Zachowanie płodności jest możliwe!
2019-08-26
Choroby nowotworowe atakują coraz młodsze osoby. Dzięki współczesnej medycynie mogą walkę z rakiem wygrać. Jednak leczenie onkologiczne pacjentów nie jest obojętne dla ich płodności. Pacjenci, którzy po chorobie chcą mieć dzieci, powinni wiedzieć, że mogą zachować swoją płodność. Dlatego kliniki leczenia niepłodności, takie jak InviMed, wprowadzają specjalne programy chroniące płodność pacjentów onkologicznych.
Leczenie onkologiczne wiąże się z różnymi rodzajami zabiegów chirurgicznych, chemioterapią lub radioterapią, które mogą spowodować, że pacjenci już nigdy nie będą mogli mieć potomstwa w wyniku naturalnego poczęcia. U kobiet leczenie onkologiczne może prowadzić do przedwczesnego wygasania czynności jajników, czyli przedwczesnej menopauzy z powodu zmniejszenia rezerwy komórek jajowych w jajnikach, a tym samym niepłodności. U mężczyzn nasienie wystawione na działanie chemioterapii lub radioterapii może mieć uszkodzenia genetyczne. Nie każda terapia przeciwnowotworowa powoduje niepłodność, jednak trzeba mieć świadomość jej ryzyka. Dlatego wszyscy pacjenci poddawani takiemu leczeniu powinni być informowani o możliwości utraty płodności i wspólnie z lekarzem powinni spróbować znaleźć sposób na jej zachowanie. Najbardziej dokładnymi wiadomościami o metodach zachowania płodności dysponują specjalistyczne kliniki, takie jak InviMed – Europejskie Centrum Macierzyństwa, które sprawę ochrony płodności pacjentów onkologicznych traktuje jako priorytetową.
Zawsze jest konieczna szczera rozmowa z lekarzem. Może okazać się, że jest szansa na urodzenie dziecka przed rozpoczęciem leczenia. Jeżeli takie rozwiązanie jest niemożliwe, lekarz wskaże dostępne sposoby na zachowanie płodności.
Czynnikami, które mają wpływ na płodność osoby poddawanej leczeniu onkologicznemu, są: wiek pacjenta, typ terapii – dawka, czas trwania, obszar lub miejsce operacji, zmiany genetyczne, jak również zastosowany rodzaj leku, ponieważ leki należą do różnych grup ryzyka. Im dłużej trwa terapia i im większe są jej dawki, tym większe jest ryzyko uszkodzenia układu rozrodczego.
Chemioterapia może uszkodzić lub całkowicie zniszczyć komórki jajowe. Radioterapia może uszkodzić układ rozrodczy, jeśli jest w bezpośredniej bliskości miednicy. Promieniowanie na przysadkę mózgową lub obszary w mózgu produkujące hormony, może powodować niepłodność przez wpływ na ich produkcję. Nieobojętne są operacje – usunięcie jajników, macicy, szyjki macicy lub innych części układu rozrodczego.
U kobiet po odbytej terapii onkologicznej lekarze zalecają wstrzymanie się na min. 6 miesięcy z planowaniem ciąży, ze względu na możliwość uszkodzeń genetycznych komórek jajowych. Mężczyźni po zakończeniu terapii przeciwnowotworowej powinni zaczekać min. 2 lata, ponieważ nasienie wystawione na działanie leków onkologicznych może mieć uszkodzenia genetyczne. Uważa się, że w ciągu 2 lat uszkodzenia te zostaną naprawione przez organizm.
Metody zachowania płodności również zależne są od wieku. U mężczyzn sposób zamrażania nasienia jest już powszechnie stosowany. U kobiet stosuje się zamrażanie dojrzałych komórek jajowych, wycinków jajnika a także zamrażanie embrionów. Dzięki witryfikacji – specjalnej metodzie szybkiego zamrażania, przechowywany materiał jest w pełni wartościowy. Nowatorską metodą jest zamrażania jajników, które później wszczepia się kobiecie po przebytej terapii onkologicznej, aby pobudzić organizm do przywrócenia funkcji pozwalających na uzyskanie kontrolowanego przez lekarzy zapłodnienia.
Na czym polegają metody zachowania płodności stosowane w klinice InviMed i dla kogo są najodpowiedniejsze?
Witryfikacja oocytów pozwala na mrożenie i przechowywanie ich przez długi czas, niezależnie od stadium rozwoju. Szczególnie zalecana pacjentkom, które ze względu na specyfikę choroby i przyjętego protokołu leczenia nie mogą być poddane stymulacji hormonalnej. Witryfikacja daje szansę na posiadanie własnego potomstwa nawet wiele lat po zamrożeniu ich jajeczek. Zamrażanie zarodków jest procedurą polegającą na pobraniu przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego komórek jajowych, zapłodnieniu in vitro nasieniem partnera oraz ostatecznie na zamrożeniu powstałych zarodków do czasu wykorzystania po zakończeniu leczenia. Procedura zwykle wymaga stymulacji hormonalnej, co powoduje pewne ograniczenia w jej stosowaniu, szczególnie przy nowotworach hormono-zależnych.
Zamrażanie tkanki jajnikowej wiąże się z laparoskopowym pobraniem małego fragmentu jajnika i jego zamrożeniu. Po zakończeniu leczenia onkologicznego rozmrożone skrawki jajnika wszczepia się w miejsce wycięcia, w błonę wyścielającą jamę brzuszną. Metoda wymaga dwudniowej hospitalizacji na laparoskopię. Jest uważana za bezpieczną i skuteczną, czego dowodem jest kilkanaścioro dzieci na świecie urodzonych dzięki tej procedurze.
Chirurdzy stosują również operacje oszczędzające, czyli ograniczenie radykalności zabiegu usunięcia nowotworu. Dotyczy to szczególnie nowotworów jajnika czy szyjki macicy, ale jest to możliwe jedynie we wczesnym stadium zaawansowania choroby. Po takim zabiegu wymagane jest szczególnie wzmożone monitorowanie pacjentek. W niektórych przypadkach wykonują zabieg repozycji jajników, czyli chirurgiczne przesunięcie jajników względem pól naświetlania. Zabieg ogranicza ekspozycję jajników na promieniowanie.
Możliwa jest również supresja czynności jajników – farmakologiczne zahamowanie czynności jajników przez wprowadzenie jajnika w stan „uśpienia”. Dzięki supresji zmniejsza się toksyczne działanie prowadzonej terapii onkologicznej.
Metody są różne, ale trzeba o nich wiedzieć. Dlatego warto zapytać o dostępne możliwości swojego lekarza prowadzącego lub udać się bezpośrednio do kliniki specjalistycznej. W klinikach InviMed trwa akcja informująca pacjentki o możliwościach zachowania płodności. Klinika współpracuje z fundacją Alivia – Fundacja Onkologiczna Osób Młodych, która wspiera chorych, a także propaguje pro-aktywną postawę wobec choroby nowotworowej i przejęcie inicjatywy w jej leczeniu. Klinika InviMed oferuje również specjalny program medyczny „Zachować Płodność”, skierowany do pacjentek onkologicznych do 35 roku życia, u których ma być zastosowane leczenie onkologiczne.
Szczegóły na www.zachowacplodnosc.pl
GPO 4/2013