Wpływ pandemii COVID-19 na system opieki onkologicznej

2021-07-22

Nie należy unikać wizyt w placówkach onkologicznych w celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki i leczenia w obawie przed zakażeniem wirusem SARS-Cov2 – wynika z raportu Wpływ pandemii COVID-19 na system opieki onkologicznej przygotowanego przez zespół lekarzy-ekspertów i naukowców na zlecenie Ministerstwa Zdrowia pod kierownictwem prof. Piotra Rutkowskiego.

To pierwsze tak kompleksowe opracowanie wpływu pandemii Covid-19 na system opieki onkologicznej w Polsce. ZOBACZ CAŁY RAPORT (PDF) WPŁYW PANDEMII COVID-19 NA SYSTEM OPIEKI ONKOLOGICZNEJ

Placówki onkologiczne w Polsce sprawnie zaszczepiły większość personelu medycznego. Przyspieszenie szczepień przeciwko COVID-19 w grupie pacjentów z nowotworem oraz wymóg testowania ich przed przyjęciem do szpitala, wpłynęły pozytywnie na bezpieczeństwo osób leczących się w placówkach onkologicznych. Według analiz zaprezentowanych w Raporcie Wpływ pandemii COVID-19 na system opieki onkologicznej, gdy pacjenci trafiali do placówek onkologicznych z podejrzeniem nowotworu, byli szybko diagnozowani i mieli terminowo wdrażane leczenie. Jak wskazują eksperci, problemy pojawiały się na wcześniejszym etapie choroby pacjenta. Szacuje się, że o około 20% zmniejszyła się liczba nowych rozpoznań nowotworów złośliwych w Polsce, podobnie jak w krajach Europy Zachodniej.

RAPORT

 

W miesiącach kwiecień-maj 2020 roku nastąpiło załamanie liczby przeprowadzonych badań profilaktycznych. Autorzy Raportu wskazują jako najważniejsze przyczyny takiego stanu rzeczy: strach pacjentów przed wizytami w szpitalach oraz ograniczenia w funkcjonowaniu w tym okresie placówek POZ i AOS. Po okresie „pierwszego szoku” związanego z epidemią COIVD-19, onkologia w okresie letnim 2020 roku nadganiała zaległości z okresu wiosennego lockdownu. Co ciekawe, wzrosła liczba uczestniczących pacjentów i realizowanych programów lekowych, co jest niezwykle korzystnym osiągnięciem w dobie pandemii i świadczy o właściwym zabezpieczeniu leczenia systemowego chorych na nowotwory – czytamy w raporcie.

Z uwagi na liczne przekształcenia szpitali w placówki „Covidowe” nastąpił spadek o ok. 10-15% w obszarze procedur chirurgii onkologicznej. Potrzeba dostosowania się do trudnych realiów walki z pandemią koronawirusa wiązała się dla placówek onkologicznych z istotnym zwiększeniem kosztów, m.in. na środki ochrony osobistej i testy w kierunku SARS-CoV-2. Według zaprezentowanego opracowania, wczesne dane z 2021 roku świadczą o powrocie liczby rozpoznawanych nowotworów do poziomu z końca 2019 roku, a liczba wydawanych kart DiLO również wzrosła mniej więcej do poziomu z końca 2019 roku.

Jak prognozują eksperci, nie ma obaw co do nagłej fali nowych zachorowań na nowotwory w najbliższych latach. Ocenia się jednak, że część pacjentów ma bardziej zaawansowane stadia nowotworów.

Wpływ pandemii na system opieki onkologicznej nie był jednorodny w trakcie jej trwania. Największe i najbardziej wyraźne zmiany w porównaniu z latami poprzednimi, patrząc na statystyki takie jak liczba pierwszorazowych kontaktów na poziomie POZ i AOS, pierwszorazowych hospitalizacji, badań przesiewowych czy też rehabilitacji, miały miejsce w pierwszej fazie pandemii (marzec-maj 2020). Wydaje się to spowodowane intensywnymi działaniami zapobiegającymi szybkiemu rozprzestrzenianiu się epidemii (np. akcja “Zostań w domu”), lokalnym i globalnym chaosem związanym z naszym zrozumieniem dynamiki rozprzestrzeniania się wirusa, czy też większym niż w późniejszych fazach strachem ludzi przed infekcją SARSCov-2.

