Żywienie w chorobie nowotworowej
2019-08-30
– obalamy mity
Kroplówka odżywia organizm chorego - MIT
Kroplówka to tylko woda z niewielką ilością chlorku sodu lub glukozy – czasem z dodatkiem innych soli (tj. chlorek potasu, wapń, octan sodu, magnez czy cytrynian sodu). Nic poza tym! Roztwory te służą do nawadniania organizmu, wyrównują zaburzenia jonowe czy też bywają nośnikiem leków, ale nie odżywią organizmu. Kroplówka nie zawiera białka, witamin, tłuszczy ani węglowodanów w odpowiedniej ilości. 500 ml glukozy o stężeniu 5% to tylko 100 kcal - nie może więc pokryć zapotrzebowania organizmu na kalorie.
Białko żywi raka - MIT
Jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka jest zbilansowana dieta, dostarczająca wszystkich niezbędnych składników odżywczych – oprócz węglowodanów, tłuszczy, witamin, bardzo ważne jest również białko. Specjaliści od żywienia są zgodni, że w przebiegu większości chorób (w tym chorób nowotworowych) kluczowym składnikiem diety powinno być białko – wzrost na jego zapotrzebowanie w czasie choroby może sięgać 45%. Białko jest niezwykle istotne w procesie budowy i regeneracji komórek, pomaga uniknąć utraty masy mięśniowej, wpływa pozytywnie na równowagę płynów w organizmie i zwiększa zdolność do gojenia się ran. Dodatkowo białka transportowe przenoszą wiele substancji, w tym odpowiadają za transport leków. Dlatego ich odpowiedni poziom w organizmie ma ogromne znaczenie w procesie leczenia. Białko pełni więc wiele ważnych funkcji i bez niego organizm człowieka nie może funkcjonować prawidłowo.
Zdarzają się sytuacje, że podaż białka musi zostać ograniczona (niewydolność nerek lub wątroby). Należy jednak pamiętać, że tylko lekarz onkolog lub osoba specjalizująca się w żywieniu klinicznym może o tym zdecydować. Nie można na własną rękę rezygnować ze spożycia białka.
Posiłki przygotowane w domu najlepiej odżywią chorego - FAKT ALE...
Każdy z nas ma przeświadczenie, że to, co przygotuje samodzielnie jest najlepsze dla chorego, którym się opiekuje. Jednak aby posiłki przygotowywane w domu były zdrowe i we właściwy sposób odżywiły organizm pacjenta z nowotworem trzeba wiedzieć, jak należy je odpowiednio przygotować!
Każdy chory onkologicznie – najlepiej w towarzystwie swoich bliskich – powinien skorzystać z konsultacji dietetycznej, podczas której oceniony zostanie stan odżywienia jego organizmu oraz przekazane zostaną wskazówki, jak skonstruować indywidualną, zbilansowaną dietę, która pozwoli dostarczyć składniki odżywcze zgodnie z jego zapotrzebowaniem. Na to, co pacjent może lub nie może spożywać wpływa wiele zmiennych – rodzaj nowotworu oraz stan chorego. Czasem zdarza się również tak, że w wyniku przebiegu choroby pacjent nie może zjeść zbyt dużych ilości pokarmu. Ciężko jest w takiej sytuacji pokryć dziennie zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Idealnym rozwiązaniem są wtedy wysokokaloryczne i wysokobiałkowe doustne specjalistyczne preparaty odżywcze, które dostarczają w małej objętości dużą ilość kalorii i składników odżywczych. Jeśli pacjent w okresie powyżej 7 dni nie może pokryć co najmniej 60% zapotrzebowania na kalorie, należy skonsultować się z lekarzem.
Raka można zagłodzić - MIT
Raka nie można zagłodzić! Stosowanie niewłaściwej diety i brak niezbędnych składników odżywczych może natomiast doprowadzić do niedożywienia lub pogłębienia niedoborów, które już istnieją. Taki stan źle rokuje: niejednokrotnie nie pozwala na prawidłowe leczenie (przeprowadzenie operacji czy zastosowanie chemio- czy radioterapii), jak również sprawia, że chorzy częściej narażeni są na infekcje i powikłania pooperacyjne. Wrasta także ryzyko śmierci. Wszystkie te elementy sprawiają, że obniża się jakość życia pacjenta i przedłuża się jego pobyt w szpitalu. Jeśli nie dostarczamy organizmowi niezbędnej ilości kalorii, to dla pozyskania energii organizm czerpie z własnych zapasów substancji odżywczych – na początku z tkanki tłuszczowej, a następnie z mięśni. Jest to bardzo niebezpieczna sytuacja ponieważ prowadzi do skrajnego osłabienia i odwodnienia. Dodatkowo nasila się jadłowstręt i obniża próg odczuwania bólu. Kolejnym etapem są zaburzenia rytmu serca oraz niewydolność narządów.
Chory, który nie je po prostu wyniszcza swój organizm. Wszelkie wątpliwości dotyczące odpowiedniej ilości spożywanego pokarmu należy konsultować ze specjalistą zajmującym się żywieniem klinicznym (lekarz, dietetyk). Nie należy samodzielnie podejmować decyzji dotyczących diety w chorobach onkologicznych, gdyż ma ona istotny wpływ na przebieg leczenia.
Dietą można wyleczyć raka - MIT
Żadna dieta nie wyleczy raka! Odpowiednio zbilansowana dieta, dostosowana do potrzeb pacjenta oraz stosowanie doustnych preparatów odżywczych wspomagają leczenie onkologiczne, ale nie leczą! Istnieje natomiast pojęcie diety antynowotworowej związanej z działaniami profilaktycznymi. Polega ona na wprowadzeniu do jadłospisu produktów, których spożywanie może zmniejszyć ryzyko zachorowania na choroby onkologiczne. Wyróżnić można wiele produktów, które zawierają związki ochronne korzystnie wpływające na organizm człowieka. Należą do nich między innymi: warzywa kapustne, cebulowate, strączkowe, brokuły, tłuste ryby, produkty z lnu czy zielona herbata. Dieta antyrakowa to także szerokie pojęcia uwzględniające aktywność fizyczną, prewencję otyłości i niepalenie tytoniu.
Należy pamiętać, że produkty powszechnie uważane za „antyrakowe” NIE mają właściwości uzdrawiających. Do tej pory nie ma również dowodów, że istnieje jakakolwiek „dieta”, którą można wyleczyć chorego onkologicznie! Nie można więc rezygnować z konwencjonalnego leczenia na rzecz stosowania wyłącznie „odpowiedniej” diety. Takie postępowanie może odebrać pacjentowi szansę na powrót do zdrowia.
Brak apetytu w chorobie nowotworowej jest normalny - MIT
Brak apetytu niejednokrotnie postrzegany jest jako naturalny element choroby, nie wymagający interwencji z zewnątrz. W rzeczywistości brak łaknienia to następstwo zmian zachodzących w organizmie dotkniętym chorobą oraz jeden z niepożądanych efektów ubocznych leczenia. U pacjentów mogą pojawić się również wymioty, biegunki czy zmiany odczuwania smaku i zapachu, które dodatkowo zniechęcają do spożywania posiłków. Taki stan to wyraźny sygnał, że należy zareagować, by nie doprowadzić do wyniszczenia organizmu. W sytuacjach, gdy domowa dieta nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na składniki odżywcze (na przykład brak możliwości spożywania tradycyjnych posiłków), których potrzebuje pacjent z chorobą nowotworową, zaleca się włączenie żywienia medycznego. Najlepszą i najwygodniejszą (najmniej inwazyjną) formą żywienia medycznego jest metoda żywienia doustnego. Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN) rekomenduje w takiej sytuacji wysokokaloryczne i wysokobiałkowe doustne specjalistyczne preparaty odżywcze, które dostarczają w małej objętości dużą ilość kalorii i składników odżywczych – co rzadko można osiągnąć komponując posiłki ze zwykłych produktów. W celu prawidłowego skomponowania i dobrania odpowiedniej diety, która jest kluczowym elementem procesu leczenia chorego, konieczna jest konsultacja ze specjalistą.
Źródła
1. Kłęk S., Jarosz J., Jassem J., Kapała A., Krawczyk J., Krzakowski M., Misiak M., Szczepanek K., Polskie Rekomendacje Żywienia Dojelitowego i Pozajelitowego w Onkologii – część II: żywienie drogą przewodu pokarmowego (żywienie dojelitowe), Onkologia w praktyce klinicznej; 2013
2. Baldwin C., Parsons T., Logan S. Dietary advice for illness-related malnutrition in adults. Cochrane Database of Syst. Rev.; 2001
3. Milne A.C., Pooter J., Vivanti A., Avanell A. Protein and energy supplementation in elderly people at risk from malnutrition. Cochrane Database Syst. Rev.; 2009
4. Podstawy żywienia klinicznego, Sobotka L. (red.) Scientifica, Kraków; 2013
5. Fakty i mity żywienia w chorobie onkologicznej, materiał edukacyjny Nutricia, opracowanie dr Aleksandra Kapała.
GPO 9/2014