Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 5/2019 (38)

8 „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 5, październik 2019 Projekt realizowany ze środków PFRON Temat numeru i odsetek makrofagów w komórkach otaczających komórki nowotworowe. Wynika to z faktu, że stwierdzenie ekspresji BCL-2 w komórkach nowo- tworowych i znacznie zwiększonego (>25%) odsetka makrofagów zwięk- sza ryzyko niepowodzenia leczenia . Rozpoznanie chłoniaka Hodgkina po- winno być potwierdzone przez histo- patologa posiadającego doświadczenie w rozpoznawaniu chłoniaków. Schemat postępowania przy rozpoznaniu przed- stawiono na rycinie nr 1. Ocena stopnia zaawansowania choroby Po ustaleniu rozpoznania chory po- winien być poddany pogłębionej diagnostyce celem ustalenia stopnia za- awansowania (Tabela 1) oraz określenia czynników ryzyka. Pogłębiona diagno- styka chorego z chłoniakiem Hodgkina powinna być prowadzona przez hemato- loga lub onkologa klinicznego mającego doświadczenie w diagnostyce i leczeniu chłoniaków. Tylko u chorych w ciężkim stanie ogólnym wymagana jest hospita- lizacja w trakcie diagnostyki. Minimum badań, które należy wy- konać w trakcie diagnostyki przed- stawiono na Rycinie 1. Do określenia stopnia zaawansowania (Tabela 1) należy wykonać badania obrazowe. Obecnie rekomendowanym bada- niem jest pozytonowa tomografia emisyjna skojarzona z tomografią komputerową PET/TK, najlepiej z kontrastem. Badanie PET/TK z uwa- gi na jego czynnościową komponentę jest w stanie dostarczyć dodatkowych, klinicznie istotnych informacji w dia- gnostyce i leczeniu chłoniaka Hodgki- na w ocenie aktywności metabolicznej procesu rozrostowegowwęzłach chłon- nych i obszarach pozawęzłowych. Jego czułość i swoistość w wykrywa- niu zmian patologicznych określa się w piśmiennictwie na odpowiednio około 90–94% i 91–100%. Najczęściej stosowanym radioznacznikiem jest 18-fluorodezoksyglukoza (18-FDG), a podstawą jego zastosowania jest odmienny w chorobie nowotworo- wej szlak metaboliczny dla glukozy. Skaner PET/TK posiada dodatkowo zintegrowany spiralny tomograf kom- puterowy. Pozwala to na precyzyjną lokalizację zmian. Część tomograficz- ną badania PET/TK przeprowadza się zwykle jako tomografię niskodawkową (40–80 mAs) bez kontrastu lub z kon- trastem radiologicznym. Opis takiego badania wymaga jednak współpracy specjalisty medycyny nuklearnej i ra- diologa. W praktyce, w większości pracowni PET/TK w Polsce, poza jed- ną, badanie PET/TK wykonuje się bez kontrastu radiologicznego. Wynika to po części z faktu, że badanie PET/TK można tylko wykonać po uprzednim wykonaniu typowego badania tomo- grafii komputerowej z kontrastem radiologicznym. W przypadku nie- stwierdzenia zmian w układzie kost- no-szkieletowym w badaniu PET/TK nie ma potrzeby obecnie wykonywania biopsji szpiku. Celem określenia czyn- ników ryzyka oraz czynników pro- gnostycznych (IPS) należy wykonać również badania biochemiczne (mor- fologia krwi z rozmazem, OB, stężenie albuminy). Wykonane powyższe dodatkowe ba- dania kategoryzują ryzyka chorych zarówno w grupie pacjentów z po- stacią wczesną, jak i zaawansowaną. Chorych z postacią wczesną dzieli się na 2 grupy: bez i z czynnikami ryzyka. Różne grupy badawcze definiują czyn- niki ryzyka odmiennie. Ale nie wpły- wa to zasadniczo na sposób leczenia. U chorych z zaawansowaną postacią chłoniaka Hodgkina określa się Mię- dzynarodowy Wskaźnik Prognostycz- ny (IPS, International Prognostic Score ). Ale leczenie jest jednakowe niezależnie od wielkości wskaźnika IPS. Leczenie Celem leczenia chłoniaka Hodgkina jest uzyskanie długotrwałej remisji choroby, której trwanie > 5 lat spełnia kryteria definicji wyleczenia. Spo- sób i długość leczenia zależy od typu chłoniaka Hodgkina oraz stopnia jego zaawansowania. Chłoniak Hodgkina jest jedną z nie- wielu chorób nowotworowych, w któ- rych w ciągu ostatnich dziesięcioleci wyniki leczenia uległy znacznej popra- wie. W latach 40. XXwieku chorobę tę uważano za nieuleczalną, a całkowity odsetek przeżyć 5-letnich nie przekra- czał 5%. Aktualnie wyleczalność tego nowotworu wynosi 80–85%. Poprawa wyników leczenia związana jest przede wszystkim z powstaniem nowych, ak- tywnych schematów farmakoterapii, bardziej precyzyjnych technik radiote- rapii oraz wyważonego połączenia obu tych metod w leczeniu skojarzonym. Początkowo (lata 50.–70. XX wieku) chłoniaka Hodgkina leczono samą radioterapią tzw. dużymi polami płaszczowymi . Technika ta polega na napromienianiu węzłów chłonnych położonych w okolicy nadprzeponowej stanowiącej najczęstszą lokalizację ziar- nicy złośliwej. Dwoma, przeciwległymi polami napromieniane są węzły chłon- ne szyjne, nad- i pod-obojczykowe, pa- chwowe, śródpiersia i wnęk płucnych. Tabela 1. Klasyfikacja zaawansowania chłoniaka Hodgkina (Ann Arbor, 1971) STOPIEŃ DEFINICJA I/IE Zajęcie jednej grupy węzłów chłonnych czy struktury limfatycznej (tj. śledziony, grasicy, pierścienia Waldeyera) lub jednego narządu pozawęzłowego (IE). II/IIE Zajęcie dwu lub więcej grup węzłów chłonnych po tej samej stronie przepony lub umiejscowione ( jednoogniskowe) zajęcie narządu pozalimfatycznego i jednej lub więcej grupy węzłów chłonnych po tej samej stronie przepony (IIE). III/IIIE Zajęcie grup węzłów lub narządów chłonnych po obu stronach przepony (III), z zajęciem śledziony lub bez, czemu towarzyszyć może zajęcie jednego narządu pozalimfatycznego (IIIE). IV Rozsiane zajęcie kilku narządów pozalimfatycznych, z lub bez zajęcia węzłów i narządów chłonnych.