Radioterapia regionu głowy i szyi
Wszyscy chorzy zakwalifikowani do napromieniania rejonu głowy i szyi przed rozpoczęciem leczenia powinni odbyć konsultację stomatologiczną. W ramach przygotowania stomatologicznego wskazane jest:
• wykonanie zdjęcia panoramicznego jamy ustnej obrazującego nieprawidłowości kostne w obrębie szczęki i żuchwy,
• wyleczenie wszelkich problemów w jamie ustnej, w tym m.in.: wypełnienie ubytków, usunięcie wymagających tego zębów i korzeni.
Radioterapia regionu klatki piersiowej
W przypadku pacjentek chorych na raka lewej piersi lekarz może zdecydować o napromienianiu na wstrzymanym wdechu (breath hold). Dzięki głębokiemu wdechowi i wstrzymaniu oddechu, klatka piersiowa oddala się od serca, co pozwala zmniejszyć dawkę promieniowania w sercu i zminimalizować ryzyko popromiennych powikłań kardiologicznych.
Technika oddychania
• Należy wykonać kilka swobodnych oddechów, następnie kilka głębszych komfortowych wdechów i wydechów. Po kolejnym wdechu należy wstrzymać oddech na około 40 sekund.
• Oddech powinna prowadzić klatka piersiowa bez angażowania brzucha. W czasie wdechu plecy muszą przylegać do powierzchni, na której pacjentka jest ułożona.
Przygotowanie do napromieniania na wstrzymanym wdechu polega na regularnym ćwiczeniu w domu oddechu wg opisanej wyżej zasady. Warto, ustawiając stoper na 40 sekund, policzyć w myśli. W ten sposób można w trakcie radioterapii, licząc, odtwarzać 40-sekundowe wstrzymanie oddechu na głębokim wdechu.
Radioterapia w regionie jamy brzusznej
W radioterapii ważna jest precyzja. Promieniowanie musi trafić za każdym razem dokładnie w to samo miejsce. W przypadku organów zlokalizowanych w jamie brzusznej wymaga to dużej dyscypliny od pacjenta. Gazy zalegające w jelitach mogą spowodować przesunięcie guza nowotworowego, co zmniejszy skuteczność radioterapii – promieniowanie nie trafi w guz. Z tego powodu podczas trwania radioterapii tak ważna jest regularność wypróżniania. Po oddaniu stolca, jelito grube się zmniejsza. Wtedy promieniowanie trafia bezpośrednio do guza nowotworowego.
Przygotowanie do radioterapii rozpoczyna się na 3 dni przed terminem rozpoczęcia terapii.
Zalecana dieta
• lekkostrawna, wykluczająca potrawy tłuste, surowe mleko, surowe warzywa i owoce, napoje gazowane, soki, ostre przyprawy,
• zwiększona podaż białka w diecie (źródłem powinny być półtłuste sery twarogowe, jogurty, ryby morskie, chude mięso drobiowe), w przypadku biegunki wykluczenie z diety mleka i zastąpienie go fermentowanymi produktami mlecznymi,
• posiłki o mniejszej objętości, ale częściej, nawet 5–6 razy dziennie,
• właściwe nawodnienie – około 2–2,5 litry płynów dziennie (wyłącznie napoje niegazowane).
|
Przygotowanie do radioterapii w obrębie jamy brzusznej
• W celu zmniejszenia ilości gazów w jelitach stosować Espumisan (lek dostępny w aptece bez recepty) – 2 kapsułki 3 razy dziennie.
• 3 godziny przed radioterapią nie jeść, można pić niewielkie ilości wody.
• Najpóźniej na 2 godziny przed radioterapią zażyć przyjmowane codziennie leki.
• Zadbać o wypróżnienie jelit, jeżeli rano w dniu radioterapii nie nastąpiło wypróżnienie, należy zastosować doodbytniczo 2 czopki glicerynowe (dostępne w aptece bez recepty). Nie należy stosować czopków glicerynowych w przypadku wystąpienia biegunki.
|
Radioterapia w regionie miednicy
W tym przypadku radioterapia może dotyczyć nowotworów prostaty u mężczyzn, nowotworów narządów rodnych u kobiet, nowotworów pęcherza i odbytnicy.
Przygotowanie
Promieniowanie musi precyzyjnie trafić w guz nowotworowy. Jednocześnie chronimy zdrowe narządy przed skutkami promieniowania. Narządy w jamie brzusznej przesuwają się w ciągu dnia. Wypełnienie pęcherza moczowego i zaleganie w jelitach gazów albo stolca może przesunąć zmianę nowotworową nawet o kilka centymetrów. Dlatego radioterapia w tym obszarze wymaga przygotowania od pacjenta. Tylko dzięki współpracy pacjenta z personelem medycznym jest skuteczna i bezpieczna.
W przypadku napromieniania regionu miednicy bardzo ważne jest takie samo wypełnienie pęcherza moczowego i odbytnicy w trakcie każdej frakcji napromieniania. Pół godziny przed radioterapią należy oddać mocz, następnie wypić pół litra wody, chyba że lekarz zaleci inaczej. W ten sposób wypełnia się pęcherz moczowy, a jego odpowiednia wielkość gwarantuje bezpieczne napromienianie. Od momentu rozpoczęcia picia wody do czasu napromieniania nie można już oddawać moczu.
