Konferencja w Sejmie "Polska. Moc kobiety - zwiększanie świadomości o profilaktyce pierwotnej i wtórnej nowotworów kobiecych"

2022-10-25

Konferencję ,,Polska. Moc kobiety – Zwiększanie świadomości o profilaktyce pierwotnej i wtórnej nowotworów kobiecych" zorganizowała we wtorek, 25.10.2022 r., sejmowa podkomisja stała ds. onkologii. „Polska. Moc kobiety” to także tytuł wystawy, która właśnie została otwarta w Sejmie. Wystawa promuje zwiększanie świadomości o profilaktyce pierwotnej i wtórnej nowotworów kobiecych. Jej otwarcie rozpoczęła konferencja prasowa, zorganizowana przez podkomisję stałą ds. onkologii. Inicjatorką wydarzenia jest posłanka Barbara Dziuk. Współorganizatorem Federacja Stowarzyszeń Amazonki.

Następnie uczestnicy podkomisji stałej do spraw onkologii omówili rolę kompleksowej opieki nad pacjentkami z rakiem piersi, czyli profilaktyki raka piersi (badania profilaktyczne, najnowsze metody oraz zgłaszalność na badania), opieki pooperacyjnej, dostęp do nowych i innowacyjnych metod leczenia. Wśród uczestników podkomisji nie zabrakło przedstawicieli Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych: Krystyny Wechmann - prezes PKPO, Jana Salamonika - członka zarządu PKPO oraz Marzeny Muszumańskiej - dyrektor biura PKPO.

Z omówionych we wtorek danych WHO wynika, że rak piersi to najbardziej rozpowszechniony nowotwór na świecie. W 2020 r. zanotowano 2,3 mln nowych przypadków i 685 tys. zgonów na raka piersi. W ostatnich pięciu latach zdiagnozowano raka piersi u 7,8 mln kobiet.

Szacuje się, że w 27 krajach UE rak piersi stanowi 13,3 proc. wszystkich nowotworów w 2020 r. i 29 proc. wszystkich nowo zdiagnozowanych nowotworów złośliwych wśród Europejek w 2020 r.

Rak piersi jest też obecnie drugą, główną przyczyną zgonów nowotworowych wśród Polek – zaraz po raku płuca. Według najnowszych danych Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce w 2019 r. zachorowało na raka piersi 19 620 kobiet. 6951 chorych zmarło.

Wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski zaznaczył, że MZ przykłada dużą wagę do leczenia nowotworów kobiecych. Docenia bardzo ważną współpracę z organizacjami pacjenckimi w wypracowaniu standardów.

Dorota Korycińska, Prezes Zarządu Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej, przypomniała o wynikach raportu Fundacji My Pacjenci, który dotyczył świadomości społeczeństwa o profilaktyce onkologicznej. Wynika z niego, że młodzież nie czuje potrzeby zgłaszania się na badania profilaktyczne, zaś ludzie starsi nie wykonują ich, ponieważ nie mają informacji o nich. Jak stwierdziła, profilaktykę trzeba uszyć. Nie zbudujemy żadnej profilaktyki bez edukacji, np. w szkołach, bo potrzebę trzeba wytworzyć poprzez edukację. Mamy zaplanowane bardzo dobre założenia Narodowej Strategii Onkologicznej, lecz niektóre nie są realizowane (np. poprawa świadomości dzieci i młodzieży w zakresie wpływu postaw prozdrowotnych na choroby nowotworowe, promocja życia bez tytoniu).

Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Pieńkowski zaznaczył, że tytoń wpływa na rozwój raka piersi, grupą ryzyka są kobiety, które paliły papierosy przez co najmniej 10 lat przed urodzeniem pierwszego dziecka. Wyraził przekonanie, że lepszy efekt dałby efekt personalizacji zaproszeń w stosunku do wieku, miejsca zamieszkania.

