Głos Pacjenta Onkologicznego Nr 1/2021

Temat numeru Projekt realizowany ze środków PFRON „Głos Pacjenta Onkologicznego” nr 1, luty 2021 2 ROK 2020 – ROK PANDEMII Jak zwykle w pierwszym numerze „Głosu Pacjenta Onkologicznego” staramy się podsumować miniony rok z perspektywy istotnych wydarzeń i zmian dla opieki onkologicznej. W przypadku roku 2020 jest oczywiste, że także w onkologii, pandemia miała dominujące znaczenie, była też swoistym papierkiem lakmusowym, pokazującym najważniejsze problemy opieki nad chorymi na nowotwory. Pandemia totalne zaskoczenie – totalna mobilizacja Ogłoszenie 11 marca 2021 r. przez Świa- tową Organizację Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization ) stanu pan- demii z powodu rozprzestrzenienia się wirusa SARS-CoV-2 było totalnym zaskoczeniem dla światowego, a także krajowych systemów opieki zdrowotnej. Choć już w grudniu 2020 r. w social mediach pojawiały się doniesienia o ta- jemniczym wirusie, z powodu którego odnotowywano rosnącą liczbę zgonów na nową chorobę płuc w mieście Wuhan w Chinach, żadne państwo nie potrak- towało poważnie tych informacji. Jedy- nie Tajwan po 24 godzinach od pojawie- nia się tych niepokojących wiadomości, rozpoczął pomiary temperatury pasaże- rów przylatujących z prowincji Hu- bei, a wkrótce potem wprowadził zakaz lotów z tej części Chin. Na Tajwanie przygotowywano się bowiem do takiej epidemii od 2003 roku, kiedy wirus SARS z południowych Chin zaatakował mieszkańców wyspy. Przez ostatnie 17 lat z myślą o kolejnej epidemii rozwijano system big data, Internet i aplikacje. Dopiero po oficjalnym ogłoszeniu pan- demii przez WHO, towarzystwa nau- kowe, instytucje rządowe i państwowe zaczęły reagować na sytuację pande- miczną, publikując zalecenia higienicz- ne dla całego społeczeństwa, placówek zdrowia, a także zalecenia kliniczne dla poszczególnych grup pacjentów. Wprowadzono ograniczenia w zakresie kontaktów międzyludzkich, podróżowa- nia i funkcjonowania przedsiębiorstw w zależności od zmieniającej się sytuacji epidemicznej. Zarządzanie kryzysem zdrowotnym okazało się niezwykle trudne, także z powodu jego następstw ekonomicz- nych. Zamykanie przedsiębiorstw, blo- kady granic, kwarantanny dezorga- nizowało funkcjonowanie gospodarki w skali mikro i makro, budziło i budzi nadal niepokój o byt rodzin, firm, państw. Odpowiedź instytucji rządo- wych na zmieniającą się sytuację epide- miczną musiała być elastyczna i czasa- mi była zaskakująca, co nie zawsze spotykało się z zadowoleniem. Trze- ba było wprowadzić formy ochrony przed kryzysem ekonomicznym takie jak tarcze, balansować na cienkiej linii między bezpieczeństwem zdrowotnym a ekonomicznym. Dziś z perspektywy roku – po trzech falach pandemii koronawirusa i być może nadchodzącej czwartej – wiemy, że pandemię należy traktować, jako cią- gle trwający dynamiczny proces, którego obraz był zupełnie inny wmarcu, inaczej przedstawiał się w maju, a jeszcze ina- czej we październiku 2020 r., czy teraz na początku 2021 r. Przeszliśmy drogę od zupełnego chaosu informacyjnego i organizacyjnego, przez powstawanie zaleceń, procedur, ich wdrażanie i eg- zekwowanie, po perspektywiczne, stra- tegiczne zarządzanie pandemią, czerpa- nie z dotychczasowych doświadczeń oraz stale poszerzającej się wiedzy na temat koronawirusa. Wiemy też, że w zależności od mutacji koronawirus ma różne oblicza, co wiąże się z innym przebiegiem choroby, a także z tym, że podobnie jak grypa pozostanie na lata. Co przed nami – na pewno mądre wykorzystanie europejskich funduszy na odbudowę systemu ochrony zdrowia i przygotowanie do ewentualnej kolejnej epidemii, a także zapewnienie rehabili- tacji tym, u których przebieg choroby był ciężki i odbił się na ich zdrowiu. Koronawirus a badania naukowe Wokół koronawirusa bardzo szybko zaczęto prowadzić badania naukowe, głównie obserwacyjne, które dostarczyły informacji na temat m.in. częstości i charakteru występowania objawów COVID-19 w różnych populacjach, przebiegu i powikłań tej choroby. Nadzieją na pokonanie choroby, jej pro- filaktykę, szybką diagnostykę i lecze- nie są szczepionki, testy, leki. Zaledwie po roku trwania pandemii COVID-19 dostępnych jest już kilka szczepio- nek. Dostępne są testy diagnostyczne w kierunku zakażenia SARS-CoV-2, zarówno potwierdzające zakażenie, jak i wykrywające przeciwciała wskazujące na przebycie choroby COVID-19. Te- sty są skutecznym narzędziem pozwa- lającym kontrolować chorobę zarówno u pojedynczej osoby, jak i w większej populacji. Przeprowadzono także wiele badań sprawdzających skuteczność i bezpieczeństwo w COVID-19 leków już dostępnych na rynku. Jako lek na tę chorobę stosuje się osocze krwi ozdro- wieńców. To, co jest wyjątkowe i nowe w bada- niach dotyczących koronawirusa to otwartość, dostępność i szybkość ich publikacji głównie online. Szybkość i intensywność badań prowadzonych w obszarze COVID-19 sprawia, że nie- które wcześniejsze odkrycia są obalane przez nowe dowody naukowe, co nie