Książki niezbędne w bibliotece pacjenta onkologicznego
2019-10-29
W leczeniu wspomagającym chorych na nowotwory coraz bardziej docenia się rolę prawidłowo zbilansowanej diety, dobranej do preferencji pacjenta, jego nowotworu i terapii. Pacjenci onkologiczni poszukują rzetelnych źródeł wiedzy na ten temat. Ostatnio na polskim rynku wydawniczym ukazały się dwie pozycje z tego zakresu: obszerna monografia dr Aleksandry Kapały „Dieta w chorobie nowotworowej” oraz poradnik „Dieta kontra rak” autorstwa dr Anny Rogulskiej.
Żywienie podczas leczenia onkologicznego od wielu lat było trudnym tematem zwłaszcza dla pacjentów i ich bliskich, wśród których nadal krąży wiele mitów o sposobie odżywiania w trakcie terapii nowotworowej. Zaczynając od „cudownych” właściwości soku z buraka, przez całkowitą szkodliwość mięsa, a kończąc na „zagłodzeniu raka”, tak w skrócie przedstawiała się wiedza wielu chorych onkologicznie o żywieniu.
Podjęta przez Polską Koalicję Pacjentów Onkologicznych kampania „Pacjenci Pacjentom. Rola żywienia w chorobie nowotworowej”, w ramach której przeszkoleni liderzy naszych organizacji przekazywali członkom swoich stowarzyszeń wiedzę o żywieniu w chorobie nowotworowej, przyczyniła się do zrozumienia przez chorych i osoby je wspierające roli właściwej diety w profilaktyce i przeciwdziałaniu rozwojowi nowotworów oraz zapobieganiu przerzutom. Także artykuły dr Sybilli Berwid-Wójtowicz publikowane cyklicznie w dziale OnkoABC na łamach naszego pisma przybliżają czytelnikom najnowszą wiedzę z tej dziedziny.
W księgarniach pojawiały się zagraniczne publikacje na ten temat, ale zachęcające do niebudzących zaufania wybiórczych i nie potwierdzonych naukowo diet lub przedstawiające tak dalekie od naszych przyzwyczajeń i realiów propozycje żywieniowe, że nie sposób stosować się do nich na co dzień. Dlatego pojawienie się książek napisanych przez polskie autorki, doskonale znające także nasze rodzime tradycje żywieniowe i możliwość dostępu do określonych produktów, jest ogromną pomocą dla chorych z nowotworami i ich bliskich. To jest to, na co czekaliśmy i czego brakowało w naszej bibliotece pacjenta onkologicznego.
Aleksandra Kapała
Dieta w chorobie nowotworowej
Aleksandra Kapała jest lekarzem, specjalistą onkologii klinicznej i chorób wewnętrznych. Pracuje w Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie w Klinice Nowotworów Szyi i Głowy. Jednocześnie prowadzi Szpitalny Zespół Żywieniowy, który obejmuje opieką dietetyczną oraz leczeniem jelitowym i pozajelitowym pacjentów wszystkich klinik narządowych CO w Warszawie. Jej książka Dieta w chorobie nowotworowej. Wszystko, co trzeba wiedzieć, o żywieniu w trakcie leczenia onkologicznego rzeczywiście zawiera pełną aktualną wiedzę na ten temat, i co ważne, popartą wieloletnim doświadczeniem pracy na oddziale, zarówno w charakterze onkologa jak i dietetyka klinicznego.
W swojej pracy doktor Kapała już na wstępie rozprawia się z mitami związanymi z żywieniem w chorobach onkologicznych i uświadamia, że często mylimy dietę antyrakową, której celem jest zapobieganie, profilaktyka chorób nowotworowych ze wspomagającą leczenie onkologiczne dietą osób już chorych. Wtedy właściwa dieta, w tym przyjmowanie płynów, może złagodzić nudności i wymioty, zatrzymać biegunkę czy pokonać zaparcia, zapobiec wyniszczeniu, czyli kachekesji nowotworowej, a w niektórych przypadkach raków pomóc zrzucić zbędne kilogramy. Odpowiednie odżywianie ma też wpływ na właściwe wyniki krwi, które są warunkiem zastosowania chemioterapii. Autorka pokazuje jak skomplikowany jest ludzki organizm, jak wiele czynników ma wpływ na jego stan. Uświadamia, że sama choroba i jej terapia, mogą stać się przyczyną kolejnych schorzeń takich jak np. cukrzyca. W książce znajdziemy też zalecenia żywieniowe dla poszczególnych typów nowotworów złośliwych.
Dieta w chorobie nowotworowej jest pracą o charakterze naukowym, ale autorka bazując na niepodważalnych faktach medycznych, podkreśla rolę stałej obserwacji chorego przez lekarza i samokontroli pacjenta, bo choć generalna zasada jest słuszna, to w przypadku konkretnej osoby może ona się nie sprawdzić i trzeba szukać nowych rozwiązań. Stąd w dietetyce onkologicznej potrzebne jest indywidualne podejście do chorego i w tym sensie jest ona rodzajem medycyny personalizowanej, w której liczy się pacjent, a nie choroba. Tą drogą podąża doktor Aleksandra Kapała, która w odniesieniu do omawianego problemu przedstawia kilka wariantów poradzenia sobie z nim. I to też jest ogromna wartość tej monografii. Polecam ją nie tylko pacjentom i ich bliskim, ale i lekarzom, którzy często nie dostrzegają problemów dietetycznych pacjenta z chorobą nowotworową, a są i tacy, którzy zupełnie lekceważą wspomagającą rolę żywienia w terapii nowotworów.
Książka jest też przykładem starannej pracy edytorskiej. Jest bogato ilustrowana zdjęciami pysznych potraw przyrządzonych według przepisów autorki przez Agnieszkę Kardaszewską, a sfotografowanych przez Celestynę Król.
Anna Rogulska
Dieta kontra rak
Pacjenci onkologiczni, jak również osoby ich wspierające, potrzebują na co dzień wydawnictwa, które łączy cechy praktycznego poradnika i całościowego kompendium wiedzy o żywieniu w chorobie nowotworowej. Niewielka, podręczna książeczka dr Anny Rogulskiej Dieta kontra rak jest właśnie pierwszą polską pracą tego rodzaju. Jej autorka przedstawia zagadnienia związane z żywieniem pacjentów onkologicznych w sposób wielostronny.
W książce znajdziemy bowiem informacje o tym, jak powinna być skomponowana dieta pacjenta w trakcie leczenia onkologicznego, wskazówki dietetyczne w wybranych metodach terapii, ale także zasady postępowania żywieniowego w niektórych rodzajach nowotworów. Dowiemy się, jak przechowywać produkty, aby zachowały one świeżość i jak przygotowywać potrawy, aby użyte w nich składniki nie straciły wartość odżywczej. Bardzo ważną część publikacji stanowią porady dotyczące postępowania w razie wystąpienia działań niepożądanych leczenia onkologicznego związanych z żywieniem. Dr Rogulska wyjaśnia też, co to są probiobiotyki i prebiotyki i jaka jest ich rola w diecie pacjenta onkologicznego.
W Diecie kontra rak zamieszczono także informacje o żywieniu w przypadku nietolerancji laktozy czy glukozy, występującej u niektórych pacjentów onkologicznych leczonych chemioterapią i/lub radioterapią. Autorka przedstawia różnice i korzyści z zastosowania diety specjalnej z produktów spożywczych (dieta zmiksowana), a tzw. dietą przemysłową czyli specjalną gotową dietą do podaży doustnej. Dzięki książce możemy nauczyć się, jak sprawdzać podstawowe wskaźniki dotyczące masy ciała (BMI) i należnej masy ciała (NMC), poznamy wzory na wyliczenie dobowego zapotrzebowania na energię. Dowiemy się także, w jakiej ilości chorzy na nowotwory powinni dostarczać codziennie swojemu organizmowi poszczególne produkty odżywcze, w tym płyny. W Diecie kontra rak znajdziemy też przepisy na proste do przyrządzenia potrawy i przykładowy tygodniowy jadłospis.
Najważniejsze wnioski z lektury
Prace takie, jak monografia dr Aleksandry Kapały czy poradnik dr Anny Rogulskiej, pomogą zaplanować zbilansowaną dietę chorego na raka, dostarczającą odpowiednią ilość energii i wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Dzięki takiemu postępowaniu dietetycznemu organizm pacjenta, mimo choroby i często obciążającej terapii, może uniknąć niedożywienia i wyniszczenia, by móc skutecznie walczyć z rakiem.
Autorki zwracają też uwagę na dwie ważne sprawy związane z indywidualnym podejściem do pacjenta. Po pierwsze: dieta powinna być tak skomponowana, aby uwzględniać indywidualne preferencje, czyli po prostu to, co pacjent lubi i toleruje, zwłaszcza w sytuacji braku apetytu, kiedy chory ma trudności z przyjmowaniem posiłków i przymuszanie go do spożywania potraw, na które nie ma ochoty, może doprowadzić do zaprzestania jedzenia. Po drugie: każdy chory powinien stosować dietę indywidualnie opracowaną przez dietetyka z uwzględnieniem rodzaju nowotworu, stosowanej metody terapii i występujących działań niepożądanych leków.
Najważniejsze jest jednak to, że obie pozycje możemy z pełnym zaufaniem traktować jako rzetelne, uzupełniające się źródła informacji o żywieniu w chorobach nowotworowych, powstały bowiem na podstawie sprawdzonych w badaniach klinicznych ustaleń, które obalają wiele mitów.
Aleksandra Rudnicka
Aleksandra Kapała
Dieta w chorobie nowotworowej
Grupa Wydawnicza Foksal Sp. z o. o., 2016
Anna Rogulska
Dieta kontra rak
Żywienie w chorobie nowotworowej
Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2016
GPO 1/2017
Autor tekstu:
