Rozpoznawanie wczesnych zmian jest naszą codzienną praktyką, bo na tym polega sens pracy radiologa, w moim przypadku neuroradiologa, że ocenia- jąc mózg dodając obciążenie genetycz- ne, pewne zmiany mogą wskazywać na zachorowanie w przyszłości. Lecz nie jest to naszym kierunkowym dzia- łaniem, żeby rozpoznawać zmiany wczesne, ale w czasie leczenia chorób nowotworowych. Podczas niego mamy bowiem do czynienia z wieloma przy- padkami i z wieloma procesami, które wiążą się na przykład z indukowaniem przyczajonego nowotworu, rozwojem zmiany nowotworowej lub też zmia- ny pseudonowotworowej. Na przy- kład, kiedy pacjent leczony na glejaka otrzymuje leczenie skojarzone i parę miesięcy później pojawia się zmiana ogniskowa, która imituje guz, to jest to tzw. pseudoprogresja, którą jeżeli komuś przyjdzie do głowy zoperować, to mamy dramat, ponieważ to jest martwica, a nie guz. Podsumowując, onkoneurologia zajmuje się dostrzega- niem zmian, które są efektem leczenia skojarzonego czy radioterapii. Np. przy naświetlaniu guzów twarzoczaszki czy szyi pojawiają się zaburzenia widzenia czy zmiany w tylnej jamie czaszki, które powinniśmy zobaczyć i skonsultować z radiologami w sprawie zmiany terapii na Gamma Knife czy radiochirurgię.