Ewa Janiuk, wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, z zawodu położna, omówiła istotę edukacji pod kątem swojej codziennej pracy w zawodzie. Położne są dobrze przygotowane pod kątem raka piersi, ale brakuje im programów profilaktycznych o edukacji. Edukacja nie jest świadczeniem zdrowotnym, więc nie można o niej mówić w kontekście funduszy z ochrony zdrowia. Edukacja pierwotna jest niezwykle istotna. Najcudowniejszy medyk bez narzędzi metodologicznych nie będzie umiał dobrać argumentów w pracy z pacjentem. Jest zalążek zakontraktowania profilaktyki raka szyjki macicy, ale jeśli chodzi o raka piersi, położne czują się bezradne, nie ma narzędzi, projektów. Środowisko położnych mają swoje propozycje, aby wykorzystać swój potencjał i chętnie podzielą się swoim doświadczeniem.

Przewodnicząca komisji, poseł Barbara Dziuk w odpowiedzi na taką gotowość wyraziła pomysł, aby poprzez Izby Pielęgniarskie zmotywować do działań profilaktycznych, edukacyjnych i przy wsparciu Ministerstwa Edukacji oraz Ministerstwa Edukacji wypracować model pomocny w realizacji tego zadania.

Druga część spotkania dotyczyła raka szyjki macicy. Rak szyjki macicy to czwarty najczęściej występujący nowotwór u kobiet na świecie. W 2020 r. zanotowano 604 tys. przypadków, 342 tys. zgonów. 90 proc. zgonów występuje w krajach o niskich i średnich dochodach.

Szacuje się, że w 27 krajach UE rak szyjki macicy stanowi 2,5 proc. wszystkich nowych zachorowań na nowotwory złośliwe wśród kobiet i 2,4 proc. zgonów nowotworowych wśród kobiet.

Prof. dr hab. n. med. Mariusz Bidziński, konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej mówił o profilaktyce w kontekście zatroskania środowisk medycznych, organizacji pozarządowych czy rządowych o te właśnie badania. Wiele pacjentek trafia do lekarzy w zaawansowanym stadium raka szyjki macicy i zastanawiające jest to, dlaczego tak się dzieje pomimo istniejących narzędzi diagnostycznych, już zdefiniowanych. Wszystko jest w naszych rękach.

Dr Andrzej Nowakowski, koordynator programu profilaktyki raka szyjki macicy, przypomniał historię rozwoju zachorowań na raka szyjki macicy. Przyczyną jego rozwoju jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), może być wykryty podczas badania cytologii. Od lat 80., u kobiet w wieku 25-60 r. życia obserwuje się trend spadkowy zachorowań, kiedy wprowadzono powszechne badania profilaktyczne. Jednak program nie funkcjonuje tak jak powinien. Według badania deklaracji wykonania badania cytologii w ciągu ubiegłych 3 lat, według danych GUS z 2019 r., ponad 60% kobiet w grupie docelowej między 25. a 60 r. życia deklaruje, że wykonało cytologię. W grupie kobiet między 29. a 39., a nawet 49. r. życia, deklaruje zgłaszalność na poziomie 80%. Nie są to jednak badania rejestrowe. Jakość i słaba czułość badań, przyzwyczajenie kobiet do swoich prywatnych ginekologów zamiast uczestnictwa w badaniach profilaktycznych jest tutaj najsłabszym elementem. Cytologia nie jest badaniem doskonałym, obarczona jest pewnym ryzykiem błędu. Nawet po dobrym wyniku mogą wystąpić nowotwory interwałowe.

Według poseł Barbary Dziuk trzeba zastanowić się nad tym, co może spowodować większą zgłaszalność kobiet na badania. Trzeba skorzystać z dobrych metod wypracowanych przez inne kraje, a nie wyważać już otwarte drzwi. Niedługo ma być procedowana w sejmie ustawa o innych zawodach medycznych, tworzono ze wszystkimi środowiskami medycznymi. Istotą wprowadzenia zmian legislacyjnych jest dialog i dobra metoda współpracy.