W ogólnym zestawieniu szacuje się, że liczba nowych rozpoznań nowotworów spadła o około 20% w 2020 roku w stosunku do roku 2019, co jest zbliżone do wartości raportowanych w innych krajach europejskich. Spodziewane jest, że ci pacjenci pojawią się w systemie w roku 2021 lub 2022, ale analizy nie wskazują, że będzie to napływ, który istotnie przeciąży system opieki onkologicznej. Wczesne dane z 2021 roku świadczą o zwiększeniu liczby rozpoznawanych nowotworów do poziomu z końca 2019 roku – nie ma bezpośrednich sygnałów z danych ogólnopolskich o fali chorych na nowotwory, a liczba wydawanych kart DiLO również zwiększyła się mniej więcej do poziomu z końca 2019 roku.

Kluczowe jest jednak dla tych pacjentów (jak i tych, którzy ucierpią w przyszłych kryzysach), aby poprawione zostały następujące aspekty systemu onkologicznego:

• Spójna komunikacja przy wykorzystaniu mediów;
• Dostęp do infolinii;
• Koordynacja profilaktyki oraz dostępności diagnostyki/terapii i wykorzystania postępowania skojarzonego zgodnego z wytycznymi – najlepiej w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej, w tym: dostępność rehabilitacji, informacja na temat dostępnych/ czynnych ośrodków onkologicznych, kampanie edukacyjne
• Dostęp do informacji o rozpoczętych kartach DILO – działania proaktywne;
• Uregulowanie porad zdalnych, zwłaszcza w POZ – nadmierne stosowanie teleporad przyczynia się do załamania profilaktyki wtórnej i diagnostyki.

Dodatkowe analizy wykonane w ramach Raportu Wpływ pandemii COVID-19 na system opieki onkologicznej, dotyczące procedur terapeutycznych wdrażanych w trakcie trwania pandemii wskazują, że nowo zdiagnozowani pacjenci mieli terminowo rozpoczynane leczenie oraz nie widać istotnej zmiany postępowania względem lat ubiegłych. Zdaniem autorów Raportu oznacza to, że hasło „zielona wyspa” w onkologii nie było pozbawione sensu. Ważne jest tu podkreślenie, że wnioski odnoszą się do ogółu populacji i nie jest wykluczone, że zdarzyły się przypadki, gdy pacjent nie mógł planowo rozpocząć leczenia. Co ciekawe wzrosła liczba uczestniczących pacjentów i realizowanych programów lekowych, co jest niezwykle korzystnym osiągnięciem w dobie pandemii i świadczy o zabezpieczeniu leczenia systemowego chorych.

Analizy wskazują również, że chorzy na nowotwory nie byli istotnie zagrożeni zachorowaniem na COVID-19, co świadczy o właściwym zabezpieczeniu szpitali onkologicznych, które – co należy podkreślić – w 2021 roku sprawnie rozpoczęły szczepienia w grupie 1b. To bardzo ważna informacja, która powinna znaleźć się w przekazach medialnych do ogółu społeczeństwa – należy zminimalizować strach ludzi przed pojawieniem się w szpitalu onkologicznym w celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki i leczenia. Stwierdzono konieczność stałego monitorowania zmian w onkologii w Polsce w czasie trwania pandemii, w czasie rzeczywistym, i stworzono narzędzie dla Ministerstwa Zdrowia, które na podstawie dostępnych danych NFZ umożliwia takie monitorowanie.

Źródło:  https://www.zwrotnikraka.pl/wplyw-pandemii-covid-19-na-system-opieki-onkologicznej/