Profile nowotworów wszystkich krajów członkowskich UE oraz Norwegii i Islandii
2023-03-01
Komisja Europejska przedstawiła pierwsze profile nowotworów wszystkich krajów członkowskich UE oraz Norwegii i Islandii. Powstały one w ramach europejskiego rejestru nierówności związanych z rakiem w Europie.
W przypadku większości rodzajów nowotworów jakość opieki onkologicznej jest w Polsce niższa niż średnio w Unii Europejskiej – wynika z raportu. Z kolei czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka są w Polsce na wyższym poziomie niż w innych państwach UE: szczególnie zanieczyszczenie powietrza, nadwaga i otyłość oraz spożycie alkoholu - czytamy w raporcie pt. "Krajowe profile dotyczące nowotworów: Polska 2023" przygotowanym przez KE i OECD.
Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka są w Polsce na wyższym poziomie niż w innych państwach UE – szczególnie zanieczyszczenie powietrza, nadwaga i otyłość oraz spożycie alkoholu;
Polska wdrożyła w ostatnich latach strategie polityki ochrony zdrowia mające na celu poprawę dostępu do opieki onkologicznej za pośrednictwem szybkiej ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej oraz Krajowej Sieci Onkologicznej. Dostęp do opieki w odpowiednim czasie utrudnia jednak szereg ograniczeń, w tym niedobór pracowników ochrony zdrowia oraz ograniczona liczba jednostek świadczących opiekę onkologiczną i ośrodków radioterapii*. Choć jakość opieki poprawiła się w ostatnim dziesięcioleciu, wskaźnik 5-letnich przeżyć netto jest niższy niż w innych państwach UE w przypadku większości rodzajów nowotworów, z wyjątkiem białaczki dziecięcej. Wydatki związane z chorobami nowotworowymi w przeliczeniu na mieszkańca w Polsce są niższe niż średnia UE
Z raportu KE i OECD wynika, że ogólna umieralność z powodu chorób nowotworowych w Polsce jest o 15 proc. wyższa od średniej UE i zmniejsza się wolniej niż średnia UE.
W ramach Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020–2030 planuje się dalsze inwestycje, jednak wzrostowi ilości sprzętu nadal nie towarzyszy dopływ wyspecjalizowanego personelu medycznego mogącego prowadzić radioterapię.
W odniesieniu do wszystkich rodzajów nowotworów, z wyjątkiem białaczki dziecięcej, wskaźniki 5-letnich przeżyć netto pacjentów zdiagnozowanych w latach 2010–2014 były niższe niż średnie UE (rys. 10). Wśród osób dorosłych najwyższe wskaźniki przeżyć odnotowano w przypadku raka prostaty (78 % w porównaniu z 87 % w całej UE) i raka piersi (77 % w porównaniu z 83 % w całej UE), natomiast w przypadku raka płuc przeżycie pozostawało niskie i zbliżone do średniej UE (14 % w porównaniu z 15 % w całej UE). W przypadku kobiet w Polsce, u których w latach 2010–2014 zdiagnozowano raka piersi w zaawansowanym stadium, wskaźnik 5-letnich przeżyć netto wynosił jedynie 43 %.
- Wskaźniki 5-letnich przeżyć w Polsce są znacznie poniżej średnich unijnych w przypadku raka szyjki macicy (o 9 punktów procentowych) i raka jelita grubego (o 7 punktów procentowych). Polska pozostaje również w tyle za UE pod względem wskaźników 5-letnich przeżyć w przypadku czerniaka (70 % w porównaniu z 83 %), raka odbytnicy (48 % w porównaniu z 59 %) i raka żołądka (21 % w porównaniu z 27 %).
- W efekcie po 2015 r. jednostki świadczące opiekę onkologiczną najwyższej jakości, w których leczyła się połowa pacjentów onkologicznych, stanowiły zaledwie 1 % wszystkich świadczeniodawców (Ministerstwo Zdrowia, 2018)
- Całkowite wydatki na opiekę onkologiczną w Polsce w 2018 r. należały do najniższych w UE i wynosiły 237 EUR na mieszkańca, po skorygowaniu o parytet siły nabywczej (PPP), co stanowi kwotę o 27 % niższą niż średnia UE, która wynosi 326 EUR (rys. 11). Na koszty opieki ambulatoryjnej przeznaczono w 2012 r. tylko 8,3 % wydatków związanych z diagnostyką i leczeniem nowotworów (6,3 mld PLN) (Więckowska i in., 2016). Chemioterapię i radioterapię często wykonuje się podczas hospitalizacji.
- Współczynniki zachorowalności na raka w przypadku mężczyzn są o 40 % wyższe niż w przypadku kobiet. Umieralność z powodu chorób nowotworowych zależy również od statusu społeczno-ekonomicznego. Najbardziej zauważalnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka w Polsce, w porównaniu z innymi krajami UE, jest zanieczyszczenie powietrza, w przypadku którego występują ogromne różnice między regionami geograficznymi. Do znacznych nierówności w zakresie dostępu oraz do świadczenia rozproszonej i nieskoordynowanej opieki prowadzi również nierówne rozmieszczenie sprzętu i personelu medycznego w poszczególnych regionach geograficznych kraju.
* Liczba ośrodków radioterapii na 100 000 mieszkańców, lata 2007–2022: Polska: 5,2, UE: 8,9. Ogółem w Polsce na milion mieszkańców przypada 5 ośrodków radioterapii, o 70 % mniej niż średnia UE, która wynosi 9 ośrodków na milion mieszkańców (rys. 9). Polska pozostaje wśród państw o najmniejszym zagęszczeniu ośrodków prowadzących radioterapię megawoltową (MV) – na milion mieszkańców przypadają 4 ośrodki (w porównaniu ze średnią UE, która wynosi 6). Brachyterapia pozostaje wysoce specjalistyczną techniką i jest mniej dostępna niż w większości innych państw UE (1 ośrodek na milion mieszkańców w porównaniu z 2 ośrodkami na milion mieszkańców w całej UE). Polska ma drugie najniższe zagęszczenie ośrodków radioterapii w UE (rysunek nr 9)