Program profilaktyki nowotworów głowy i szyi 2017–2020
2019-11-05
W latach 2017–2020 będzie prowadzony innowacyjny w skali europejskiej Polski Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi, którego inicjatorem, twórcą merytorycznym i organizacyjnym oraz ekspertem powołanym przez MZ jest prof. Wojciech Golusiński. Dzięki wczesnej diagnozie nowotwór rozwijający się w gardle, nosie lub w ustach może być wyleczony. Polska ma szansę zostać europejskim liderem skutecznej profilaktyki i leczenia nowotworów głowy i szyi. Mamy bowiem aż 20 mln złotych na badania przesiewowe i diagnostykę w tym zakresie.
– To pierwszy tak duży program profilaktyki nowotworów głowy i szyi – mówi dyr. Krzysztof Górski z Ministerstwa Zdrowia. – Realizuje go 11 centrów medycznych w całym kraju. Szacujemy, że do 2023 roku uda się przebadać nawet 70 tys. osób z grupy ryzyka. Teraz jednak zależy nam przede wszystkim na skutecznym dotarciu do tych, u których może się rozwijać ten rodzaj nowotworu.
Nowotwory głowy lub szyi to te, które rozwijają się w błonie śluzowej górnych dróg oddechowych, w przełyku, jamie ustnej, gardle, krtani, jamie nosowej, zatokach, śliniankach, tarczycy, tkance miękkiej kościach i skórze.
TO NIE AFTY
Trzeba zacząć od edukacji potencjalnych pacjentów i lekarzy. Prof. Wojciech Golusiński z Wojewódzkiego Centrum Onkologii w Poznaniu od pięciu lat popularyzuje wiedzę o tym schorzeniu jako krajowy koordynator Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi. Tegoroczny tydzień odbywał się w dniach 18-22 września i przebiegał pod hasłem: „Wspieramy jakość życia chorych po leczeniu”. Dzięki nowoczesnym i specjalnym pakietom medyczno-higienicznym chorzy po operacji usunięcia części krtani mogą wygodnie funkcjonować w codziennym życiu, podróżować i stopniowo wracać do zdrowia. Podjęcie skutecznej terapii zależy od wczesnego wykrycia nowotworu. Ten jednak często jest kwalifikowany przez lekarzy jako astma lub afty i latami niewłaściwie leczony. U 60% pacjentów nowotwór jest diagnozowany dopiero w 3. lub 4. stadium. W pierwszym stadium choroby, gdzie szanse na wyleczenie sięgają 95%, diagnozuje się zaledwie 20% chorych. Dlatego profilaktyka obejmie także szkolenie lekarzy
PRZEŁAMAĆ WSTYD
Popularyzacja wiedzy nie ogranicza się do plakatów i rozdawania ulotek przez jeden tydzień w roku. Najważniejsze jest trwałe przełamanie wstydu wśród pacjentów, bowiem choroba bywa powiązana z ryzykownymi zachowaniami, takimi jak wczesna inicjacja seksualna, częste zmiany partnerów, seks oralny czy nadużywanie alkoholu. Nowotwory jamy ustnej i gardła środkowego często wywołuje zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Zanim choroba się rozwinie, wirus może być nieaktywny nawet przez kilka lat. Coraz częściej choroba dotyka osób młodych, w pełni aktywności zawodowej.
Jacek Stępnicki z Centrum Diagnostyki i Terapii Onkologicznej Nu-Med z Tomaszowa Mazowieckiego uważa, że w tym przypadku nie można czekać na pacjenta, ale samemu do niego wychodzić. – Bardzo ważne, żeby pacjenci wiedzieli, że takie badanie nie boli, a wcześnie rozpoczęta kuracja nie jest bardzo uciążliwa. W trudnych przypadkach chorzy mogą liczyć na wsparcie psychologiczne – zapewnia prof. Golusiński.
POSZUKIWANIE CHORYCH
Wiele osób ignoruje utrzymywanie się co najmniej przez 3 tygodnie jednego z siedmiu znanych objawów mogących sygnalizować początek choroby. Dlatego Centrum Onkologii w Warszawie zamierza wykorzystać wolontariuszy z organizacji pozarządowych, którzy będą wchodzili w środowiska podwyższonego ryzyka, by edukować i nakłaniać do badania. O zakwalifikowaniu pacjenta do zaawansowanych badań diagnostycznych zdecyduje lekarz wypełniający ankietę z opisem rozpoznanych objawów. POZ-y współpracujące z krajowymi ośrodkami odpowiedzialnymi za realizację programu będą otrzymywały dotację pokrywającą koszty pracy lekarza prowadzącego badanie przesiewowe.
SZYBKA ŚCIEŻKA
Twórca programu profilaktyki nowotworów głowy i szyi, prof. Wojciech Golusiński nie kryje zadowolenia. Dzięki funduszom europejskim są środki na badanie 5 tys. osób i na pełną diagnostykę dla około 500 pacjentów rocznie. – Jeszcze nikt w Europie nie zrealizował tak szeroko zakrojonego programu w zakresie nowotworów głowy i szyi, które stanowią siódmą co do częstości występowania grupę nowotworów złośliwych na świecie – mówi Profesor. – Pacjenci nie będą musieli czekać na wizytę u specjalisty w ramach NFZ, będą mogli być szybciej diagnozowani i w razie potrzeby operowani.
W Polsce ten rodzaj raka jest diagnozowany u 11 tys. pacjentów, a śmiertelność wynosi 6 tys. osób rocznie. Liczba zachorowań niepokojąco rośnie.
Więcej informacji o konkursach i unijnym wsparciu znajdziesz na stronie:
Ewa Barlik
Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi realizują:
• Wielkopolskie Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
• Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
• Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
• Kliniki Neuroradiochirurgii
• Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu
• Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach
• Uniwersytet Medyczny w Łodzi
• NU-MED w Tomaszowie Mazowieckim
• Wojewódzkie Wielospecjalistyczne Centrum Onkologii i Traumatologii im. M. Kopernika w Łodzi
• Wojewódzki Szpital Kliniczny im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze
Osoby z grupy wysokiego ryzyka:
• 40-65 lat
• długotrwale palące
• nadużywające alkoholu
• narażone na zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) z utrzymującym się nieprzerwanie przez 3 tygodnie jednym z objawów:
• przewlekła chrypa
• ból gardła
• pieczenie języka
• owrzodzenie jamy ustnej
• niedrożność lub krwawienie z nosa
• problemy z przełykaniem
• guz na szyi
GPO 5/2017