Krystyna Wechmann, prezes PKPO zwróciła uwagę na fakt, aby świadczeniodawcom chciało się chcieć, czyli jest potrzeba wyrównania w badaniach mammograficznych, rozbieżności w stawkach w województwach. Aby położne miały zachęcać kobiety do badań cytologicznych z dobrym skutkiem, muszą mieć odpowiednie punkty z racji dodatkowej funkcji. Jako przedstawiciel organizacji pacjenckiej, wyraziła chęć do współpracy nad coraz lepszymi wynikami profilaktyki.

Dr n. o zdr. Paweł Koczkodaj, zastępca kierownika Zakładu Epidemiologii, Prewencji Nowotworów NIO-PIB im. Marii Curie-Skłodowskiej w Warszawie wskazał na palenie papierosów jako czynnik rozwoju wirusa HPV, a także rozwoju szyjki macicy. W Polsce według danych w Krajowym Rejestrze Nowotworów w 2019 r. , 2407 kobiet zachorowało na raka szyjki macicy, a 1569 zmarło. Wydaje się, że to nie są ogromne liczby na 170 tys. nowych zachorowań i 100 tys. ogólnie zgonów nowotworowych, ale patrząc na nie przez pryzmat skutecznej profilaktyki (szczepienia i badania przesiewowe), dane te są tym bardziej druzgocące. Są przecież możliwości, aby takich danych uniknąć. Celem Światowej Inicjatywy na rzecz Raka Piersi WHO jest zmniejszenie liczby zgonów z powodu raka piersi o 2,5 proc. rocznie, a tym samym zapobiegnięcie 2,5 mln zgonów z powodu raka piersi na całym świecie w latach 2020-2040. Już 17 listopada obchodzić będziemy Światowy Dzień Rzucania Palenia i w tym kontekście można już dziś zaryzykować stwierdzenie, że nowotworem kobiecym staje się także rak płuca, gdzie umieralność na niego u kobiet rośnie.

Lek. Artur Prusarczyk z Centrum Medyczno-Diagnostycznego w Siedlcach określił w prezentacji przyczyny niedoskonałej profilaktyki. Pilotaż POZ+, opieka koordynowana jest dużym sukcesem, lecz w ramach profilaktyki można zrobić coś więcej. Przed edukacją personelu medycznego trzeba rozpocząć od edukacji dyrektorów i prezesów podmiotów medycznych, ze szczególnym uwzględnieniem NFZ. Muszą zrozumieć, co jest ich celem, jest to niezbędne w dalszych działaniach.

Dr Janusz Meder wskazał, że przez wiele kadencji, nie ma wizji na 10 lat, a tak tylko można zbudować strategię. Warto byłoby wprowadzić lekcje nauki o zdrowiu w szkołach. Wyraził nadzieję na zmotywowanie innych parlamentarzystów do działań na tym polu, pod kierunkiem poseł Dziuk. Istnieją niewykorzystane bazy potencjalnych koordynatorów, lekarzy medycyny przemysłowej.

Poseł Barbara Dziuk współtworzy program od strony prawnej, na bazie wcześniejszego i podobnego, uchwałę intencyjną przystąpienia do programu pn. ,,Zdrowa Gmina na miarę XXI wieku’’, w którym są założenia współpracy stowarzyszeń, uczelni, jednostek medycznych. Istota POZ, pierwszego kontaktu z pacjentem, jest niezmiernie ważna. Trzeba to motywacyjnie poukładać.

Krystyna Wechmann: ,,Dwa lata temu powstały rekomendacje o przedłużeniu badań mammograficznych do 75. r. życia, ale nadal mamy badania do 69. r. życia. W odległych krajach, jak Korea czy Chiny, istnieją badania przesiewowe od 45. r. życia. Życzmy sobie, abyśmy też posiadali screening od 45. r. życia do 75. r. życia.''

Najistotniejszym kierunkiem, w jakim zmierzają wszelkie zmiany, rekomendacje, zmiany legislacyjne jest opieka nad pacjentem i dbałość o jego godne życie.

 

Nagranie konferencji można obejrzeć https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/transmisje.xsp?unid=66C91F23C369C8EBC12588E600375E48#

Program konferencji https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=0BABAADD59F32845C12588E500345A55