Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2020 (40)

Temat numeru Projekt realizowany ze środków PFRON „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2020 8 Prof. dr hab. n. med. Jan Styczyński, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii i hematologii dziecięcej, kierownik Zakładu Onkologii Klinicznej i Eksperymentalnej w Katedrze Pediatrii, Hematologii i Onkologii Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum w Bydgoszczy. Prof. Jan Styczyński przedstawia specyfikę chorób nowotworowych u dzieci, metody ich leczenia oraz problemy, z jakimi zmagają się lekarze leczący małych pacjentów. Onkologia dziecięca w Polsce – stan obecny, osiągnięcia i potrzeby Nowotwory u dzieci są inne niż u dorosłych Onkologia dziecięca to dyscyplina chorób rzadkich. Różni się ona od on- kologii pacjentów dorosłych, zarówno w kwestii natury i biologii nowotwo- rów wieku dziecięcego, jak też zasad leczenia i stopnia wyleczalności tych nowotworów. To z jednej strony, zaled- wie niecały 1% wszystkich pacjentów onkologicznych, ale z drugiej strony – nieporównywalnie wyższa wyleczal- ność i szanse na co najmniej 60-70 lat dalszego życia. Leczenie w onkologii dziecięcej najczęściej jest prowadzone według międzynarodowych protoko- łów terapeutycznych, a to oznacza, że dzieci w Polsce mogą być leczone tak jak w Europie Zachodniej. Rocznie na świecie u dzieci (czyli doukończenia 18. roku życia) rozpozna- wanych jest 250-290 tysięcy nowych zachorowań. Ocenia się, że zachorowal- ność na choroby nowotworowe u dzieci wynosi około 140/milion, czyli w ciągu roku jedno spośród 7 tysięcy dzieci zachoruje na chorobę nowotworową. A jeszcze inaczej: w ciągu pierwszych 18 lat życia, na nowotwór zachoruje 1 na 600 dzieci. Choroba uznawana jest za rzadką, jeśli występuje rzadziej niż u jednej na 2000 osób w populacji. Znanych jest prawie siedem tysięcy rzadkich chorób, a nowe choroby są wciąż rozpoznawane. Obec- nie wyróżniamy około 15 rodzajów nowotworów u dzieci, których częstość występowania wynosi >1% wśród wszystkich nowotworów dziecięcych. Każdy z tych nowotworów ma liczne podtypy. Do tego dochodzi jeszcze dłu- ga lista tzw. nowotworów rzadkich. Najczęstsze nowotwory u dzieci Niektóre nowotwory są uznawane za nowotwory typowo dziecięce, jak ner- wiak płodowy (neuroblastoma) czy nerczak płodowy (nefroblastoma). Są choroby nowotworowe, które występu- ją zdecydowanie częściej u dzieci niż u dorosłych, np. ostra białaczka lim- foblastyczna. Najczęstsze nowotwory wieku dziecięcego to: białaczki (27% wszystkich nowotworów dziecię- cych), guzy mózgu (prawie 20%), chłoniaki (13%), neuroblastoma (8%), guz Wilmsa (7%), guzy kości (7%), guzy tkanek miękkich (6%) i guzy zarodkowe (4%). Niektóre nowotwory praktycznie nie występują u dzieci, np. szpiczak mnogi lub przewlekła białaczka limfatyczna czy mielofibroza. Jednak w medycynie wszystko może się zdarzyć. Leczenie nowotworów dziecięcych Z reguły nowotwory u dzieci, podob- nie jak ich gospodarze, rosną szybko. A gdy nowotwór rośnie szybko, to ma charakter wysoce złośliwy. Guzy łagod- ne u dzieci występują rzadko. Nowo- czesne leczenie onkologiczne dzieci polega najczęściej na terapii skojarzo- nej, w skład której wchodzą chemio- terapia wielolekowa, radioterapia, lecze- nie chirurgiczne, terapia komórkowa (w tym przeszczepianie komórek krwiotwórczych, czyli tzw. „szpiku”) i immunoterapia. Nowotwory u dzieci z reguły dobrze poddają się leczeniu przeciwnowo- tworowemu, a dzieci znoszą inten- sywną chemioterapię o wiele lepiej niż dorośli. Tu należy podkreślić, że che- mioterapia jest aktualnie podstawową metodą leczenia w większości nowo- tworów. Oczywiście guz lity musi być usunięty chirurgicznie, ale w większości przypadków przed i po zabiegu opera- cyjnym należy podawać chemioterapię. Postęp wyleczalności w onkologii dziecięcej Oczywiście, są dobrze leczące się nowotwory, jak ostra białaczka limfo- blastyczna, chłoniak Hodgkina lub nerczak płodowy, ale są też takie w których wyniki ciągle są niedobre, jak neuroblastoma czy niektóre guzy mózgu. Zazwyczaj źle poddają się le- czeniu również guzy rzadkie. Zdarzają się też nowotwory typowe dla wieku dorosłego (np. raki, czyli nowo- twory pochodzenia nabłonkowego), których wyniki leczenia u dzieci są złe. I vice-versa , jeśli nowotwór typowy dla wieku dziecięcego (np. nerczak płodowy, ostra białaczka limfoblas- tyczna), wystąpi u dorosłej osoby, to leczenie jest o wiele trudniejsze i mniej skuteczne.