Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 3/3030 (42)

Innowacje w onkologii „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 3, czerwiec 2020 23 Projekt realizowany ze środków PFRON jestrowana i nie było przeprowadzonych prospektywnych badań potwierdzają- cych skuteczność i bezpieczeństwo tego typu leczenia chorych na nowotwór neu- roendokrynny (NEN). Kilka lat temu jeden z producentów przeprowadził takie badania z radioizotopem lutetu- 177 połączonym z analogiem somato- statyny. Na podstawie tego badania wiadomo, że jest to leczenie skuteczne, bezpieczne i nie wymaga, w większoś- ci przypadków, pobytu w szpitalu, choć w Polsce pacjent przebywa w szpi- talu przez 3 dni z różnych względów, zwykle z uwagi na rozliczenie procedury hospitalizacji przez NFZ. Z punktu widzenia bezpieczeństwa pacjenta i jego rodziny, w większość krajów Europy stosuje się już leczenie radioizotopowe jako leczenie ambula- toryjne, wymagające pobytu kilkugo- dzinnego w pracowni medycyny nuk- learnej, posiadającej pomieszczenie, w którym chorzy mogą spokojnie prze- bywać przez kilka godzin pobytu w pra- cowni medycyny nuklearnej. Wymaga- ne są odpowiednie zgody wydawane przez Państwową Agencji Atomistyki, w myśl obowiązującego prawa, w celu wykonania tego typu procedur. W trakcie wykonywania całej proce- dury chory pozostaje w ścisłej kontroli prowadzonej przez personel pracowni medycyny nuklearnej zarówno w trak- cie podawania radioizotopu jak i po jego zakończeniu oraz w trakcie poda- wania roztworu aminokwasów. Cały czas jest kontrolowana dawka izotopu we wlewie jak i w organizmie chorego. Po zakończeniu wlewu aminokwasów oraz ocenie klinicznej wykonuje się badanie poterapeutyczne w celu uwidocznienia gromadzenia ra- diofarmaceutyku terapeutycznego w obrębie ciała chorego. Badanie to jest bezpośrednim dowodem na aku- mulację radiofarmaceutyku w obrębie zmian chorobowych i daje podstawę do obliczenia dawki, którą otrzymał chory. Obecnie używany radioizotop lutetu, poza promieniowaniem beta posiada komponent promieniowania gamma , co umożliwia uzyskanie bardzo dobrej jakości badań poterapeutycznych i ułat- wia interpretację rozkładu radioizotopu w zmianach chorobowych. Po wykona- niu badania poterapeutycznego, ocenie klinicznej stanu chorego, pomiarach dozymetrii zewnętrznej energii, która „wypromieniowuje” z chorego po za- kończonej procedurze, pacjent opusz- cza teren nadzorowany w pracowni medycyny nuklearnej. Dopuszczalna dawka promieniowania umożliwiają- ca opuszczenie pracowni przez chore- go wynosi 12,5 mikroSv/h zmierzona z odległości 2 m. Wtedy pacjent może wrócić do domu, oczywiście zachowu- jąc nadal zasady bezpieczeństwa ochro- ny radiologicznej, które każdorazowo choremu przekazuje personel uczest- niczący w terapii. Główne zasady bezpieczeństwa terapii Oczywiście po powrocie do domu pacjent, który otrzymał radioizotop musi zachować pewne zasady bez- pieczeństwa przez kolejne 14 dni, aby nie narazić swoich bliskich na zbędne napromieniowanie. Po leczeniu pacjen- ci powinni spać w oddzielnej sypialni. Przez okres przynajmniej 14 dni nie powinni się kontaktować z kobietami w ciąży i dziećmi poniżej 10 roku życia, czyli nie powinni się zbliżać do nich na odległość mniejszą niż 1 m. Powinno się też zachować wszystkie zasady codzien- nej higieny osobistej, m.in . mycie rąk po każdym skorzystaniu z toalety. Należy pamiętać o dwukrotnym spłukiwaniu toalety, dlatego że większość radioizo- topu jest wydalana przez nerki wraz z moczem. Dobrze też jest zbierać swoje ubrania do osobnego worka foliowego i następnie prać po 1-2 tygodniach. Są to podstawowe zasady bezpieczeństwa. Nie ma konieczności zamykania pa- cjenta po leczeniu RLT w izolowanych pomieszczeniach i dedykowanych do terapii jodowej salach szpitalnych . Podobnie nie ma potrzeby hospitalizacji chorych po PRRT przez okres tygodnia, czy dłużej, chyba, że względy klinicznie wskazują na potrzebę hospitalizacji. Nie ma konieczności tego typu hospi- talizacji, ponieważ zasięg promieniowa- nia gamma po podaniu lutetu jest inny niż w przypadku leczenia podawanego chorym z powodu raka tarczycy. Nie ma potrzeby wyrzucenia, palenia wszystkich ubrań, które pacjent nosił podczas tego leczenia. Możliwe działania niepożądane terapii RLT Wiadomo z badania NETTER 1, że jest to terapia skuteczna i stosunkowo bezpieczna. Jednak, jak w przypad- ku każdego leczenia onkologicznego, mogą wystąpić działania niepożądane. Wszystkie działania niepożądane mo- żemy podzielić na wczesne i późne. Najczęstszymi wczesnymi działaniami niepożądanymi spowodowanymi RLT są: nudności, wymioty, uczucie rozbi- cia i osłabienia, brak apetytu, objawy grypopodobne utrzymujące się zwykle przez kilka dni do tygodnia. Są to przemijające działania terapii związane z dostarczeniem energii poprzez radio- izotop do komórek guza i oddziaływa- niem promieniowania z komórkami guza oraz wpływem leczenia na cały organizm. Lekarze bardziej obawiają się późnych powikłań, czyli działań niepożądanych związanymi z powi- kłaniami narządowymi, związanych głównie z funkcją nerek, ponieważ ten rodzaj radiofarmaceutyku jest wydalany przez nerki. Otrzymują one, podobnie jak pęcherz moczowy stosunkowo dużą dawkę związaną z krążeniem radioizo- topu w organizmie. Z tego powodu nerki są dodatkowo chronione poprzez podawanie aminokwasów, bezpośred- nio przed zabiegiem w jego trakcie oraz po zakończonym podaniu radioizotopu przez okres kilku następnych godzin. Kolejnym narządem, który jest wraż- liwy na leczenie radioizotopowe jest szpik kostny. Działania niepożądane związane z zaburzeniami jego funkcjo- nowania mogą dotyczyć: niedokrwis- tości, spadku liczby białych i czerwo- nych krwinek, szczególnie limfocytów oraz spadku ilości płytek krwi. Jak pot- wierdzają badania, częstość działań niepożądanych znacznego stopnia jest niewielka i występuje u ok. 2-3% pa- cjentów leczonych RLT. Przebieg leczenia RLT Leczenie, zgodnie z badaniem rejestracyjnym, powinno odbywać się w 4 cyklach, mniej więcej co 8-12 tygodni. Leczenie powinno być indywidualizowane w stosunku