Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 5/2020 (44)

Jakość życia w chorobie nowotworowej Projekt realizowany ze środków PFRON „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 4, sierpień 2020 30 pacjenci po przebytej resekcji żołądka lub końcowego odcinka jelita cienkiego wymagają substytucji tej witaminy już do końca życia. Kwas foliowy Kwas foliowy również jest związany z procesami krwiotwórczy- mi i niedobór tej witaminy jest przyczyną zaburzeń dojrzewa- nia erytrocytów, które prowadzą do rozwoju niedokrwistości megaloblastycznej. Ponadto deficyt kwasu foliowego w diecie prowadzi do zaburzeń pracy układu nerwowego, zaburzeń neuropsychiatrycznych (np. depresji, demencji) i rozwoju miażdżycy. Co więcej, przy niedoborze witaminy B 12 nie ma możliwości właściwego wykorzystania folianów, natomiast niekontrolowana suplementacja może mieć działanie kar- cinogenne (pronowotworowe). Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy u dorosłych wynosi 400 μg dla mężczyzn i 450 μg dla kobiet. W poniższej tabeli zestawione są produkty będące dobrym źródłem witaminy B 12 i kwasu foliowego, które być powinny regularnie spożywane w profilaktyce pierwotnej niedokrwi- stości. Źródła pokarmowe witaminy B 12 i kwasu foliowego Witamina Źródła w żywności Zawartość w 100 g produktu Witamina B 12 wątróbka, szczupak powyżej 20 μg mięso z królika, sardynka, śledź 10-20 μg pstrąg, makrela 5-10 μg sery żółte, mleko w proszku, żółtko jaja, pasztety, łosoś, cielęcina, chuda wołowina, podudzie z indyka poniżej 5 μg Kwas foliowy żółtko jaj, natka pietruszki, suche nasiona (białej fasoli, grochu i soi), otręby i zarodki pszenne, wątroba (wołowa, cielęca i kurczaka) powyżej 150 jarmuż i szpinak (surowe), brokuły świeże, wątróbka wieprzowa 100-150 papryka czerwona, cykoria, kapusta surowa (biała, włoska, pekińska), kalafior surowy, brukselka gotowana, sałata, kiełki soczewicy, awokado, amarantus, komosa ryżowa, płatki żytnie i owsiane, pełnoziarnista mąka żytnia i pszenna, makarony, orzechy włoskie, dynia, sezam, słonecznik, migdały, jaja całe, żołądek kurczaka 50-100 Kwas foliowy c.d. brokuły i kalafior gotowane, fasolka szparagowa gotowana, groszek zielony gotowany, buraki gotowane, kalarepa surowa, kapusta czerwona surowa, mąka żytnia jasna, chleb żytni, chleb chrupki, płatki pszenne, sery twarogowe, soczewica czerwona poniżej 50 Co ważne, witaminy te są nieodporne na działanie wysokiej temperatury, zatemw przypadku warzyw i owoców najlepiej starać się spożywać ich jak najwięcej w postaci surowej lub krótko gotowanej w małej ilości wody lub na parze. Podsumowanie Ponieważ zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać niż leczyć, profilaktykę niedokrwistości najlepiej stosować jeszcze przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego, a także w jego trakcie. Ważne jest przy tym, aby odżywiać się regularnie i różnorod- nie, nie pomijać posiłków ani żadnej z podstawowych grup spożywczych . Każdego dnia w przynajmniej trzech głównych posiłkach powinny się znaleźć produkty będące źródłem węglowodanów (produkty zbożowe, ziemniaki, warzywa i/lub owoce), pełnowartościowego białka (mięso, ryby, jaja, przetwory mleczne, nasiona roślin strączkowych) oraz tłu- szcze roślinne bogate w kwasy omega-3 (np. olej rzepakowy, lniany, z siemienia lnianego, orzechy włoskie). Jeśli z różnych powodów nie jest możliwe właściwe zbilansowanie diety, należy poprosić lekarza lub dietetyka o pomoc w doborze właściwego pod względem składu preparatu odżywczego, który dostarczy brakujących składników odżywczych. Dodat- kowo głęboka niedokrwistość, a także konieczność leczenia jej za pomocą przetoczenia koncentratów krwinek czer- wonych, wpływają na znaczne obniżenie odporności, dla- tego należy bardziej rygorystycznie przestrzegać zasad hi- gieny podczas przechowywania i przygotowywania posiłków. Warzywa i owoce dokładnie myć, nie spożywać mięsa, ryb i jaj w postaci surowej, kupować produkty pakowane a nie na wagę, nie spożywać produktów otwartych i długo przechowy- wanych w lodówce. Tego rodzaju działania mogą uchronić przez zakażeniem drogą pokarmową. Piśmiennictwo: 1/ Jarosz M., (red.): Normy żywienia dla populacji Polski. IŻŻ, Warszawa, 2017. 2/ Jarosz M., (red.): Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu. IŻŻ, Warszawa, 2017. 3/ Kunachowicz H., Przygoda B., Iwanow K. i wsp.: Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw. Wyd. IV rozszerzone i uaktualnione. IŻŻ, Warszawa, 2017 4/ Radziwon P., Krzakowski M., Kalinka-Warzocha E., et al. Anemia in cancer patients – Expert Group recommendations. Oncol Clin Pract, 2017, 13, 202–210. DOI:10.5603/OCP.2017.0023