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku radioterapii raka pęcherza. W tym wypadku pacjent musi oddać mocz tuż przed radioterapią, aby pęcherz był pusty. W każdej sytuacji lekarz prowadzący podaje szczegółowe instrukcje, których należy przestrzegać.
Zalecana dieta
W radioterapii obszaru miednicy wśród skutków ubocznych mogą pojawić się nudności i problemy żołądkowe, dlatego pacjentów obowiązuje podobna dieta jak w przypadku radioterapii jamy brzusznej. Dotyczy to również postępowania z biegunką.
Przeciwdziałanie powikłaniom w terapii nowotworów narządów rodnych
Radioterapii obszaru miednicy poddawane są pacjentki z nowotworami narządu rodnego.
W ich przypadku zalecane jest:
• stosowanie dopochwowo, codziennie przed snem globulek przepisywanych przez lekarza prowadzącego na receptę,
• globulki stosuje się w czasie całej radioterapii oraz do 10 dni po jej zakończeniu.
Ważne dla płodności
Promieniowanie jest szkodliwe dla zarodka/płodu. Z tego powodu pacjentki powinny poinformować lekarza prowadzącego o ewentualnej ciąży lub jej podejrzeniu. U wszystkich kobiet w wieku rozrodczym i aktywnych seksualnie przed rozpoczęciem radioterapii wykonany jest test ciążowy. W trakcie leczenia zaleca się stosowanie odpowiedniej metody zapobiegania ciąży, nawet, jeżeli na skutek stosowanego wcześniej leczenia (chemioterapia, hormonoterapia), doszło do zahamowania miesiączkowania. Brak menstruacji w trakcie leczenia onkologicznego nie wyklucza możliwości zajścia w ciążę. Lekarz prowadzący lub ginekolog może wskazać zalecaną metodę antykoncepcji.
Wskazówki na temat płodności dotyczą również mężczyzn leczonych napromienianiem w regionie miednicy, w bliskim sąsiedztwie jąder. Promieniowanie stosowane w trakcie brachyterapii może powodować produkcję wadliwych plemników i zwiększa ryzyko poronienia ewentualnej ciąży oraz wystąpienia wad u dziecka. Lekarz powinien też poinformować pacjentów przed rozpoczęciem leczenia radioterapią o możliwościach zabezpieczenia płodności.
Przygotowanie do radioterapii rozpoczyna się na 3 dni przed terminem rozpoczęcia terapii. Ważne są wszystkie elementy przygotowania. Nie wolno pominąć żadnego z nich. Od przygotowania zależy bezpieczeństwo pacjenta i skuteczność terapii. We wszystkich przypadkach pacjent powinien zabrać leki, które zażywa w ciągu dnia. Szczególnie dotyczy to leków przeciwbólowych, na nadciśnienie i cukrzycę.
Więcej informacji:
|
Przygotowanie do radioterapii w regionie miednicy:
• W celu zmniejszenia ilości gazów w jelitach stosować Espumisan (lek dostępny w aptece bez recepty) – 2 kapsułki 3 razy dziennie.
• Konieczna jest dbałość o odpowiednie nawodnienie organizmu – wypijanie w ciągu dnia co najmniej 1,5 litra płynów, najlepiej wody, zacząć 2 dni przed radioterapią i stosować przez cały czas terapii.
• W celu odpowiedniego wypełnienia pęcherza moczowego – na pół godziny przed radioterapią oddanie moczu, następnie wypicie ok. pół litra niegazowanych płynów i nieoddawanie moczu do czasu zakończenia radioterapii.
• W przypadku raka pęcherza tuż przed radioterapią należy oddać mocz, aby pęcherz był całkowicie opróżniony.
• Zadbać o wypróżnienie jelit, jeżeli rano w dniu radioterapii nie nastąpiło wypróżnienie, należy zastosować doodbytniczo 2 czopki glicerynowe (dostępne w aptece bez recepty). Nie należy stosować czopków glicerynowych w przypadku wystąpienia biegunki.
• Najpóźniej na 2 godziny przed radioterapią zażyć przyjmowane codziennie leki.
• W celu zmniejszenia ilości gazów w jelitach stosować Espumisan (lek dostępny w aptece bez recepty) – 2 kapsułki 3 razy dziennie.
• Konieczna jest dbałość o odpowiednie nawodnienie organizmu – wypijanie w ciągu dnia co najmniej 1,5 litra płynów, najlepiej wody, zacząć 2 dni przed radioterapią i stosować przez cały czas terapii.
• W celu odpowiedniego wypełnienia pęcherza moczowego – na pół godziny przed radioterapią oddanie moczu, następnie wypicie ok. pół litra niegazowanych płynów i nieoddawanie moczu do czasu zakończenia radioterapii.
• W przypadku raka pęcherza tuż przed radioterapią należy oddać mocz, aby pęcherz był całkowicie opróżniony.
• Zadbać o wypróżnienie jelit, jeżeli rano w dniu radioterapii nie nastąpiło wypróżnienie, należy zastosować doodbytniczo 2 czopki glicerynowe (dostępne w aptece bez recepty). Nie należy stosować czopków glicerynowych w przypadku wystąpienia biegunki.
• Najpóźniej na 2 godziny przed radioterapią zażyć przyjmowane codziennie leki.
|
