Rak trzustki – bezgłośny zabójca
2019-10-29
Dr n. med. Naser Dib z Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock przedstawia czynniki ryzyka powstawania raka trzustki i namawia do działań profilaktycznych w kierunku tego nowotworu, który rozwija się cicho i podstępnie, często przez lata nie dając jednoznacznych objawów.
Wykrywanie raka trzustki
Potwierdzenie wystąpienia nowotworu uzyskuje się poprzez wykonanie takich badań jak: USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa, EUS (ultrasonografia endoskopowa), biopsja cienkoigłowa i laparoskopia diagnostyczna (pobranie tkanki do badania z użyciem laparoskopu bezpośrednio z trzustki), ultrasonografia laparoskopowa (badanie USG trzustki z użyciem laparoskopu) oraz rezonans magnetyczny. Badania te pozwalają stwierdzić obecność samego nowotworu oraz poznać stopień jego zaawansowania. Ponadto poznajemy, czy inne narządy nie zostały zaatakowane przez komórki nowotworowe trzustki. Wówczas wykonuje się również oznaczenia markerów nowotworowych.
Etiologia raka trzustki
Podobnie jak wprzypadku innych nowotworów, przyczynami powstawania raka trzustki, a następnie jego gwałtownego rozrostu są inne choroby: przewlekłe zapalenie trzustki, cukrzyca, nieprawidłowo leczona choroba wrzodowa żołądka (w wyniku której sok żołądkowy jest bardziej kwaśny niż powinien). Oprócz chorób, rozwojowi raka trzustki sprzyja palenie papierosów, ze względu na niezwykle szkodliwe związki chemiczne zawarte w dymie papierosowym – nitrozoaminy. Im więcej wypalonych papierosów, tym większe ryzyko zachorowania. Nadużywanie alkoholu to kolejna przyczyna powstawania raka trzustki. Innym powodem powstawania i rozwoju tej śmiertelnej choroby jest niewłaściwa dieta: spożywanie dużych ilości mięsa, węglowodanów oraz tłuszczów zwierzęcych, czyli nasyconych kwasów tłuszczowych, które bardzo obciążają wydolność i prawidłowe działanie trzustki. Niestety to nie wszystkie powody – pozostaje jeszcze destrukcyjny wpływ genów – naukowcy wyodrębnili cztery geny odpowiedzialne za powstanie i rozwój raka trzustki. Nieprawidłowe działanie genów – wadliwe mutacje – przyczyniają się do powstania i niekontrolowanego rozrostu komórek nowotworowych. Musimy pokładać nadzieję w tym, że naukowcy znajdą wkrótce możliwość „naprawy” sposobu replikacji DNA tych czterech odpowiedzialnych za chorobę genów.
W naszym kraju na nowotwór trzustki częściej chorują mężczyźni (8 przypadków na 100 tys. mężczyzn), niż kobiety (4–5 przypadków na 100 tys. kobiet). Pomimo braku jednoznacznej przyczyny rozwoju nowotworu trzustki, wiadomo jednak, że ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem – 80% przypadków tej choroby dotyczy osób po sześćdziesiątce.
Jak się chronić przed rakiem trzustki?
Przede wszystkim zachowujmy dietę zbilansowaną (czyli właściwą pod względem ilości przyjmowanych kalorii irodzajów pożywienia) i zrównoważoną (czyli dostarczamy wszystkich niezbędnych składników pokarmowych). Jedzmy pokarmy bogate w błonnik pokarmowy oraz antyoksydanty, np. witaminę C. Do potraw używajmy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych – znajdziemy je w rybach i naturalnych olejach roślinnych. Niestety na rozwój raka trzustki ma również wpływ nasz kontakt z chemikaliami (z pestycydami – środkami ochrony roślin, plastikiem, benzydyną, DDT). Zatem potrawy gotujmy w wodzie i na parze, pieczmy w folii aluminiowej (nie w torbach plastikowych), jedzmy czerstwe pieczywo, chude mleko, chude białe mięsa, ziemniaki, marchewkę, pomidory bez skórki, owoce bez skórek. Niewskazane są tłuszcze zwierzęce, czekolada, rzodkiewki, grzyby, kapusta, fasola, groch i ostre przyprawy. I z całą pewnością przestańmy palić papierosy i inne wyroby tytoniowe!
Objawy raka trzustki
Długo się nie pojawiają, ale kiedy już się pojawią, są to najczęściej: dolegliwości bólowe brzucha, żółtaczka i utrata masy ciała, nudności, wymioty, biegunki lub zaparcia, gorączka, anemia, zakrzepowe zapalenie żył lub wyczuwalny guz w nadbrzuszu. W ponad 20% przypadków zmiany nowotworowe obejmują sąsiednie narządy. Należy pamiętać, że nie wszystkie wymienione objawy pojawią się jednocześnie, zależy to od typu raka trzustki.
Zabieg chirurgiczny – jedyna metoda leczenia
O raku trzustki mówi się coraz częściej w mediach i to sprawia, że pacjenci pytają lekarzy o symptomy początku choroby. Ta słuszna troska o własne zdrowie jest bezcenna, ponieważ raka trzustki można wyleczyć tylko w najwcześniejszym stadium choroby. Po jej ujawnieniu wykonuje się zabieg chirurgiczny usunięcia fragmentu trzustki wraz guzem nowotworowym. Nie ma dziś na świecie innych metod leczenia raka trzustki. Jednak – jak już wspomniałem – ze względu na trudność wykrycia raka trzustki w jego wczesnym stadium, jak również ze względu na fakt, że rak trzustki daje objawy bardzo późno – 80% chorych trafia do onkologa w zaawansowanym stadium choroby, a wtedy możliwe jest tylko leczenie paliatywne, czyli maksymalna poprawa jakości życia i łagodzenie objawów nowotworu. W tym celu wykonuje się zabiegi polegające na zniszczeniu nerwów splotu trzewnego, co znosi ból. Jeżeli nie można zniszczyć chirurgicznie nerwów splotu trzewnego, jak najwcześniej rozpoczyna się podawanie pochodnych morfiny, bowiem dolegliwości bólowe są objawem dominującym w raku trzustki. Możliwe jest też przeprowadzenie zabiegów odbarczających drogi żółciowe i przewód pokarmowy. Polegają one na połączeniu dróg żółciowych (przewodu żółciowego lub pęcherzyka żółciowego) z jelitem.
Do dziś medycyna nie znalazła technik laboratoryjnych, które wykrywałby raka trzustki w jego najwcześniejszym stadium i które pozwalałyby na szybką interwencję i całkowite wyleczenie, dlatego też ważne jest wykonywanie raz wroku ultrasonograficznego badania jamy brzusznej – w szczególności po 60. roku życia, ponieważ ryzyko zachorowania zwiększa się wówczas kilkukrotnie.
GPO 1/2017
Fot. Designed by Freepik
Fot. Designed by Freepik
Autor tekstu:
