Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2019 (37)

8 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Temat numeru – poniżej 500 neutrocytów. Poziom krwinek poniżej 100 w 1 mm 3 określa się mianem agranulocytozy. Neutro- penia indukowana chemioterapią lub radioterapią w stopniach 1 i 2 u zna- komitej większości chorych nie wy- maga żadnych interwencji. Sytuacja przy neutropenii w stopniu 3 oraz 4 lub jeśli niski poziom neutrocytów utrzymuje się w kolejnych kontrolnych oznaczeniach powyżej 7 dni wymaga wzmożonej czujności zarówno ze strony lekarza prowadzącego, jak i samego pacjenta. Klinicznie istotna neutropenia to zwiększone ryzyko infekcji, zarówno tych o etiologii bakteryjnej, jak i wi- rusowej. Sytuacja, w której u chorego kilka dni po zastosowanej chemio- terapii wystąpi gorączka powyżej 38⁰C utrzymująca się przez kilka godzin z towarzyszącymi dreszcza- mi, rzadziej wzmożoną potliwością, wymaga pilnej oceny. Takim samym sygnałem alarmowym powinno być bardzo nasilone, postępujące, po- jawiające się szybko i bez wyraźnej przyczyny osłabienie. Należy prze- prowadzić badanie przedmiotowe (osłuchiwanie płuc, ocena śluzówek jamy ustnej) oraz wykonać kontro- lną morfologię krwi. Zależnie od oceny wyników i stanu chorego zle- ca się dodatkowe badania, jak para- metry stanu zapalnego (białko ostrej fazy CRP, prokalcytonina) oraz roz- szerzone badania krwi oceniające funkcje nerek, wątroby, poziomy elektrolitów. Neutropenia w stopniu 4 z gorącz- ką jest nazywana gorączką neutro- peniczną. Największym czynnikiem ryzyka rozwoju gorączki neutropenicz- nej jest rodzaj zastosowanego sche- matu chemioterapii i jego wpływ na hamowanie funkcji komórek szpiku kostnego. Leczenie wysoce toksycz- nymi hematologicznie schematami wymaga stosowania profilaktycznie czynników wzrostów dla neutrocytów (G-CSF) podawanych w iniekcjach podskórnych. Istotne jest, aby chorzy przyjmują- cy czynniki wzrostu szczególnie przy pierwszych dniach ich stosowania pa- miętali o objawach niepożądanych tej grupy leków – bólach kostno-stawo- wych, uczuciu osłabienia, wodnistej wydzielinie z nosa przypominające objawy infekcji grypowej. Są to obja- wy przejściowe, które nie są związane z chemioterapią. Podstawową metodą leczenia go- rączki neutropenicznej jest terapia antybiotykami szerokospektralnymi (obejmującymi szeroką grupę bak- terii). Istotną rzeczą jest identyfikacja patogenu za pomocą posiewów z krwi, kału czy moczu i zależnie od wyniku zmodyfikowanie antybiotyku na lek ukierunkowany na konkretny pato- gen. Należy pamiętać, że w około 50% przypadków z rozpoznaniem gorącz- ki neutropenicznej może nie udać się zidentyfikować przyczyny infekcji mimo prawidłowego postępowania diagnostycznego. Kardiotoksyczność Szereg leków stosowanych w lecze- niu onkologicznym może powodować uszkodzenie mięśnia sercowego lub też powoduje upośledzenie czynności serca wywołując zaburzenia rytmu serca. Najpoważniejsze objawy kar- diotoksyczne związane są z leczeniem antracyklinami. Monitorowania kar- diologicznego wymagają również pacjentki otrzymujące leki celowane antyHER2. Zaburzenia rytmu serca może powodować szereg leków celo- wanych molekularnie. Zmniejszenie płodności Szereg cytostatyków może przej- ściowo lub trwale uszkadzać ko- mórki rozrodcze, co w rezultacie doprowadza to trudności w realizacji planów rodzicielskich. Nie ma obec- nie leków, które mogą ochronić ko- mórki rozrodcze przed zgubnym wpływem leków onkologicznych. Jedyne skuteczne metody wspoma- gania płodności polegają na pobra- niu komórek rozrodczych (nasienie, komórki jajowe lub fragmenty jajnika) przed planowanym rozpoczęciem che- mioterapii i zamrożeniu ich do czasu zakończenia leczenia onkologicznego, kiedy to będą mogły być wykorzystane do zapłodnienia. Działania niepożądane hormonoterapii Hormonoterapia jest szeroko sto- sowaną w onkologii metodą leczenia mającą zastosowanie w przypadku tzw. nowotworów hormonozależnych. Należą do tej grupy: rak gruczołu kro- kowego, rak macicy, hormonozależny rak piersi. Profil działań niepożąda- nych zależy od rodzaju zastosowanego leku. W przypadku chorych na raka piersi najczęściej mamy do czynienia z wprowadzeniem pacjentek w przed- wczesną menopauzę, co powoduje szereg typowych objawów (uderzenia gorąca, poty nocne) ale także spadek libido, dysfunkcje seksualne, suchość pochwy. Poza tym tamoksifen może powodować zwiększone ryzyko powi- kłań zakrzepowo-zatorowych szcze- gólnie u osób z predyspozycjami do tego typu powikłań oraz powikłania okulistyczne (głównie zaćma) a tak- że możliwość uszkodzenia wątroby i, u niewielkiego odsetka chorych, zwiększenie ryzyka raka trzonu ma- cicy. Głównym działaniem niepożąda- nym inhibitorów aromatazy są bóle kostno-stawowe (u ok. 30% leczo- nych), rzadziej osteoporoza oraz po- wikłania kardiologiczne (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca) i me- taboliczne (podwyższony poziom cho- lesterolu i triglicerydów). Zaleca się, aby u pacjentek otrzymujących hormonoterapię z powodu raka piersi kontrolować gęstość kości (badanie densytometryczne) raz do roku, oceniać co 4–6 miesięcy badania krwi (poziomy enzymów wątrobowych, profil lipidowy) wykonywać regularne badania ginekologiczne wraz z USG transwaginalnym (co najmniej raz do roku), a w razie potrzeby skorzystać z konsultacji psychoonkologa, seksuologa lub kardiologa.