Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 3/3030 (42)

Rehabilitacja „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 3, czerwiec 2020 27 Projekt realizowany ze środków PFRON leczonych z powodu chorób nowotworowych krwi. Powinna być zalecana w każdej fazie choroby i na każdym etapie jej leczenia. Wpływ aktywności ruchowej na organizm pacjenta Poprzez systematyczną aktywność fizyczną dochodzi do szeregu zmian czynnościowych i biochemicznych właści- wie we wszystkich narządach organizmu ludzkiego: 1. W układzie sercowo-naczyniowym dochodzi do zwiększe- nia przepływu krwi w naczyniach krwionośnych, spadku ciśnienia tętniczego i spoczynkowej częstości skurczów serca, wzrostu pojemności minutowej serca. 2. Wukładzie oddechowym dochodzi do zwiększenia maksy- malnego pochłaniania tlenu (VO 2max ), dzięki czemu jesteśmy w stanie wykonać większy wysiłek, wydatkując przy tym mniej energii. 3. Regularne skurcze mięśni w trakcie wykonywania ćwiczeń fizycznych wpływają na przerost włókien mięśni poprzecznie prążkowanych, a co za tym idzie powodują zwiększenie siły i masy mięśniowej, której w dużym stopniu ubywa w wyniku leczenia onkologicznego. 4. Naprężenia mechaniczne wywierane na kość podczas wykonywania ćwiczeń ruchowych oddziałują na metabolizm kostny, zwiększając gęstość i wytrzymałość kości. Aktywność fizyczna stanowi zatem profilaktykę przed rozwojem osteo- porozy. 5. Regularny wysiłek fizyczny o umiarkowanej intensywności wpływa stymulująco na pracę układu odpornościowego. Dzięki intensyfikacji pracy szpiku kostnego szybciej docho- dzi do poprawy parametrów hemodynamicznych krwi, ta- kich jak stężenie hemoglobiny, leukocytów czy płytek krwi. 6. Ćwiczenia fizyczne zwiększają ukrwienie w obszarze trzew- nym, co skutkuje polepszeniem funkcji trawiennych i pery- staltyki jelit. 7. Aktywność ruchowa łagodzi uboczne działania chemiote- rapii i radioterapii, takie jak ból, zmęczenie, nudności, wy- mioty, zaparcia oraz bolesne skurcze mięśniowe. 8. Systematyczne treningi zwiększają świadomość ciała i uła- twiają kontrolę masy ciała. Otyłość jest czynnikiem ryzyka wystąpienia wielu chorób sercowo-naczyniowych, a także i chorób nowotworowych. 9. „W zdrowym ciele, zdrowy duch”. Wysiłek fizyczny pozy- tywnie wpływa na psychikę i nastrój pacjentów onkolo- gicznych. Pozytywne podejście w czasie choroby i trening mentalny warunkują lepsze efekty leczenia, zmniejszenia uczucia lęku i epizodów depresji. Ćwiczenia ruchowe sty- mulują mózg do wydzielania endorfin, czyli tzw. hormonów szczęścia. 10. Poprawa sprawności psychoruchowej prowadzi do zwiększenia poczucia niezależności, lepszej samooceny i kontroli emocji. 11. Pozytywne oddziaływanie aktywności ruchowej powodu- je zmniejszenie ryzyka przedwczesnej śmierci oraz nawrotu choroby nowotworowej. Rodzaje i dobór obciążeń treningowych Najbardziej rekomendowane są naturalne formy ruchu, które angażują duże zespoły mięśniowe, takie jak różne formy chodu, począwszy od spacerów aż do treningu marszo- wego, chodzenie z kijkami do nordic walking, bieg, jazda na rowerze, pływanie czy też taniec. Intensywność wysiłku zalecanego pacjentom hemato- onkologicznym powinna być umiarkowana, czyli na pozio- mie 50-80% maksymalnego pochłaniania tlenu (VO 2max ) lub 60-80% tętna maksymalnego (HR max ). Stopień zmęcze- nia wysiłkiem fizycznym nie powinien być maksymalny, powinien on być określony jako średni lub niezbyt ciężki, co odpowiada zakresowi 11-14 punktów w skali Borga. Intensywność wysiłku dobieramy biorąc pod uwagę stan ogólny pacjenta, etap leczenia, aktualną morfologię, możliwości funkcjonalne oraz ewentualne przeciwwskazania do wysiłku wynikające z chorób współistniejących. Częstotliwość treningów powinna wynosić od 3 do 5 razy w tygodniu, natomiast czas jednostki treningowej od 30 do 60 minut. Aby zaobserwować fizjologiczne efekty podejmowa- nia wysiłku fizycznego, czas trwania programu usprawnia- jącego musi wynosić co najmniej 6 tygodni. W zależności od wydolności fizycznej oraz stopnia wytre- nowania stosujemy metodę ciągłą, polegającą na nieustan- nym podejmowaniu wysiłku fizycznego przez określony czas, lub metodę interwałową, charakteryzującą się następowa- niem po sobie faz obciążenia i odpoczynku. Ta druga meto- da zdecydowanie lepiej sprawdzi się u osób z niższą toleran- cją wysiłkową. Należy podkreślić, że ćwiczenia wykonywane w tej grupie chorych powinny mieć charakter tlenowy, to znaczy takich, przy których energia do pracy mięśni jest pozyskiwana głównie z przemian biochemicznych zużywają- cych tlen. W celu optymalizacji programu treningowego warto wykorzystywać treningi mieszane, które będą łączyć w so-