Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 4/2020 (43)

Jakość życia w chorobie nowotworowej Projekt realizowany ze środków PFRON „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2020 28 Przeważać powinny produkty pochodzenia roślinnego (wa- rzywa, owoce, produkty zbożowe, nasiona roślin strączko- wych, orzechy i ziarna, oleje roślinne), ale niemożna zapomi- nać o pełnowartościowym białku zawartym w produktach zwierzęcych: chudym mięsie, rybach, jajach czy przetwo- rach mlecznych. To właśnie ta różnorodność zapewnia wszystkie potrzebne składniki do prawidłowego funkcjono- wania organizmu, a jednocześnie pozwala unikać niekorzyst- nego niedoboru lub nadmiaru. Dla przykładu produkty z owsa mają inną zawartość białka, węglowodanów, potasu, wapnia, magnezu, żelaza czy witamin z grupy B w porówna- niu z produktami żytnimi, jęczmiennymi, jaglanymi czy pszennymi. Kolorowe warzywa i owoce różnią się zawartością cennych polifenoli, witamin i składników mineralnych. Jedne obfitują w witaminę C, inne w betakaroten, a jeszcze inne w foliany. Podobnie jest z każdą wymienioną grupą produktów. Najlepiej sięgać po różne, dobrze tolerowane produkty. Nie ma bowiem pojedynczego „cudownego” produktu żywnościowego, który spowoduje istotne wzmocnienie organizmu, po prostu trzeba jeść różnorodnie. Czy można jeść owoce i produkty zbożowe, skoro zawierają cukier, którym żywi się rak? Węglowodany, czyli inaczej cukry znajdujące się w owocach, produktach zbożowych, a także w warzywach, nasionach roślin strączkowych oraz w mleku i przetworach mlecznych są dla organizmu podstawowym źródłem energii (kalorii). Dla osób z chorobą nowotworową rekomendowany udział węglowodanów w diecie stanowi od 35 do 50% dziennej ilości dostarczanych kalorii. Większość spożywanych z dietą cukrów, niezależnie od ich źródła, jest rozkładana, a następnie wchłaniana do krwioobiegu w postaci glukozy. Jest to cukier prosty odżywiający komórki mózgu, serca, wątroby, mięśni, jelit, nerek i wielu innych narządów, które potrzebują go do prawidłowego funkcjonowania. Niektóre z nich, jak komórki układu nerwowego i krwinki czerwone żyją wyłącznie dzięki glukozie, ponieważ nie potrafią pozyskiwać energii z innych źródeł. Oczywiście komórki nowotworowe również wyko- rzystują glukozę do swojego wzrostu, ale wykluczając cukry z diety nie da się powstrzymać ich rozwoju. Organizm w przypadku niewystarczającej ilości węglowodanów w diecie uruchamia mechanizmy pozyskujące glukozę z cząsteczek białek i tłuszczów zmagazynowanych w mięśniach, wątrobie i tkance tłuszczowej. Komórki nowotworowe wskutek tych przemian także zyskują „paliwo” do namnażania się. Dla organizmu chorego jest to duże ryzyko, bo białko z die- ty zamiast do budowy i regeneracji organizmu zużywane będzie jako źródło energii, a nieprawidłowe spalanie tłuszczów spowoduje zakwaszenie organizmu i zwiększenie produkcji wolnych rodników. W ten sposób dochodzi do utraty tkan- ki tłuszczowej i mięśniowej, a z czasem do niedożywienia, a nawet wyniszczenia. Co więcej, jeśli zubożymy dietę o owoce i produkty zbożowe w obawie przed dokarmianiem komórek nowotworowych, to pozbawimy organizm również innych cennych składników: witamin antyoksydacyjnych, składników mineralnych, polifenoli i błonnika pokarmowego. Cukry proste, których warto unikać to te dodawane do żywności w procesie produkcji oraz używane w domu do słodzenia. Zalicza się do nich m.in . sacharozę (cukier biały, trzcinowy, brązowy), syropy: glukozowo-fruktozowe, kukurydziane, ryżowe, z agawy, z daktyli, melasę, karmel itp. Cukry proste są źródłem kalorii, ale bez dodatkowej wartości odżywczej, a spożywane w nadmiarze zwiększają stan zapalny w organizmie, tworząc warunki do rozwoju nowotworu. Jeśli zatem wykluczać jakieś produkty z diety pacjenta onkologicznego, to nie owoce i produkty zbożowe, a słodzone napoje i wody smakowe, napoje owocowe i nektary, pieczywo cukiernicze z białej mąki, słodkie płatki śniadaniowe, ciastka oraz inne przemysłowo produkowane desery i słodycze. Co ze świeżo wyciskanymi sokami? Czy sok z buraka faktycznie poprawia morfologię? Z reguły nic nie stoi na przeszkodzie, aby wypić szklankę świeżo wyciśniętego soku czy zmiksowanego koktajlu, naj- lepiej warzywno-owocowego. Dla przykładu, jeśli do jabłka albo banana dodamy trochę natki pietruszki, jarmużu lub szpinaku, wciśniemy trochę soku z cytryny lub pomarańczy, dorzucimy siemię lniane lub orzechy włoskie i zmiksujemy to razem to uzyskamy posiłek bogaty w antyoksydanty i kwasy tłuszczowe omega-3. Będzie to świetne uzupełnienie diety w potrzebne składniki. Ale wypijanie kilku szklanek dziennie różnych soków z warzyw lub owoców nie jest najlepszym pomysłem z wielu powodów. Po pierwsze owoce i warzywa są źródłem cukrów, jeśli zjadamy je w całości lub nieznacznie rozdrobnione wchła- nianie tych cukrów spowalnia obecny w nich błonnik po- karmowy. Zwykle kończymy na jednej pomarańczy albo na dwóch marchewkach, bo błonnik pokarmowy pęcznieje w przewodzie pokarmowym i trudniej zjeść większą ilość. Natomiast sok z owoców czy warzyw traci część błonnika w procesie wyciskania. Do sporządzenia szklanki soku po- trzebujemy już kilku sztuk owoców lub warzyw, a ilość cukrów zawarta w tej porcji jest znaczna i do tego szybciej wchła- niana do krwioobiegu. Wiąże się to z bardziej gwałtownym wzrostem stężenia glukozy we krwi i wzmożoną pracą trzust- ki w związku z produkcją insuliny, a tego wcale nie potrzebu- je organizm w czasie choroby. Drugi ważny powód jest związany z faktem, że duża ilość cukrów pochodzących z soków może wywołać w je- litach fermentację i namnażanie patogennej mikroflory. Często tak się dzieje właśnie po spożyciu soku z buraków, które są warzywami wysokoskrobiowymi. Picie tego soku u części osób wywołuje gwałtowne biegunki i wzdęcia. W trakcie leczenia chemio- czy radioterapią sprowokowanie w taki sposób biegunki jest błędem dietetycznym i może mieć poważne konsekwencje. Oczywiście buraki mają swoją war- tość – zawierają sporo potasu, wapnia, magnezu oraz pewną ilość żelaza niehemowego. Można je spożywać jako dodatek do obiadu lub sałatki, a także w postaci soku (1/2-1 szklanki dziennie w zupełności wystarczy), jeśli nie wywołują żadnych