Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2019 (37)

6 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Temat numeru wyglądać dostęp do wiedzy o żywieniu onkologicznym dla lekarzy i pacjentów? Krąży niezliczona ilość mitów na temat żywienia w chorobie nowo- tworowej. Opieka nad pacjentem on- kologicznym w zakresie żywienia to duża odpowiedzialność. Jeśli pacjent usłyszy od personelu medycznego sprzeczne informacje, zacznie szukać informacji na własną rękę. Drugim problemem jest brak uregulowań praw- nych w zakresie dietetyki. Niestety, ktoś po ukończeniu nawet kilkudniowego kursu bez żadnego doświadczenia, nie może przedstawiać się jako dietetyk. Po pierwsze, pacjent idąc po poradę i najczęściej płacąc za nią, powinien sprawdzić kompetencje osoby udziela- jącej porady. Po drugie, nie każdy die- tetyk z odpowiednim wykształceniem ma doświadczenie w pracy z pacjen- tem onkologicznym. Te osoby, które pomagają w redukcji masy ciała, tzw. odchudzaniu, mogą być po prostu nie- przydatne i nie posiadać odpowiednich kompetencji do prowadzenia żywie- niowego wsparcia pacjenta z chorobą nowotworową. Od wielu lat prowadzę szkolenia zarówno dla chorych i ich rodzin, jak również dla personelu me- dycznego, odwiedzam wiele ośrodków, współpracuję z organizacjami pacjen- tów, aby rzetelną, popartą badaniami naukowymi wiedzę o żywieniu w cho- robach onkologicznych, propagować jak najszerzej. Tworzymy też wspólnie materiały edukacyjne. Trudno wyma- gać, aby lekarz czy pielęgniarka pośród wielu obowiązków informowali pacjen- tów o szczegółach strategii żywienia, dlatego istnieje pilna potrzeba włącze- nia dietetyka do interdyscyplinarnego zespołu, zajmującego się pacjentem onkologicznym. Leczenie przeciwnowotworowe z roku na rok staje się coraz bardziej skuteczne, gdyż pojawiają się nowe strategie terapii i nowe leki o zupełnie innych mechani- zmach działania (np. immunoterapia, terapie ukierunkowane na cele moleku- larne). Nie można jednak zapominać, że wszystkie, nawet najnowocześniejsze terapie bywają obarczone pewnym ry- zykiem powikłań, które mogą występo- wać u pacjentów. Należy podkreślić, że nawet łagodne lub umiarkowane działania niepożądane u konkretnego chorego mogą spowodować pogorszenie jakości codziennego funkcjonowania (ang. Quality of Life ), co z kolei powoduje niechęć do dalszej terapii oraz negatywne opinie, pojawiające się na forach internetowych i w przestrzeni publicznej. Profil działań niepożądanych chemioterapii Nawet najskuteczniejszej metodzie leczenia towarzyszą mniejsze lub większe działania niepożądane. Do najczęściej spotykanych objawów ubocznych cytostatyków zaliczamy nudności i wymioty, utratę owłosie- nia, niedokrwistość, czy niski poziom białych krwinek krwi (neutropenia). Objawy te częściej związane są z za- stosowaniem klasycznej chemioterapii (np. antracykliny, taksany) podawanej w standardowych dawkach zarówno drogą dożylną, jak i doustną. Toksyczność chemioterapii wy- nika z jej nieselektywnego (niewy- biórczego) wpływu na wszystkie tkanki organizmu, zarówno na ko- mórki nowotworowe, jak i te prawi- dłowo funkcjonujące. Toksyczności te pogarszają jakość codziennego funkcjonowania pacjenta i często wy- magają stosowania leczenia wspoma- gającego (ang. supportive care ), które ma za zadanie łagodzenie objawów ubocznych lub ich prawie całkowite zniesienie. Alopecia Często przytaczanym przykładem może być wypadanie włosów w trak- cie terapii (tzw. alopecia). Spowodo- wane jest to faktem, że chemioterapia, co prawda niszczy szybko namnażają- ce się komórki guza, ale jednocześnie tak samo wpływa na namnażające się fizjologicznie, prawidłowe komór- ki tworzące włosy. Do tej pory nie opracowano leku, który mógłby za- pobiegać alopecii. Wiele ośrodków decyduje się na zastosowanie u pa- cjentów czepków chłodzących, ale trzeba pamiętać, że mogą się one okazać nieskuteczne w przypadku stosowania chemioterapii opartej na antracyklinach, a wiele pacjen- tek skarży się podczas ich stosowania na nieprzyjemne odczucie związane z wychłodzeniem głowy. Dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld i lek. Michał Kunkiel z Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej, CentrumOnkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie wWarszawie przedstawiają krótki przegląd najczęściej występujących objawów niepożądanych obserwowanych podczas systemowych terapii onkologicznych i sposoby ich leczenia. Działania niepożądane terapii onkologicznych dr Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld lek. Michał Kunkiel