Rak trzustki – jak leczymy go w Polsce
2019-10-29
Prof. dr hab. n. med. Wiesław W. Jędrzejczak z Katedry i Kliniki Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego przedstawia obecnie stosowane schematy chemioterapii u chorych z rakiem trzustki w Polsce.
Budowa trzustki
Trzustka to narząd znajdujący się w środkowym nadbrzuszu pełniący funkcje zewnątrzwydzielniczą i wewnątrzwydzielniczą. Funkcja zewnątrzwydzielnicza jest odpowiedzialna za produkowanie wszelkiego rodzaju enzymów trawiennych, które z trzustki są przekazywane do przewodu pokarmowego. Około 97% tego narządu tworzą zraziki złożone z komórek nabłonkowych, wydzielających sok trzustkowy, zawierający enzymy trawienne. Transformacja nowotworowa tej części trzustki skutkuje nowotworem, którego nazywamy rakiem trzustki. Część wewnątrzwydzielniczą trzustki, czyli około 3% tego narządu, tworzą wyspy Langerhansa złożone w 20% z komórek alfa, wytwarzających glukagon oraz w 80% z komórek beta, wytwarzających insulinę.
Trzustka to narząd znajdujący się w środkowym nadbrzuszu pełniący funkcje zewnątrzwydzielniczą i wewnątrzwydzielniczą. Funkcja zewnątrzwydzielnicza jest odpowiedzialna za produkowanie wszelkiego rodzaju enzymów trawiennych, które z trzustki są przekazywane do przewodu pokarmowego. Około 97% tego narządu tworzą zraziki złożone z komórek nabłonkowych, wydzielających sok trzustkowy, zawierający enzymy trawienne. Transformacja nowotworowa tej części trzustki skutkuje nowotworem, którego nazywamy rakiem trzustki. Część wewnątrzwydzielniczą trzustki, czyli około 3% tego narządu, tworzą wyspy Langerhansa złożone w 20% z komórek alfa, wytwarzających glukagon oraz w 80% z komórek beta, wytwarzających insulinę.
Rak trzustki
Rak trzustki to nowotwór wywodzący się z nabłonkowych komórek części zewnątrzwydzielniczej trzustki. Najczęściej jest to tzw. gruczolakorak przewodowy, głównie zlokalizowany w przedniej części trzustki tzw. głowie, rzadziej w trzonie lub ogonie. Rocznie występuje w Polsce ok. 3500 nowych zachorowań na ten typ nowotworu, w większości powyżej 65 roku życia. Występują też nowotwory części wewnątrzwydzielniczej (należą one do tzw. nowotworów neuroendokrynnych), które stanowią 1–2% nowotworów trzustki i mają lepsze rokowanie.
Leczenie
Leczenie standardowe na całym świecie najpierw ograniczało się do stosowania samej gemcytabiny. Jest to lek dostępny dla polskich pacjentów od mniej więcej 10 lat. Przez długi czas stosowano wyłącznie tego typu terapię. W przypadku oporności mogliśmy stosować ewentualnie typowe leczenie dla nowotworów przewodu pokarmowego tj. 5-fluorouracyl z leukoworyną. Potem pojawił się program FOLFIRINOX, który jest oparty na wspomnianym 5-fluorouracylu z leukoworyną w skojarzeniu z irinotekanem i oksaliplatyną. W leczeniu raka trzustki stosuje się też obecnie skojarzenie gemcytabiny z nab-paklitakselem (terapia refundowana od stycznia 2017 r.)
Program FOLFIRINOX poprawił przeżycie pacjentów średnio o pięć miesięcy. W przypadku tego nowotworu jest to znaczący efekt. Jednak po drugiej stronie są nasilone działania niepożądane. Jest to leczenie toksyczne i przeznaczone dla pacjentów we względnie dobrym stanie.
Nab-paklitaksel jest lekiem stosunkowo drogim. Decydującą częścią kosztów jego zastosowania jest koszt samego leku. Natomiast leczenie powikłań jest mało kosztowne. Zaś FOLFIRINOX jest złożony ze względnie tanich leków, z kolei kosztowne jest leczenie jego powikłań. Tym samym łączny koszt skojarzonego leczenia nab-paklitakselem z gemcytabiną jest podobny do kosztów stosowania FOLFIRINOX-u. I jest jeszcze zysk w postaci lepszej jakości przeżycia tych dodatkowych miesięcy życia. Jest to bliższa przyszłość leczenia trzustki.
Perspektywy leczenia raka trzustki
Dalszą przyszłością jest próbowanie nowych cytostatyków, o innych mechanizmach działania. Tutaj przełomów nie ma. Ciekawe są próby wykorzystania tzw. szczepionek, jednak rak trzustki nie jest nowotworem, gdzie wyniki są porównywalnie dobre do tych przy leczeniu raka płuca czy chłoniaka Hodgkina. W nowych badaniach wykorzystuje się też szczepionkę opartą o zmodyfikowaną bakterię Listeria monocytogenes, która ma wzbudzić odporność przeciwko rakowi trzustki. Innym preparatem może być szczepionka z komórek nowotworowych, które są zabite za pomocą promieniowania, odpowiednio preparowane i podawane chorym. Może to spowodować dalszą poprawę sytuacji leczenia pacjentów z nowotworami trzustki. Badania ciągle trwają.
GPO 1/2017
Autor tekstu:
