Podstawy prawne udziału obywateli w konsultacjach społecznych
2019-10-11
Czynny udział organizacji pozarządowych w procesie stanowienia prawa jest częścią szeroko rozumianej partycypacji obywateli w rządzeniu w demokratycznym państwie. Konsultacje społeczne są jedną z form partycypacji, pozwalającą na przekazanie opinii między decydentami a interesariuszami, mając pomóc w wyborze najlepszego rozwiązania.
Mechanizm partycypacji społecznej ma umocowanie w Konstytucji RP, art. 4. Konstytucji RP stanowi, że naród (obywatele) sprawuje władzę przez swoich reprezentantów (zasada demokracji przedstawicielskiej) lub bezpośrednio (zasada demokracji bezpośredniej). Bardzo ważne są także konstytucyjne zasady: demokratycznego państwa prawnego, zaufania obywateli do państwa (art. 2.), społeczeństwa obywatelskiego (art. 12.), dialogu społecznego (preambuła i art. 20.) oraz subsydiarności (preambuła). Poza uregulowaniami konstytucyjnymi, wśród najistotniejszych podstaw prawnych dotyczących konsultacji społecznych są te, związane z rządowym procesem legislacyjnym. Tryb przeprowadzania konsultacji dotyczących projektów rządowych został określony przepisami regulaminu pracy Rady Ministrów (Uchwała Nr 190 z dnia 29 października 2013 r., poz.979 ze zm.).
Regulamin pracy Rady Ministrów określa minimalny zakres uzasadnienia projektu aktu normatywnego, jaki musi opracować organ wnioskujący:
• wyjaśnienie potrzeby i celu wydania aktu,
• przedstawienie rzeczywistego stanu wdziedzinie, która ma być unormowana,
• wykazanie różnic między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym - przewidywane skutki prawne wejścia aktu w życie,
• oświadczenie organu wnioskującego co do zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej,
• ocena organu wnioskującego, czy projekt aktu podlega notyfikacji zgodnie z przepisami dotyczącymi funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych.
Dotychczasowa praktyka pokazuje, że udział NGO w stanowieniu prawa jest nadal niewystarczajacy. Przyczyn takiego stanu jest wiele, m.in. brak wystarczającej wiedzy i kompetencji, brak znajomości procesu legislacyjnego, ale także brak szerszej informacji o konsultowanych aktach oraz krótkie terminy konsultacji.
W celu wzmocnienia potencjału organizacji pacjenckich i zwiększenia ich udziału kształtowaniu prawa w Polsce, PKPO w partnerstwie z Rzecznikiem Praw Pacjenta oraz OFOP prowadzi projekt „Obywatele dla Zdrowia”, w ramach którego realizuje konsultacje najważniejszych projektów rozporządzeń i ustaw w ochronie zdrowia, prowadzi bazę konsultacji społecznych oraz wypracowanych opinii i rekomendacji dostępnych na www.obywateledlazdrowia.pl. Od 2017 roku rozpocznie się cykl warsztatów dla NGO podnoszących kompetencje z zakresu procesu legislacyjnego, konsultacji i dialogu obywatelskiego. Wszelkie informacje znajdą Państwo na stronie Projektu.
Pragniemy zaprosić wszystkich obywateli do wspólnego uczestnictwa w planowaniu i wdrażaniu zmian w systemie ochrony zdrowia oraz dbaniu o respektowanie przysługujących pacjentom praw. Liczymy na Państwa zaangażowanie. Kwestia zdrowia publicznego powinna być przedmiotem troski wszystkich obywateli.
Beata Ambroziewicz,
Koordynator Projektu
„Obywatele dla Zdrowia”
GPO 4/2016
Autor tekstu:
