W czym ci może pomóc pielęgniarka stomijna
2019-10-08
O roli pielęgniarki w edukacji i opiece pacjentów stomijnych pisze mgr Agnieszka Biskup – wiceprezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Stomijnych. Od 21. lat towarzyszy i wspiera chorych ze stomią i ich bliskich. Aktualnie pracuje w Klinice Chirurgii Ogólnej i Kolorektalnej w USK im. WAM-CSW w Łodzi
Kim jest pielęgniarka stomijna?
Pielęgniarka stomijna, to osoba zatrudniona w ochronie zdrowia, która towarzyszy choremu od chwili, kiedy dowiaduje się on, że będzie miał wyłonioną stomię i zajmuje się nim przez cały czas, kiedy tę stomię ma. W przypadku stomii czasowej jest to okres od kilku tygodni, do kilu miesięcy czy nawet lat. Gdy chory ma wyłonioną stomię definitywną, pielęgniarka jest z nim do końca życia. Oczywiście towarzyszyć, nie znaczy dosłownie być 24 godziny na dobę z pacjentem. Znaczy to być do jego dyspozycji, sprawując profesjonalną opieką w trakcie pobytu w szpitalu i po wypisie do domu (np. w poradni stomijnej). Bycie do dyspozycji to sytuacja, w której pacjent wie, gdzie i kiedy powinien, a także kiedy może się zgłosić się o pomoc czy o radę do swojej pielęgniarki stomijnej.
Pielęgniarka stomijna jest jednym z członków zespołu terapeutycznego, czyli zespołu ludzi, którzy zajmują się pacjentem w jego procesie leczenia, podobnie jak lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, chirurg, rehabilitant, dietetyk, radioterapeuta, onkolog, psycholog… itd., zależnie od potrzeb.
Czym zajmuje się pielęgniarka stomijna?
Kiedyś moja koleżanka napisała dla mnie kartę z gratulacjami, a w niej takie zdanie: Bierzesz chorych za rękę – czasem w najtrudniejszym momencie ich życia – i prowadzisz ich przez manowce choroby tak, by wyprowadzić na właściwą, prostą drogę.
I to właśnie robi pielęgniarka stomijna. A mniej literacko: pielęgniarka stomijna wyjaśnia, radzi, edukuje, pielęgnuje, wspiera, pokazuje jak dbać o siebie i o bliskich.
Opieka pielęgniarki stomijnej nad chorym powinna mieć swój początek jeszcze przed zabiegiem wyłonienia stomii. W naszych, polskich warunkach, we właściwie funkcjonującej placówce służby zdrowia, ma to miejsce w przeddzień operacji, kiedy chory trafia na oddział chirurgiczny. Wtedy pielęgniarka nawiązuje z nim kontakt, wyjaśnia czym jest stomia, tłumaczy inne trudne dla chorego terminy medyczne związane z działaniami pielęgniarskimi czy procesem leczenia. Pokazuje sprzęt stomijny, wyznacza miejsce na przyszłą stomię. Czasem, zależnie od zasad przyjętych w danej placówce, uczy sposobu podnoszenia się po operacji, sposobu oddychania czy pozycji w łóżku, które ułatwiają rekonwalescencję. Pomaga jednocześnie odnaleźć się hospitalizowanemu człowiekowi w nowej sytuacji, związanej z reżimem szpitalnym.
Najlepiej, gdyby te medyczne sytuacje odbywały się z poszanowaniem godności pacjenta i w możliwie komfortowych warunkach, jakie da się stworzyć, by w bliższej i dalszej przyszłości mogły owocować dobrą, obopólną współpracą, na bazie wcześniej pozyskanego zaufania.
Po zabiegu wyłonienia stomii pielęgniarka stomijna zwykle jest osobą, która jako jedna z pierwszych ogląda brzuch chorego, ocenia stomię i warunki wokół niej, wymienia sprzęt stomijny (albo od razu, albo w najbliższym właściwym terminie). W następnych dniach uczy pacjenta, jak o nią dbać, dostosowując metody edukacyjne i sprzęt stomijny oraz akcesoria pielęgnacyjne do sytuacji chorego, a zwłaszcza tego, jak goi się jego brzuch. Jeśli jest potrzeba i/albo wola chorego, do tej edukacji włącza jego bliskich.
Jeśli proces zdrowienia przebiega prawidłowo, edukacja w kierunku samopielęgnacji trwa kilka dni. Tyle ile pobyt chorego w szpitalu.
Oczekuje się w związku z tym, że osoba ze stomią (lub jej opiekun), opuszczając oddział szpitalny, powinna wiedzieć jaką ma stomię i czym się ona charakteryzuje, powinna umieć samodzielnie zmienić dobrany dla niej sprzęt stomijny. Edukacja pielęgniarki ma sprawić, że stomik będzie wiedział, gdzie i w jaki sposób odebrać sprzęt stomijny i potrzebne akcesoria pielęgnacyjne w ramach refundacji i kiedy zgłosić się na wizytę kontrolną.
I tu dobrym rozwiązaniem byłaby ciągłość opieki, czyli poradnie stomijne. Gdzie pielęgniarka stomijna dalej czuwałaby nad stomikiem i jego stomią. Ponieważ stomia zmienia się, zmieniają się też warunki na brzuchu stomika, który wraca do zdrowia i czasem trzeba korygować np. dobór sprzętu stomijnego czy akcesoriów do pielęgnacji.
W tym okresie często pacjent poddaje się dalszym terapiom, np. onkologicznym (chemioterapia, radioterapia) i jego organizm różnie może zareagować na te sposoby leczenia, czasem powodując kłopoty pielęgnacyjne.
Pielęgniarka stomijna uwrażliwia pacjenta na wszelkiego rodzaju zmiany, które mogą pojawić się w związku z posiadaną stomią. Co oznacza, że powinien on umieć zauważyć ewentualne powikłania i móc się w tej kwestii skonsultować ze swoją pielęgniarką stomijną.
Czego poza tym należy oczekiwać od pielęgniarki stomijnej?
Myślę, że tego samego, co po każdej innej pielęgniarce, czyli profesjonalizmu, wiedzy, umiejętności jej przekazywania i stosowania w pracy taktu, etycznego postępowania, holistycznego (całościowego) podejścia do pacjenta i empatii. Oczywiście w szczególności wiedzy i umiejętności z zakresu pielęgnacji stomii, stomii powikłanej czy trudnej. Znajomości pełnej gamy sprzętu stromijnego oraz akcesoriów pielęgnacyjnych, a także znajomości sposobów postępowania w różnych sytuacjach medycznych.
GPO 1/2016
Autor tekstu:
