Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca
2019-11-13
W 2019 roku rusza ogólnopolski Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca (WWRP) za Pomocą Niskodawkowej Tomografii Komputerowej (NDTK) – połączenie prewencji wtórnej z pierwotną w celu poprawy świadomości dotyczącej raka płuca wśród społeczeństwa i personelu ochrony zdrowia. Kwota przeznaczona na ten program to 20 mln zł.
Zalecenia włączania do Programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca
1. Osoby w wieku 55–74 lat z konsumpcją tytoniu większą lub równą 20 paczkolat, okresem abstynencji tytoniowej nie dłuższym niż 15 lat;
2. Osoby w wieku 50–74 lat z konsumpcją tytoniu większą lub równą 20 paczkolat, okresem abstynencji tytoniowej nie dłuższym niż 15 lat, u których stwierdza się jeden z czynników ryzyka:
• ekspozycja zawodowa na krzemionkę, beryl, nikiel, chrom, kadm, azbest, związki arsenu, spaliny silników diesla, dym ze spalania węgla kamiennego, sadza,
• ekspozycja na radon,
• indywidualna historia zachorowania na raka: przebyty rak płuca (lung cancer survivor), w wywiadzie chłoniak, rak głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. rak pęcherza moczowego,
• rak płuca w wywiadzie u krewnych pierwszego stopnia,
• historia chorób płuc: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub włóknienie płuc (IPF).
3. Osoba z grupy wysokiego ryzyka jest włączana do programu na podstawie decyzji podjętej wspólnie z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia (shared decision making), który przedstawia zasadę badania przesiewowego.
Zgłoszenia do Programu będzie można dokonać drogą osobistą/telefoniczną/mailową (nie będzie wymagane skierowanie od lekarza POZ).
Następnie odbędzie się tzw. wizyta kwalifikacyjna, przeprowadzona przez Koordynatora Programu lub osobę przeszkoloną w poradnictwie antytytoniowym, podczas której nastąpi objaśnienie zasad włączenia do programu oraz poinformowanie o ewentualnej konieczności badań inwazyjnych (biopsja) oraz zabiegu chirurgicznego. Wypełnione zostaną również ankiety dotyczące uzależnienia biologicznego od nikotyny, motywacji do rzucenia nałogu.
Kolejnym etapem będzie badanie NDTK (lekarz radiolog), którego wyniki zostaną omówione podczas następnego etapu: tzw. wizyty wynikowej, przeprowadzonej przez lekarza pulmonologa lub torakochirurga. W trakcie wizyty nastąpi m.in. wyjaśnienie pacjentowi charakteru wykrytych zmian w płucach i zasad dalszego postępowania w zależności od wielkości i morfologii zmian oraz badań inwazyjnych, które mogą prowadzić do zabiegu operacyjnego. W przypadku wykrycia rozedmy, która stanowi komponentę POChP, osoba uczestnicząca w programie otrzyma konsultację pulmonologiczną i zalecenia dotyczące dalszego postępowania – dotyczy to pozostałych schorzeń układu oddechowego, które wykrywa się za pomocą NDTK (choroby śródmiąższowe płuc).
Po trzech wyżej wymienionych wizytach zaczyna się kolejny cykl badań przesiewowych, w zależności od wielkości guzka, według określonych standardów National Comprehensive Cancer Network (NCCN) i systemu kontroli jakości opracowanego w celu standaryzacji badań przesiewowych i zaleceń dotyczących tomografii komputerowej w kierunku raka płuca, LungRADS.
Po 3, 6 lub 12 miesiącach w przypadku wykrycia guzka, który wymaga diagnostyki i zabiegu operacyjnego pacjent do badań przesiewowych nie wraca według powyższego schematu.
Zakłada się, że w ramach dostępnej alokacji wykonanych zostanie ok. 48,8 tys. badań. Biorąc pod uwagę coroczne powtarzanie badania, z populacji osób o zwiększonym ryzyku zachorowania na raka płuca programem może zostać objęte szacunkowo od 16 tys. do 26,6 tys. osób (w całym okresie jego realizacji).
Warto podkreślić, że edukacja w zakresie szkodliwości palenia tytoniu oraz informowanie o dostępnym poradnictwie antynikotynowym będzie integralną częścią Programu.
GPO 1/2019