Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2020 (40)

Innowacje w onkologii „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2020 21 Projekt realizowany ze środków PFRON także innych specjalistów w dziedzinach mających zastoso- wanie w ochronie zdrowia. Zachodzące zmiany są okazją do zwrócenia uwagi na konieczność odciążenia lekarzy, poprzez wzmocnienie personelu odpowiedzialnego za organizację i koordynację leczenia. Mimo, że istnieją przykłady świetnie zorganizowanej opieki onkologicznej, z której słynie między innymi Izrael, nie wszystkie rozwiązania nadają się do im- plementacji w polskie warunki. Warto jednak zwrócić uwagę np. na angielski system ochrony zdrowia, gdzie stworzono modelową ścieżkę leczenia onkologicznego, do której zresztą nawiązuje polski pakiet onkologiczny. Obejmuje on schemat diagnostyczno-leczniczy od diagnozy poprzez leczenie aż po opiekę w fazie pochorobowej. W Stanach Zjednoczonych, Francji czy Norwegii od lat standardem jest prowadzenie pacjenta wg spersonalizowanego planu leczenia onkologicz- nego. W państwach tych działają zespoły specjalistów ( multi- disciplinary team ), będące odpowiednikami polskich wielo- dyscyplinarnych zespołów terapeutycznych. W skład takiego zespołu wchodzi również osoba prowadząca pacjenta ( key- worker ), którą jest w tej chwili koordynator leczenia onko- logicznego. Warto zauważyć, że duże ośrodki onkologiczne w Polsce, np. Wielkopolskie Centrum Onkologii, od lat mają w swoich strukturach komórki zajmujące się koordynacją pracy zespołów interdyscyplinarnych. Sekcje te odpowiadają zarówno za organizację konsylium jak i prowadzenie pacjenta. Jakie są więc założone i rzeczywiste funkcje koordy- natora leczenia onkologicznego w polskim systemie ochrony zdrowia? Wpolskim systemie nie ma wzorcowego modelu, na którym można by oprzeć ewentualne schematy działalności koor- dynatorów, dlatego szpitale wypracowywały własne zasady i przypisały koordynatorom odmienne, często bardzo różne role. Koordynator został wprowadzony do systemu ochro- ny zdrowia wraz z pakietem onkologicznym, w sytuacji gdy w większości polskich szpitali nastąpiło zatarcie różnic między funkcją koordynatora sprawującego opiekę nad pa- cjentem onkologicznym a funkcją organizatora i koordynatora pracy wielodyscyplinarnych zespołów terapeutycznych, czyli tzw. konsyliów, które również w tym czasie stały się obligato- ryjne dla świadczeniodawców przystępujących do tzw. szyb- kiej terapii onkologicznej. Koordynatora utożsamiono także z osobą odpowiedzialną za proces wdrażania i implemen- tacji pakietu onkologicznego w placówce. Ponadto na etapie wchodzenia w życie pakietu onkologicznego pojawiły się tendencje, aby scedować na koordynatorów liczne obowią- zki stanowiące rezultat wdrażania pakietu. W rzeczywistości w polskich szpitalach środowisko pracy koordynatorów i zakres ich obowiązków zawodowych nie zostały dostatecz- nie sprecyzowane. Adaptacja tej funkcji do polskiego sys- temu ochrony zdrowia okazała się dużym wyzwaniem przede wszystkim dla osób, które podjęły się jej pełnienia. Rola koor- dynatora leczenia onkologicznego została niejednokrotnie zniekształcona w stosunku do założeń. W niektórych szpi- talach z koordynatorów zdjęto ich podstawowy obowiązek, polegający na koordynacji procesu leczenia, na rzecz wyko- nywania czynności administracyjno-biurowych, co sprowa- dziło pracę części koordynatorów do zadań sekretarki medycznej. Problemem dla wielu koordynatorów była kwestia koordynacji leczenia pacjentów cierpiących na nowotwory hematologiczne. Liczne placówki hematologiczne zrezyg- nowały ze zgłaszania pacjentów na konsylium, tym samym z pomocy koordynatorów. W 2017 roku wraz ze zmianami w pakiecie onkologicznym, dotyczącymi między innymi składu konsylium dla pacjentów z nowotworami krwi, hematolodzy zaczęli organizować własne konsylia, a funkcję koordynatora obejmowali w większości placówek lekarze prowadzący pacjenta. Nie jest to rozwiązaniem problemu, ponieważ nie zapewnia właściwej koordynacji pacjentów, a dla lekarzy jest dodatkowym obciążeniem. Co istotne, w chwili wejścia w życie Szybkiej Terapii Onko- logicznej koordynatorzy nie dysponowali żadnym przygoto- wanym na ich potrzeby programem informatycznym. Firmy zewnętrzne natychmiast zorientowały się w występującej w tym zakresie luce i oferowały szpitalom wysokopłatne programy informatyczne, które nie służyły celowej koordyna- cji indywidualnego planu leczenia, natomiast korelowały z elektroniczną wersją karty diagnostyki i leczenia onkologicz- nego, niezbędną w rozliczeniu tego świadczenia przez NFZ. Wreszcie istotny wątek, dotyczący płatności za koordynację. Nieuwzględnienie w pakiecie onkologicznym finansowania koordynacji procesu szybkiej diagnostyki i leczenia onko- logicznego, jest powodem, dla którego niechętnie tworzy się nowe stanowiska pracy dla koordynatorów. Należałoby rekompensować szpitalom koszty poniesione na opłacanie etatów koordynatorów. Koordynacja mogłaby być rodzajem świadczenia albo powinna być przewidziana jako forma do- datku za każdego pacjenta objętego opieką koordynatora, tak by szpitalom opłacało się zatrudniać koordynatorów. Istnieje pilna potrzeba uregulowania tej kwestii. W ostatnim czasie rośnie zapotrzebowanie na pracę osób koordynujących leczenie i pomagających pacjentom w zarzą- dzaniu własnym zdrowiem, i to nie tylko w zakresie onkologii. Dlatego należy precyzyjnie określić zakres obowiązków koor- dynatora i zaproponować powszechnie akceptowany model tej funkcji, tak by pełniące ją osoby zajmowały się tym, do czego zostały powołane. Jakie zadania powinien wykonywać koordynator? Koordynator jest dedykowany pacjentowi. Nadrzędnym zadaniem koordynatora leczenia onkologicznego jest koor- dynacja indywidualnego planu leczenia onkologicznego i udzielanie wszechstronnego wsparcia pacjentom. Do pod- stawowych obowiązków koordynatora należy w tej chwili koordynowanie realizacji planu leczenia onkologicznego pacjenta ustalonego przez wielodyscyplinarny zespół tera- peutyczny, udzielanie pacjentowi informacji o planowanych etapach leczenia onkologicznego określonego w harmono- gramie ustalonym przez wielodyscyplinarny zespół terapeu- tyczny, wspieranie pacjenta informacyjnie i organizacyjnie, organizowanie współpracy między podmiotami w ramach kompleksowej opieki nad pacjentem, czuwanie nad kom- pletnością dokumentacji medycznej oraz przekazanie karty DiLO po jej zamknięciu do lekarza POZ. Jak pokazuje analiza wyników pilotażu Krajowej Sieci Onkologicznej, koordynator powinien sprawować opiekę nad pacjentem od momentu diagnozy i pomóc mu przejść proces diag- nostyczny, a nie zostać mu przydzielony dopiero na etapie konsylium. Uzasadnione są zatem plany wprowadzenia koordynatorów już na etapie diagnostyki. Z kolei pacjenci