Eksperci o staraniach na rzecz rozwoju polskiej protonoterapii
2019-11-12
Podczas gdy na świecie powstają kolejne ośrodki zapewniające leczenie skuteczną formą radioterapii, jaką jest protonoterapia, w Polsce dostępność do niej jest bardzo ograniczona, a pacjenci zmuszeni są do migracji zdrowotnych do innych krajów Unii Europejskiej. Odpowiedzią na potrzeby rodzimych pacjentów zmagających się z nowotworami jest Projekt INPRONKO, o którego rozwój starają się eksperci z Wielkopolskiego Centrum Onkologii w Poznaniu oraz członkowie Konsorcjum Projektu – 19 instytucji: uniwersytetów, ośrodków onkologicznych oraz samorządów z pięciu województw Polski Zachodniej: wielkopolskiego, dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego i zachodniopomorskiego.
Medycyna to dziedzina, w której dostrzegamy jeden z największych postępów technologicznych. Nowoczesne metody leczenia zapewniają realną szansę na prowadzenie skutecznego i efektywnego procesu leczenia. Szczególnym obszarem są choroby nowotworowe – jedno z głównych współcześnie zagrożeń zdrowotności mieszkańców na całym świecie. Liczba zachorowań na nowotwory wciąż wzrasta, a zgodnie z Mapą potrzeb zdrowotnych, stanowią one drugą przyczynę zgonów pacjentów. Według prognoz epidemiologów, sytuacja ma ulec jeszcze pogorszeniu, wyprowadzając choroby nowotworowe na pierwszą pozycję w zakresie umieralności. W porównaniu ze średnią krajów Unii Europejskiej, wskaźnik 5-letnich przeżyć w Polsce jest niższy aż o kilkanaście punktów procentowych. Dane te wymagają prowadzenia stałego udoskonalania technik leczenia onkologicznego, zapewniając pacjentom dostępność do uznanych na świecie najwyższej jakości terapii.
Jedną z najnowocześniejszych metod leczenia onkologicznego jest protonoterapia, w ramach której leczonych może być wiele wskazań nowotworowych, ze szczególnym uwzględnieniem onkologii dziecięcej. Podkreślenia wymaga również fakt, iż radioterapia protonowa to połączenie medycyny z najnowocześniejszymi badaniami naukowymi, co winno stanowić kanon obecnych terapii. Rozwój innowacji w onkologii przekłada się jednocześnie również na rozwój ekonomiczno- -gospodarczy kraju, pozwalając pacjentom na realizowanie się w sferze społeczno-zawodowej.
O budowę Ośrodka Protonoterapii w Poznaniu stara się Konsorcjum Projektu INPRONKO. Powodzenie projektu przełoży się na skuteczność zwalczania nowotworów w Polsce, a w konsekwencji – zmniejszenie środków na świadczenia socjalne i dodatni efekt ekonomiczny dla gospodarki kraju. Do leczenia protonoterapią kwalifikuje się rocznie około dwóch tysięcy polskich pacjentów. Liczba ta ponad trzykrotnie przekracza możliwości funkcjonującego obecnie jedynego ośrodka w Krakowie. Drugi ośrodek jest niezbędny. Potwierdza to sytuacja chorych, dane, analizy i prognozy ekspertów. Przy aktualnym stanie wiedzy medycznej oraz sytuacji epidemiologicznej, jedna placówka protonoterapii nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania potrzeb wszystkich pacjentów. Projekt usytuowania kolejnego ośrodka protonoterapii w Poznaniu nie jest przypadkowy. Zapewnia on dobre połączenia komunikacyjne dla pacjentów z kilku województw, o liczbie przekraczającej 10 milionów, a przede wszystkim będzie zlokalizowany przy ośrodku onkologicznym z zapleczem profesjonalnej kadry.
Zabiegamy o wsparcie Ministerstwa Zdrowia oraz resortów odpowiadających założeniom Projektu INPRONKO. Projekt łączący rozwój polskiej medycyny, nauki, innowacji i myśli technologicznej wymaga więc międzyresortowej współpracy. Przedsięwzięcie wspierane jest przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego, ale jego zakres działania przekracza granice i możliwości finansowe jednego województwa, stąd potrzeba wsparcia ze strony funduszy na poziomie krajowym.
Radioterapia protonowa znajduje zastosowanie w skutecznym leczeniu nowotworów u dzieci, guzów mózgowia, podstawy czaszki, nowotworów głowy i szyi, okolicy przykręgosłupowej oraz innych lokalizacji, w których okolica napromieniana jest położona bardzo blisko narządów krytycznych, jak np. w wybranych przypadkach raka piersi i innych nowotworach klatki piersiowej czy miednicy. Ta wysoce zaawansowana forma leczenia onkologicznego wykorzystuje leczenie protonami, zapewniając bardziej bezpieczny proces leczenia, obniżając ryzyko powikłań oraz jednoczesne oszczędzanie zdrowych tkanek pacjenta. Obniża toksyczność leczenia, co ma kolosalne znaczenie szczególnie u najmłodszych pacjentów. Przewaga protonów w radioterapii nad konwencjonalną radioterapią, leczeniem fotonami i elektronami, wynika z faktu, że maksimum dawki występuje dla protonów na pewnej głębokości, a za pikiem Bragg’a dawka praktycznie spada do zera – promieniowanie uderza bezpośrednio w zmianę nowotworową, nie narażając zdrowych okolic ciała. Wskazania do leczenia protonami ulegają ciągłemu poszerzaniu. Grupa ekspertów opracowała Raport pt. „Strategia rozwoju protonoterapii w Polsce” – kompleksowy dokument przedstawiający aktualną sytuację, wskazania do leczenia protonami, wnioski i rekomendacje, których realizacja jest niezbędna do poprawy sytuacji pacjentów onkologicznych. Wytyczne European Society for Radiotherapy and Oncology mówią o potrzebie funkcjonowania jednego ośrodka protonoterapii na 10 milionów mieszkańców. W Polsce istnieje tymczasem wyłącznie jedna placówka, która nie ma możliwości zapewnienia leczenia w należnym zakresie. Na świecie działają już 64 ośrodki protonoterapii, a w budowie jest kolejnych 40 placówek. Innowacyjne metody leczenia to, poza nadrzędnym celem, czyli poprawą sytuacji pacjentów, również możliwości zahamowania odpływu kadry z Polski. Protonoterapia to niezwykle atrakcyjna, bogata i zapewniająca wiele perspektyw naukowych dziedzina, w ramach której mogą rozwijać się młodzi lekarze i pracownicy medyczni. Rozwój protonoterapii wspierają obecnie także trzy zespoły parlamentarne do spraw:
• Zintegrowanego Wielodyscyplinarnego Systemu Profilaktyki, Diagnostyki i Leczenia Chorób Nowotworowych w Polsce Zachodniej INPRONKO,
• Dzieci,
• Praw Pacjentów.
GPO 6/2018
Autorzy tekstu:
