Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2020 (40)

Innowacje w onkologii Projekt realizowany ze środków PFRON „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2020 22 wskazują, że koordynator powinien także wspierać pacjen- ta podczas leczenia paliatywnego i rehabilitacji. W zakresie organizacji systemu opieki zdrowotnej podstawową rolę odgrywa zarządzanie informacją. Pacjenci oprócz pomocy związanej z organizacją leczenia oczekują często od koordy- natorów informacji na temat stanu zdrowia oraz samego pro- cesu leczenia, przekazanej w sposób zrozumiały i przystępny. Jak sprecyzowano rolę koordynatora w polskich placów- kach kompleksowego leczenia pacjentów z rakiem piersi? Jesienią 2019 roku wprowadzono w Polsce placówki kompleksowego, skoordynowanego leczenia i diagnostyki pacjentów z rakiem piersi, na wzór istniejących w wielu krajach Europy certyfikowanych ośrodków Breast Cancer Unit (BCU). Standard BCU obejmuje tworzenie placówek zapewniających kompleksową diagnostykę oraz indywidu- alny proces leczenia onkologicznego. Jak zakłada wydane w związku z tym rozporządzenie, zarówno w tak zwanych Ośrodkach Raka Piersi, jak i Centrach Kompetencji Raka Piersi przy organizacji udzielania świadczeń powinna zostać uwzględniona funkcja koordynatora merytorycznego (leka- rza) oraz koordynatora organizacyjnego. Zgodnie z zapisami w rozporządzeniu koordynator organizacyjny uczestniczy w posiedzeniach wielodyscyplinarnego zespołu terapeutycz- nego i odpowiada za terminową realizację planu postępowa- nia, w tym za ustalanie terminów realizacji poszczególnych modułów świadczenia, przedstawienie w sposób skuteczny, przystępny i zrozumiały dla świadczeniobiorcy informacji o terminach realizacji poszczególnych modułów świadczenia. Funkcję koordynatora organizacyjnego może pełnić w szcze- gólności pielęgniarka-specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego lub po kursie kwalifikacyjnym w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego, albo w trakcie specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego, z co najmniej dwuletnim doświadczaniem w opiece nad pacjentami z ra- kiem piersi, lub inna osoba spośród personelu, której wiedza i doświadczenie są odpowiednie do realizacji zadań koordy- natora organizacyjnego. W BCU zapewnienie koordynacji jest niezbywalnym warunkiem organizacji świadczeń. Kto powinien kształcić koordynatorów i jaki powinien być zakres wiedzy i umiejętności koordynatora leczenia onkologicznego? Racjonalne wydaje się upowszechnienie procesu kształce- nia osób, które docelowo zdobyłyby zawód lub specjalizację w zakresie koordynacji. Sytuacja, w której funkcję koordy- natora organizacyjnego pełniłyby osoby z wykształceniem medycznym, byłaby oczywiście optymalna. Jednak uwzględ- niając specyfikę takich zawodów, trudno oczekiwać (zwłasz- cza w środowiskach lekarzy czy pielęgniarek) od tych osób, że chciałyby zrezygnować ze swoich podstawowych obowiąz- ków na rzecz koordynacji. Wśród ofert uczelni wyższych bra- kuje propozycji studiów pierwszego lub drugiego stopnia czy studiów podyplomowych, których ukończenie gwarantowa- łoby nabycie wszystkich niezbędnych umiejętności i kwali- fikacji, którymi powinni cechować się koordynatorzy leczenia. Bliskie spełnieniu tych wymagań są uczelnie prowadzące kształcenie studentów na Wydziałach Nauk o Zdrowiu. Ab- solwenci wydziałów o tym profilu wydają się być osobami, których kwalifikacje w najwyższym stopniu odpowiadają umiejętnościom oczekiwanym od koordynatorów. Konty- nuacją ich wykształcenia mogłyby być specjalistyczne kursy w zakresie diagnostyki i leczenia pacjentów z określonymi nowotworami, nad którymi opiekę miałby sprawować koor- dynator. Personel medyczny z powodu bardzo ograniczonego cza- su przeznaczonego na pacjenta, nie jest w stanie w pełni zaspokoić realnych potrzeb poszczególnych chorych. Nowo- czesna, kompleksowa opieka medyczna powinna uwzględniać jednak pozamedyczne aspekty wsparcia pacjenta. W kontek- ście zmian zachodzących w sektorze zdrowia konieczne wy- daje się zwrócenie uwagi na kwestię zwiększenia efektywności kształcenia kadr związanych z sektorem ochrony zdrowia. Kształcenie to powinno przekładać się zarówno na rozwój nowych kompetencji personelu, jak i przyczyniać się do zmiany w podejściu do leczenia pacjentów. W tym zakresie koordynator ma do odegrania kluczową rolę. Musi więc być profesjonalistą. Czy nowoczesny system opieki nad pacjentami z cho- robami nowotworowymi, taki jaki zakłada Narodowa Strategia Onkologiczna, może więc obyć się bez koordy- natora? Kompleksowa opieka medyczna powinna być skoordyno- wana na każdym etapie, a działania personelu medycznego powinny uwzględniać liczne uwarunkowania całego procesu chorobowego, który zaczyna się przed wystąpieniem obja- wów choroby. W tym celu potrzebne są liczne zmiany orga- nizacyjne i instytucjonalne oraz powierzenie tego zadania specjalnie w tym celu powołanym osobom – koordynatorom. W Narodowej Strategii Onkologicznej przewidziano przypi- sanie funkcji koordynatora opieki onkologicznej specjalnie do tego celu powołanym i wykształconym osobom. Skoor- dynowany model opieki onkologicznej powinien obejmować właściwie wszystkich pacjentów. Opracowanie takiego mo- delu i jego wdrożenie w znacznym stopniu opiera się na zdefiniowaniu roli i przydzieleniu wyodrębnionym osobom funkcji koordynatora onkologicznego. Narodowa Strategia Onkologiczna zakłada w 2021 r. opracowanie programu kształcenia podyplomowego dla koordynatorów opieki onkologicznej oraz rozpoczęcie kształcenia w formie studiów podyplomowych. Przeszkolenie koordynatorów ma się odby- wać według programu opracowanego przez zespół przedsta- wicieli różnych dyscyplin. Koordynatorzy pomagają pacjen- tom, jednocześnie odciążają lekarzy i inny personel medyczny. Dla efektywnego funkcjonowania skoordynowanej, kompleksowej opieki onkologicznej konieczne jest umocnienie roli koordynatorów leczenia onkologicznego. Doświadczenia ostatnich lat poparte praktyką koordynatorów pokazały, że koordynacja musi być przypisana konkretnej osobie optymalizującej proces leczenia realizowany przez różnych spe- cjalistów. W tym celu potrzebne jest rozpoczęcie kształcenia przyszłych koordynatorów. W czasach dużych zmian w podejściu do leczenia oraz ogromnych deficytów pracowników medycznych zasadne wydaje się wprowadzenie nowego zawodu, to jest koordynatora leczenia, w tym koordynatora onkologicznego. Rozmawiała Aleksandra Rudnicka