Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 5/2019 (38)

27 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 5, październik 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Jakość życia w chorobie nowotworowej Trening uważności ma za zadanie nauczyć bycia obecnym w teraźniej- szości. Bardzo często zamiast być obec- nym tu i teraz, zanurzamy się myślami w przeszłości lub wybiegamy myślami w przyszłość. Takie wybieganie myśla- mi w przyszłość może nasilać uczucia lęku, czemu przeciwdziała silne zako- twiczenie się w teraźniejszości. Temu, między innymi, służy trening uważno- ści. Jon Kabat-Zinn prowadził treningi uważności dla osób przewlekle choru- jących i zmagających się z bólem w Kli- nice Redukcji Stresu w Uniwersytecie Medycznym w Massachusetts (USA) od 1979 roku. Wyniki badań wyraźnie pokazują, że uważność ma istotny związek z niższym poziomem lęku, depresji oraz rzadszym stosowaniem strategii „ucieczki” w radzeniu sobie z własną chorobą przez pacjentów onkologicznych. Kolejną metaforą ułatwiającą zrozu- mienie tego, jak uważność może poma- gać lepiej znosić chorobę jest metafora rzeki. Jeżeli wyobrazimy sobie, że nasze myśli i uczucia są jak liście płynące rze- ką i nie identyfikujemy się z nimi, ale je obserwujemy, to taka postawa po- zwala na znaczne zmniejszenie stresu związanego z chorobą. Przyzwolenie na pojawienie się negatywnych myśli i wrażeń zmysłowych bez zatrzymy- wania się przy nich skutkuje tym, że mogę one odpłynąć, jak liście niesio- ne nurtem rzeki. Często wykonujemy wiele czynności automatycznie, co przynosi oczywiste korzyści, np. przy prowadzeniu sa- mochodu. Tym niemniej, są sytuacje w których nie warto działać i myśleć automatycznie, warto świadomie kie- rować swoją uwagę na to, co dzieje się w obecnej chwili. Każda chwila może przecież nieść spokój i inspirację. W treningu uważności istotną rolę odgrywa świadomość oddechu . Od- dechu, który pozwala nam wracać do doświadczania chwili obecnej i do kon- taktu z własnym ciałem. Uczestnicy warsztatu w Sierakowie mieli też okazję ćwiczyć świadome poruszanie się w praktyce uważnego chodzenia, praktykowali medytację dźwięków i wizualizacje. Przykła- dem wizualizacji niezwykle pomocnej jest wizualizacja góry, podczas której utożsamiamy się z tym wszystkim, co reprezentuje wyobrażenie góry, a więc: godnością, siłą, odpornością. Ćwicze- nie to dodaje sił w przezwyciężaniu co- dziennych objawów choroby. Praktyka samowspółczucia, czyli compassion Praktyka współczucia dla siebie to ko- lejne ważne narzędzie, dzięki któremu nabywamy umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami towarzyszącymi chorobie. W praktyce tej uczestnicy warsztatu uczyli się bycia życzliwym dla siebie i okazywania sobie współ- czucia w chwilach trudnych i pełnych cierpienia oraz rozumienia, że cier- pienie jest częścią życia. Podczas warsztatu uczestnicy uczyli się nowej postawy wobec samego siebie. Uczyli się samoakceptacji, uwolnienia się od nadmiernego samokrytycyzmu i obwiniania siebie. Praktycznym sposobem na zmianę jest oddzielenie się od części krytycznej i nieutożsamianie się z nią. Przejawem krytykowania są słyszane w głowie negatywne oceny. Możemy się ich pozbyć symbolicznie dzięki temu, że wyobrazimy sobie postać wewnętrznego krytyka. Rozszerzeniem takich kilkudniowych warsztatów powinien być dwumiesięcz- ny trening redukcji stresu oraz, trwający podobną ilość czasu, trening praktyki współczucia, które są zaczynem stałej praktyki uważności. Stwierdzono, że buduje ona nowe ścieżki neuronalne, i zwiększa subiektywne odczucie kom- fortu i zadowolenia. Zachęcam uczest- ników warsztatów do kontynuowania tych treningów. Warsztaty praktyki uważności w Sierakowie, lipiec 2019 r. Warsztaty praktyki uważności w Sierakowie, lipiec 2019 r.