Rola organizacji pacjentów w dostępie do innowacyjnych terapii onkologicznych
2019-10-07
Past-Prezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych – Szymon Chrostowski przedstawia stanowisko w sprawie udziału organizacji pacjentów w negocjacjach cenowych w procesie refundacji leków.
We współczesnym świecie informacja o nowych, innowacyjnych terapiach dociera błyskawicznie. Pacjenci szybko dowiadują się o tym, że w Ameryce czy Europie został zarejestrowany nowy lek, który w wielu krajach jest refundowany i chcą tego samego w Polsce. Niestety w naszym kraju proces dostępu do nowoczesnych leków jest długi i czasami z niewiadomych powodów kończy się niepowodzeniem. Chorzy na nowotwory często zwracają się do Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych z pytaniem dlaczego tak się dzieje i co my, jako organizacja pacjentów możemy zrobić, aby lek, który może uratować czy przedłużyć ich życie, był dostępny.
Nasza działalność w tym zakresie jest dwukierunkowa. Z jednej strony pomagamy w sposób konkretny poszczególnym osobom, a z drugiej staramy się rekomendować zmiany prawne, systemowe, istotne dla wszystkich pacjentów onkologicznych. Praktyczna pomoc polega na zbieraniu pieniędzy na leki dla konkretnych osób, poprzez zakładanie w ramach organizacji indywidualnych subkont celowych, co robi wiele fundacji. W ramach prowadzonej przez Koalicję akcji „Pacjent Wykluczony” pomagamy też chorym prawnie, udzielając informacji i kontaktując ich z kancelariami w całej Polsce, pracującymi pro publico bono. Wspieramy też całe grupy chorych, np. pacjentów z mielofibrozą walczących o refundację jednego konkretnego leku, który nie tylko ułatwiłby ich codzienne zmagania z chorobą, ale dał możliwość przygotowania do zabiegu ratującego życie. W tej sprawie redagujemy i wysyłamy pisma i petycje, ułatwiamy kontakt z decydentami. Informujemy też poprzez media społeczeństwo o sytuacji tych chorych.
Nasza praca na rzecz zmian systemowych to przede wszystkim wprowadzony w tym roku pakiet onkologiczny, dzięki któremu dostęp do diagnostyki i podstawowego leczenia stał się dla chorych na nowotwory szybszy. Niewiele osób ma świadomość, że pakiet nie obejmuje innowacyjnych terapii dostępnych w Polsce w ramach programów lekowych, których tworzenie i funkcjonowanie reguluje ustawa refundacyjna. Rola organizacji pacjentów w tych procedurach jest ograniczona. Możemy jedynie uczestniczyć, i rzeczywiście bierzemy udział, w części prac prowadzonych przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), opiniując z punktu widzenia pacjentów leki, które są w procesie kwalifikacji do refundacji. Mamy też swojego przedstawiciela z Biura Rzecznika Praw Pacjenta, który na stałe reprezentuje pacjentów w pracach AOTMiT i udziela nam potrzebnych informacji.
To, co dzieje się dalej w procesie refundacji z pozytywnie zarekomendowanymi przez AOTMiT lekami, jest objęte klauzulą poufności. Wiedzą o tym tylko przedstawiciele producenta leku, a ze strony Ministerstwa Zdrowia zespół negocjacyjny i wydająca ostateczną decyzję Komisja Ekonomiczna z ministrem, czy odpowiedzialnym za politykę lekową wiceministrem na czele. Jak napisała Pani mecenas Monika Duszyńska: przepisy prawa nie umożliwiają udziału środowisk pacjenckich w negocjacjach cenowych.
W naszej opinii są to dobre przepisy. Nie chcemy bowiem, by organizacje pacjenckie były kartą przetargową którejkolwiek ze stron. Nie chcemy uczestniczyć w sytuacjach, w których mógłby paść choć cień podejrzenie, że przedstawiciel pacjentów lub jego organizacja, skorzystali w jakiś sposób z udziału w negocjacjach. Przestrzegałbym też liderów organizacji pacjentów przed działaniami w tym kierunku.
Jednak czytając artykuł Pani Mecenas i analizując docierające do nas informacje na temat sposobu prowadzenia negocjacji cenowych leków, w trosce o interesy pacjenta, domagamy się przejrzystości takiego postępowania przede wszystkim w zakresie ujawnienia uzasadnienia odmowy refundacji w oparciu o konkretne kryteria. W świetle przedstawionych faktów konieczne są także zmiany w samym procesie prowadzenia negocjacji cenowych, umożliwiające wnioskodawcą wcześniejsze zapoznanie się z oczekiwaniami Komisji Ekonomicznej i możliwość korekty pierwotnej oferty. Nie mogą też być przeszkodą w refundacji niewiele znaczące błędy proceduralne, np. jednodniowe opóźnienie w dostarczeniu dokumentacji.
W sprawie oceny negocjacji cenowych leków organizacje pacjentów są między przysłowiowym młotem a kowadłem. Doskonale znamy stanowisko producentów leków, wielokrotnie przedstawiane publicznie i precyzyjnie opisane w artykule Pani mecenas Moniki Duszyńskiej. Przede wszystkim chcielibyśmy poznać opinię drugiej strony uczestniczącej w negocjacjach cenowych, czyli Ministerstwa Zdrowia reprezentowanego przez Komisję Ekonomiczną. Znamy odpowiedź firm farmaceutycznych na pytanie: Dlaczego niektóre leki nie trafiają do refundacji? Czekamy na odpowiedź Ministerstwa Zdrowia, bo dotychczasowa polityka lekowa nie daje możliwości dostępu do innowacyjnych terapii wielu chorym na nowotwory.
Pakiet onkologiczny był pierwszym krokiem wprowadzającym zmiany w polskiej onkologii. Wczesna diagnoza i w porę podjęte leczenie to najwłaściwszy sposób ratowania chorych na nowotwory, ale nie możemy też pozostawić bez pomocy pacjentów, którzy z powodu zaawansowania choroby wymagają nowoczesnych terapii.
Udostępnienie diagnostyki molekularnej, terapii spersonalizowanych, leków immunokompetentnych będzie kolejnym krokiem w naszych działaniach. Musimy jednak zacząć od zmiany przepisów prawnych, rozporządzeń, w tym np. regulaminu prac Komisji Ekonomicznej.
GPO 5/2015
Autor tekstu:
