Ryzyko niedożywienia, niedożywienie, wyniszczenie – uciążliwy „towarzysz” w chorobie
2019-09-09
Aby prawidłowo funkcjonować, nasz organizm potrzebuje 5 głównych rodzajów składników pokarmowych: białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin i minerałów w odpowiednich proporcjach i ilości. Pokarm wykorzystywany jest do uzyskania energii i tworzenia składników struktury ciała. Codzienna dieta powinna być kompletna i zbilansowana, jeśli jednak bilans ten na skutek np. zwiększonego zapotrzebowania na energię i składniki budulcowe pozostaje niezrównoważony, dochodzi do spadku masy ciała i rozwoju niedożywienia pacjenta.
Jak ważne jest dobre odżywianie?
Niedożywienie powoduje negatywne konsekwencje, pogarsza jakość życia. Dostarczanie naszemu organizmowi prawidłowej ilości składników odżywczych zapobiega utracie masy ciała i mięśni, pomaga zachować siły. Prawidłowe odżywianie zapewnia sprawne działanie układu immunologicznego, a więc zapobiega infekcjom oraz ich powikłaniom. Dzięki dobrej diecie, w chorobie szybciej powracamy do zdrowia, łatwiej tolerujemy niepożądane skutki leczenia i osiągamy lepsze wyniki terapii, zmniejszamy ryzyka psychiczne długotrwałej choroby, poprawiamy rokowanie i jakość życia.
Niedożywienie – przyczyna czy następstwo?
Niedożywienie jest w równym stopniu przyczyną jak i następstwem złego stanu zdrowia: nieprawidłowe odżywianie, szczególnie przez dłuższy okres czasu, zwiększa naszą podatność na choroby i urazy. Natomiast choroby i urazy mogą w różnych mechanizmach prowadzić do pogorszenia apetytu – co skutkuje gorszym odżywieniem. Jest to więc błędne koło, którego zatrzymanie często wymaga pomocy medycznej: lekarza, farmaceuty lub dietetyka.
Jakie choroby mogą powodować niedożywienie?
Niedożywienie mogą powodować liczne schorzenia onkologiczne, układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc POChP), choroby układu pokarmowego np. nieswoiste zapalenia oraz czynnościowe schorzenia jelit (np. IBD i IBS), mukowiscydoza. Niekorzystny wpływ na stan odżywienia mogą mieć też niektóre metody leczenia np. chemioterapia czy radioterapia. Niedożywienie związane z chorobą powstaje jako rezultat:
• zwiększonego zapotrzebowania na składniki odżywcze (na przykład w czasie choroby lub po urazie),
• zmniejszonej podaży składników odżywczych (z powodu bólu, utraty zainteresowania jedzeniem lub objawów niepożądanych leczenia np. nudności lub wymioty),
• zwiększonej utraty składników odżywczych (na skutek zaburzeń wchłaniania lub biegunki),
• depresji (następstwa np. bólu czy braku spodziewanej poprawy),
• czysto praktycznych trudności w przygotowaniu posiłku i przyjmowaniu pokarmu, problemów z podaniem go sobie do ust (np. u chorych wyniszczonych lub cierpiących na chorobę Parkinsona).
Jakie mogą być następstwa przedłużającego się stanu niedożywienia?
Następstwa przedłużającego się stanu niedożywienia to m.in.:
• upośledzenia pracy serca,
• upośledzenia pracy płuc,
• upośledzenia pracy układu pokarmowego,
• negatywne konsekwencje psychologiczne – zmęczenie, apatia, a nawet depresja,
• wyniszczenie, czyli zmniejszenie masy ciała, zanik mięśni i znaczne, ogólne osłabienie uniemożliwiające pacjentowi wykonywanie codziennych czynności i samodzielne prowadzenie normalnego życia.
• upośledzenia pracy płuc,
• upośledzenia pracy układu pokarmowego,
• negatywne konsekwencje psychologiczne – zmęczenie, apatia, a nawet depresja,
• wyniszczenie, czyli zmniejszenie masy ciała, zanik mięśni i znaczne, ogólne osłabienie uniemożliwiające pacjentowi wykonywanie codziennych czynności i samodzielne prowadzenie normalnego życia.
Jak możemy pomóc choremu niedożywionemu, czy możemy żywić go lepiej?
Głównym źródłem składników odżywczych jest jedzenie. U chorych z niedożywieniem związanym z chorobą dotychczasowy sposób odżywiania często zawodzi. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest zwiększone, a apetyt zmniejszony i przyjęte postępowanie powinno uwzględniać suplementację specjalnymi środkami dietetycznymi, pełno odżywczymi o dużej zawartości i wysokiej jakości energii.
mgr farmacji Katarzyna Jakrzewska
GPO 3/2015